| Canal Picton | |
|---|---|
| Situación | |
| Tipu | canal marítima |
| Coordenaes | 49°52′57″S 75°07′56″W / 49.88262°S 75.13233°O |
  Canal Picton Canal Picton (Chile) | |
| Datos | |
 | |
La canal Picton[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas, ye una de les canales canales de la Patagonia secundarios de la Patagonia chilena.
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos mariñes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Percorríu
La canal empieza pel norte en 49°18′05″S 75°30′04″W / 49.30139°S 75.50111°O ente l'estremu NO de la península Wharton y les rompientes Stortebecker. El so estremu sur ta en 49°54′05″S 75°07′01″W / 49.90139°S 75.11694°O ente la islla Memphis y la punta Sakkarah. La so direición xeneral ye SSE y tien una llongura de 38 nmi y el so anchu mediu ye de 1 milla marina. Na mariña del llau este de la canal esisten una infinidá de senos que s'internen na península Wharton.
Ye navegable en tola so estensión por naves que tengan menos de 7,60 metros de caláu y tienen de faelo colos servicios d'un práuticu. Tien De tenese procuru nel so estremu norte onde s'alluga'l baxu Picton, sitiu nel qu'en 1917 varóse y perdió el tresporte Casma de l'Armada de Chile.[2]
Xeoloxía y orografía
El llau este de la canal ta formáu pola mariña de la península Wharton de la islla Wellington, na que sobresal el monte Spite-Berg de 798 metros d'altor. El so llau occidental ta conformáu poles mariñes de les islles Kalau, Taggart, Merín y Mornington.
La islla Kalau ye baxa. Na islla Taggart esisten el monte del mesmu nome y el Mac Donald, dambos so los 200 metros d'altor. La islla Mornington ye montiega y montascosa con cumes que lleguen a los 722 metros d'altor.[2]
Climatoloxía
La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9 °C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu
Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.
Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.
El vientu dominante en tola zona según el mes ye: xineru del NO – febreru del O – marzu y abril del O – mayu ronda al S – xunu camuda al SO – xunetu y agostu ente l'O al SO – setiembre del E y del N – ochobre del O – payares del O al NO y n'avientu del ONO. [3]
Flora y fauna
Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel.
Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[4]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corpuspinos y choros[5]
Economía
Namái s'atoparon minerales de piedra caliar na islla Guarello el que ye estrayíu y embarcáu pola Compañía d'Aceru del Pacíficu y de mármol na islla Diego de Almagro.
El senu Última Esperanza pola bona calidá de les sos camperes ye la única parte d'esta rexón onde se desenvolvió con escelente resultáu la crianza de ganáu corderuno, lo qu'anició industries de carnes frigorizadas, graserías y esportación de llanes.[4]
Historia
A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses mariñes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos mariñes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron poles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[6]
Descripción mariña oeste
Roques Vorposten
Asitiaes nel llau SO del golfu Ladrillero, formen parte del estremu norte del archipiélagu North. Son dellos castros y roques qu'ocupen un espaciu de mar de 4 nmi en direición NO-SE. El sector ente estes roques y les islles Kalau y Taggart ta semáu de roques y estorbises. La mar quebra namái dacuando nelles.[7]
Rompientes Stortebecker
Les sos coordenaes según el Carreru son 49°20′S 75°33′W / 49.333°S 75.550°O. Allugaes nel sector sureste del golfu Ladrillero y nel sector oeste de la entrada norte a la canal Ladrillero. Tán a 6 nmi a la ENE de les roques Vorposten y a 3½ nmi de la punta Welcker, estremu NO de la península Wharton. La mar quebra namái dacuando nelles.[7]
Islla Kalau
Allugada na parte NO del archipiélagu North. Xunto cola islla Taggart son les más grandes del archipiélagu. Tien 4 nmi de llongura en direición NO-SE. Al norte llenda col golfu Ladrillero, pel este cuerre la canal Picton que la dixebra de la península Wharton, pel sur, un enrío ensin nome dixebrar de la islla Taggart y pel oeste bañar l'océanu Pacíficu.
Na so parte NO álzase'l cuetu Kalau y na so parte SE'l cuetu Niple. Con tiempu claro ye visible dende 10 nmi y ye un escelente puntu de reconocencia de la entrada al golfu Ladrillero y a la canal Picton.[7]
Islla Taggart
Asitiada al sur de la islla Kalau, ye la más grande del archipiélagu North. Mide 6,5 nmi na so exa más llarga NO-SE. Al norte llenda con un enrío ensin nome que lu dixebra de la islla Kalau, al este cola canal Picton que la dixebra de la islla Wellington, al sur cola canal Miramar que la dixebra de la islla Mornington y pel oeste col océanu Pacíficu.
Nel so estremu NE álzase'l monte Taggart y nel so estremu S el monte Mac Donald. Les sos mariñes son puerques y despiden roques y rompientes hasta cuasi 6 nmi escontra fuera. Nel sector operen embarcaciones lloberes.[8]
Pasu Picton
Fórmase 6 nmi al sur de la entrada norte de la canal Picton. L'anchu navegable ye de 1½ cables con una fondura máxima de 10 metros que baxa hasta 9 metros. Con vientos fuertes del NO y W llevantar nel pasu mar gruesa, cuando soplen estos vientos, nun tien de ser saleáu por naves que calen más de 7,60 metros. L'amplitú de la marea en sicigias algama los 1,70 metros.[9]
Canal Miramar
Dixebra la parte sur de la islla Taggart de la mariña norte de la islla Mornington. Tien una llongura de 9 nmi por un anchu mediu de solu 400 metros. Puede ser saleáu por goletas pequeñes y siempres que se tenga a bordu un práuticu local. Xune la canal Picton col océanu Pacíficu.[10]
Islla Mornington
Asitiada al sur de la islla Taggart y separada d'esta pela canal Miramar. Empobinada en direición xeneral NNO-SSE tien 22½ nmi de llongura nesa direición por 14 nmi de mayor anchu. Ye de forma irregular. Pel llau este cuerre la canal Picton que la dixebra de la islla Wellington, pel sur la canal Trinidad dixebrar de la islla Madre de Dios y pel oeste bañar l'océanu Pacíficu.
Ye baxa nel centru aumentando'l so altor progresivamente escontra'l norte y el sur. Na so parte norte ta'l cuetu Taro de 300 metros d'altu. Nel llau oeste'l picu Spartan de 518 metros, nel sector sureste los montes Nares y MacLear de 484 metros, el picu Picton de 630 metros y el monte Gamboa de 484 metros, na parte sur el monte Caldarudu y nel estremu suroeste'l monte Corsu de 554 metros.[10]
Puertu Nuevu
Asitiáu na mariña norte de la islla Mornington na ribera sur de la canal Miramar, el so sacu tien direición SE. El so accesu dende la canal Picton ye más claru. El puertu ye grande y les sos veres totalmente llimpies. Les mariñes tienen llombes de 40 a 100 metros d'altu; al fondu hai un cuetu, pico Suerte, de 250 metros d'altu. Bon fondeadero de fango en 27 metros d'agua. Puede faese agua de delles cascaes. Pa entrar al puertu encamiéntase l'usu d'un práuticu.[11]
Esteru Payne
Asitiáu nel sector central de la mariña oriental de la islla Wellington. Abrir en direición SO. N'el so boca atopa'l puertu Payne de tamañu abondu pa recibir naves de porte moderáu. L'esteru ye bien pintorescu porque tien cuetos de distintos altores. Ye bien baxu, solo aptu pa embarcaciones menores. Los montes son tupios colos árboles comunes de la zona. Hai murtilla y calafate. Peces a esgaya, especialmente róbalos. Hai mariscos y caza.[12]
Punta Sakkarah
Ye l'estremu SE de la islla Mornington. Al SO de la punta y a ¼ nmi atópense les islles Ramsés de solu 45 metros d'altu. La enfilación de Sakkarah cola punta Wilson de la islla Memphis señala la entrada sur de la canal Picton.[13]
Descripción mariña esta Península Wharton =
Ye la parte SO de la islla Wellington. Tien una llongura de 40 nmi en direición xeneral NNO-SSE por un anchu máximu de 9 nmi. Estender dende la canal Ladrillero pel norte hasta la canal Trinidad pel sur. Pel so llau nordés cuerre l'esteru Desengaño, pel este'l brazu del Norte, pel sur la canal Trinidá y pel llau oeste la canal Picton.
La so parte norte ye montascosa sector nel que s'alcen los montes Wotan y Spite-Berg. La so mariña occidental ye bien quebrada y tien dellos senos y esteros.[14]
Punta Welcker
Ye l'estremu NO de la península Wharton. la mariña que la arrodia ye puerca hasta 1 nmi escontra fuera. Nel sector interior de la península alza'l monte Wotan.[2]
So Picton
Asitiáu a 6 nmi al sur de la punta Welcker de la islla Wellington. Esprender dende la mariña oeste de la península Wharton. Tien 1 nmi d'estensión avanzando 4 a 6 cables escontra'l centru de la canal. Nel veril esterior se sondan 9 a 7 metros. Nel puntu que se perdió'l tresporte Casma de l'Armada de Chile se sondan namái 6 metros d'agua.[15]
Senu Eversfield
Tien trés entraes, llimpies y fondes. Empobináu escontra'l NE, tien 8½ nmi de llargu. Les mariñes que la llinden son de 250 a 400 metros d'altu. Nun ufierta surgideros. Na so mariña norte abre la canal Eugenio de 3 nmi de llongura que la comunica col esteru Marzu. Na mariña sur abre la canal Carlos que lo comunica col seno Artillería.[16]
Seno Artillería
Abre 5½ nmi al sur del senu Eversfield. Les sos mariñes alzar hasta 300 metros. Les sos agües son llimpies y fondes. Na so entrada hai cinco islote. Ta empobináu escontra'l NE y tien una llongura de 8½ nmi y un anchu mediu de 1 nmi. Pola so fondura nun ufierta fondeaderos. Ta comunicáu col senu Eversfield pola canal Carlos. Hai abondosos árboles tales como ciprés, carbayu, tepú, etc.[17]
Badea Beresford
Allugada 2½ nmi al sur del seno Artillería. Tien una estensión d'una milla cuadrada. Na so parte norte atopa'l puertu Beresford d'una fondura variable ente 12 y 15 metros. Na badea hai árboles rexonales de distintos tipos. Nel sector oriental abrir en direición NE l'esteru llamáu brazu esquierdu Beresford que tien 6 nmi de llargu y n'el so sector abre'l senu Cook de 3½ nmi de llargu. Los cuetos qu'arrodien la badea y los esteros son serrapatosos y de unos 350 metros d'altu.[11]
Senu Petley
Formáu per un brazu de 2 nmi de llongura por 350 metros d'anchu. Ye bien baxu; na entrada tien 124 metros que mengüen rápido a midida que avánzase nél, llegando a los 58 metros no fondero del so sacu. Arrodiáu de montes serrapatosos de 500 metros d'altu.[18]
Ver tamién
- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
Notes
- ↑ Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten.
Referencies
- ↑ Magallanes, 2018.
- 1 2 3 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 206.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 39-46.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 38.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 25,39.
- 1 2 3 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,206,207.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,208.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 208.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 175,210.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 211.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 212.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 214.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 174,186,203,205.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 207.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 209.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 210.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 213.
Bibliografía utilizada
- Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
- Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Incafo, S.A. (1982). Chile y los sos parques nacionales. Madrid - España - La Naturaleza n'Iberoamérica. 84-85389-35-2.
- Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile.
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
- Portal de los Siete Mares.
