| Canal Grappler | |
|---|---|
| Situación | |
| País |  Chile |
| Rexón | Rexón de Magallanes y de l'Antártica Chilena |
| Tipu | canal marítima |
| Coordenaes | 49°29′43″S 74°16′12″W / 49.49536°S 74.26992°O |
  Canal Grappler Canal Grappler (Chile) | |
| Datos | |
 | |
La canal Grappler[Nota 1] ta asitiáu nel océanu Pacíficu na rexón austral de Chile, al sur del golfu de Penas, ye una de les canales canales de la Patagonia principales, llonxitudinales, de la Patagonia chilena. Ye la continuación escontra'l sur del pasu del Indiu.
Alministrativamente pertenez a la provincia Última Esperanza de la XII Rexón de Magallanes y l'Antártica Chilena.[1]
Dende hai aproximao 6.000 años les sos costes fueron habitaes pol pueblu kawésqar. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente escastáu pola aición del home blancu.
Allugamientu
Empieza a la corte de la islla Foot en coordenaes 49°23′30″S 74°24′00″W / 49.39167°S 74.40000°O y termina al altor del estremu sur del puexu Exmouth en coordenaes 49°33′S 74°13′W / 49.550°S 74.217°O. Depués va tomar escontra'l sur el nome de canal Icy.
La so direición xeneral ye SE y la so llongura de 12 nmi. Cuerre ente'l puexu Exmouth pel so llau norte y la mariña norte de la islla Saumarez pel sur. Ye rectu, claro y llimpiu de peligros. Na so ribera norte ábrese puertu Grappler y nel sur puertu Micaela. Tien De tenese especial vixilancia colos témpanos que baxen dende'l senu Eyre.[2]
Xeoloxía y orografía
Son una socesión de tierres altes y barrancosas con numberosos cumes y puexos bien paecíos ente sigo. Los sos cabos y puntes terminen en forma abrupta.
Les costes son acantiladas y les sos canales, polo xeneral son llimpies y abiertes, onde hai estorbises estos tán invariablemente marcaos por sargazos.
Esisten altores bastante notables que sirven pa reconocer la entrada a los distintos senos, canales o badees. Estes tán claramente indicaes nes respeutives cartes y derrotero de la rexón.[3]
Nel pasáu produció un fundimientu del territoriu provocáu pol alcuentru, frente a la península de Taitao, de tres plaques tectóniques: la de Naza y l'Antártica que se mueven escontra l'este, y la Suramericana que se mueve escontra l'oeste. Esta situación causó un bultable fundimientu del cantu de la placa Suramericana baxando los suelos al so nivel actual, lo que puede comprobase pola fragmentación del territoriu y la penetración del mar nos llugares fundíos, surdiendo gran cantidá d'islles.
Data de la dómina terciaria; y ye productu de la mesma causa xeolóxica que fizo apaecer primero'l cordal de la Mariña y depués la de los Andes. Na edá glacial, tomó'l so aspeutu actual siendo la continuación escontra'l sur de la cordal de la Mariña.
Ye d'orixe ígneu pola clase de roca que la constitúi y pol so relieve aspru ya irregular, característicu de les cadenes d'erupción.[3]
Climatoloxía
La rexón ye afeutada de cutio por vientos del oeste y pol pasu frecuente de sistemes fronteros. Estos sistemes fronteros xenerar na llatitú 60° S, zona na que conflúin mases d'aire subtropical y mases d'aire polar creando una petrina de baxes presiones que forma los sistemes fronteros.
Esta área tien un clima que se conoz como “templáu fríu lluviosu” que s'estiende dende la parte sur de la X Rexón de Los Lagos hasta'l estrechu de Magallanes. Equí rexístrense les máximes cantidaes de precipitaciones, en islla Guarello algamáronse hasta 9.000 mm añales.
La nubosidad atmosférica ye alta, los díes estenos son escasos. L'amplitú térmica ye amenorgada, la oscilación añal ye d'aproximao 4° C con una temperatura medio de 9°C. Bastia mientres tol añu siendo más lluviosu escontra la seronda.
Esisten solu dos estaciones: branu ya iviernu. El branu empieza en setiembre y los vientos empiecen a ronden del NO al SO. Los díes empieza a ser más llargos y n'ochobre pueden haber dellos díes estenos. Nos meses d'avientu, xineru y febreru los vientos yá soplen cuasi puramente del SO con gran intensidá.
Les agües, nesta estación, son frecuentes pero non tan persistentes como nel iviernu y preséntense so la forma de fuertes y bayurosos bastios. La meyor dómina del añu ye la que va de febreru a abril. En mayu reparen braveces de mar que traen muncha marexada. En mayu cayen les primera nevazones les que siguen mientres tol iviernu. Les nevazones dacuando son tan trupes que la visibilidá vese amenorgada a non más de 100 metros. El vientu rondó al NO. Los meses de xunu y xunetu considérense los peores del añu. El mal tiempu ye l'estáu normal de la rexón, el bon tiempu ye un accidente transitoriu.[4]
Na mayoría de los senos, esteros y canales les tierres altes faen camudar la direición del vientu verdaderu. El vientu tiende a soplar a lo llargo de les canales, siguiendo la so direición y escontra baxo nos valles.
Nos puertos y fondeaderos que s'atopen a sotaventu de les tierres altes, cuando los bastios que soplen polo alto atopen quebraes o valles, baxen por ellos en forma repentina y violenta, a estos bastios conózse-yos como “williwaws”.
El vientu dominante en tola zona según el mes ye: xineru del NO – febreru del O – marzu y abril del O – mayu ronda al S – xunu camuda al SO – xunetu y agostu ente l'O al SO – setiembre del E y del N – ochobre del O – payares del O al NO y n'avientu del ONO.[4]
Flora y fauna
Nes fasteres y fondalaes de los cuetos crez un monte tupiu que s'afirma nes fiendes de les roques, los árboles enxaréyense unos con otros. De normal nun se desenvuelven sobre los 50 metros sobre'l nivel del mar, pero onde ta abellugáu del vientu dominante xube hasta los 200 y 300 metros sobre dichu nivel. Sobre la roca desnuda reparar una formación esponxosa sobre la cual crecen líquenes y mofos dende los cualos surde l'agua a la menor presión que s'exerza sobre la so superficie. Dellos árboles son l'haya, el tepú y el canelu.[5]
El reinu animal ye bien amenorgáu, pueden atopase el foín y dalgunos royedores. Hai llobos y llondres. Ente les aves terrestre y acuáticu podemos atopar el martín pescador, el tordu, el malvís, el cisne, el coríu, el pingüín, el canquén, la gavilueta y el quetro o coríu a vapor. Ente los pexes atopen el róbalo, el pejerrey, el blancucu y la vieya. Ente los mariscos hai centolles, jaibas, corcuspinos y choros[6]
Producción
Producción minera
Namái s'atoparon minerales de piedra caliar na islla Guarello el que ye estrayíu y embarcáu pola Compañía d'Aceru del Pacíficu y de mármol na islla Diego de Almagro.[5]
Producción ganadera
El senu Última Esperanza pola bona calidá de les sos camperes ye la única parte d'esta rexón onde se desenvolvió con escelente resultáu la crianza de ganáu corderuno, lo qu'anició industries de carnes frigorizadas, graserías y esportación de llanes.[5]
Oceanografía
Principalmente na seronda, el navegante tien de tener especial atención cola presencia de gran cantidá de témpanos que s'esprenden de los glaciares del senu Eyre y que son abasnaos poles corrientes. Estos témpanos enzanquen la navegación d'esta canal y de les canales Icy y Wide.[7]
Señalización marítima
Nes riberes de la canal atópense instalaos los faros automáticos punta Haymann, canal Grappler y cuetu Colorado. Tamién se ven dacuando lluces provenientes de mariscadores establecíos na zona.[2]
Historia
A cuntar de 1520, col descubrimientu del estrechu de Magallanes, poques rexones fueron tan esploraes como la de les canales de la Patagonia. Nes cartes antigües la rexón de la Patagonia, ente los paralelos 48° y 50° Sur, apaecía ocupada cuasi puramente por una gran islla denominada “Campana” separada del continente pela canal de la nación Calén”, nación que se supunxo esistió hasta'l sieglu xviii ente los paralelos 48° y 49° de latitud sur.
Dende mediaos del sieglu xx eses canales son percorríos con seguridá por grandes naves de toles naciones, gracies a les numberoses reconocencies y trabayos hidrográficos efectuaos neses peligroses costes.
Por más de 6.000 años estes canales y les sos costes fueron percorríes polos kawésqar, indíxenes, nómades canoeros. Hai dos hipótesis sobre la so llegada a los llugares de poblamientu. Una, que procedíen del norte siguiendo la ruta de les canales chilotes y que travesaron escontra'l sur cruciando l'ismu d'Ofqui. La otra ye que procedíen dende'l sur y qu'al traviés d'un procesu de colonización y tresformamientu de poblaciones cazadores terrestres, procedentes de la Patagonia Oriental, poblaron les islles del estrechu de Magallanes y xubieron peles canales de la Patagonia hasta'l golfu de Penas. A empiezos del sieglu xxi esti pueblu fuera práuticamente aniquiláu pola aición del home blancu.[8]
Descripción mariña norte
Puexu Exmouth
Ye una gran península continental allugada ente'l senu Eyre pel este, la canal Grappler pel suroeste y el pasu del Indiu pel oeste. El so estremu noroeste ye la punta Halliday que marca la entrada norte del pasu del Indiu.[9]
Puertu Grappler
Según el Carreru ta asitiáu en 49°24′00″S 74°19′00″W / 49.40000°S 74.31667°O na mariña SO del puexu Exmouth y ribera norte de la canal Grappler. Tien 5 cables de boca en que'l so centru atopar el castru Cloué de 28 metros d'altu y navegable por cualesquier de les sos bandes, ta identificáu por una baliza. El sacu ye de 1 nmi en direición NNE. El tenedeo ye escelente en tol puertu.[10]
Descripción mariña sur
Islla Saumarez
Allugada de siguío del estremu sur del pasu del Indiu a 2 nmi al SSO de la islla Foot. Tien 12 nmi de llongura en direición N-S por 6 nmi d'anchu a 90°. Pel so llau nordés cuerre la canal Grappler que la dixebra del puexu Exmouth; pel este atópase'l pasu Charteris y la canal Icy que la dixebra del continente; pel sur flúi la canal Wide y pel oeste la canal Escape y el pasu del Abismu que la dixebren de la mariña de la islla Wellington.
Na mariña nordés atopa'l puertu Micaela y 3½ nmi al S'allúgase'l morru Serrapatosu, macizu de 600 metros d'altu, estremidá esti de la isla. Frente al morru Serrapatosu escontra l'oriente atopa'l pasu Charteris que comunica cola entrada al senu Eyre y escontra el SSO la entrada a la canal Icy.[11]
Puertu Micaela
Les sos coordenaes según el Carreru son: L:49°29’00” S. G:74°17’43” W. Abre sobre la mariña NE de la islla Saumarez, ribera sur de la canal Grappler y 5 nmi al SSE de puertu Grappler. Tien 2½ cables de boca por 2 cables de sacu. Les sos fondures son disparejas; nel sector sur del sacu hai delles roques que se ven en baxamar. El fondeadero ta nel centru del puertu en fondures de 42 a 50 metros. Puertu Grappler que ta mui cerca ye muncho meyor pal navegante.[12]
Ver tamién
- Orografía
- Xeoloxía
- Glaciación Würm (Edá de Xelu)
- Islles de Chile
- Xeografía de Chile
- Chile insular
- Islles de Chile
- Golfos per superficie
- Historia de la patagonia
- Patagonia chilena
- Pueblos orixinarios chilenos
- Parques nacionales de Chile
- Canales de la Patagonia
- Canales fueguinos
- Muséu Acatushun
- Estancia Harberton
Notes
- ↑ 1.- Encamiéntase lleer esti artículu teniendo a la vista un atles y/o les cartes de navegación de les zones que se menten. 2.- La descripción de les costes ta fecha de norte a sur.
Referencies
- ↑ Magallanes, 2018.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 122.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 37,38.
- 1 2 Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 39-46.
- 1 2 3 Institutu Hidrográficu, 1982, p. 38.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 120.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 25,39.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 109.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 122,123.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, páxs. 120,124.
- ↑ Institutu Hidrográficu, 1982, p. 123.
Bibliografía utilizada
- Institutu Xeográficu Militar (1970). Atles de la República de Chile. Santiago - Chile - Institutu Xeográficu Militar. Segunda edición.
- Institutu Hidrográficu de l'Armada de Chile (1974). Atles Hidrográficu de Chile. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. Primer edición.
- Institutu Hidrográficu (1982). Carreru de la Mariña de Chile Volume III. Valparaíso - Chile - Institutu Hidrográficu de l'Armada. 5ª edición.
- Incafo, S.A. (1982). Chile y los sos parques nacionales. Madrid - España - La Naturaleza n'Iberoamérica. 84-85389-35-2.
- Magallanes, Rexón (2018). Gobierno de Chile - Rexón de Magallanes. https://www.gob.cl/rexones/region-de-magallanes/. Consultáu'l 11 d'abril de 2018.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre les islles de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la flora de Chile.
- Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre la fauna de Chile.
- Directemar - Armada de Chile
- Reglamentu de practicaje y pilotaje - Armada de Chile.
- Revista Mar Lliga Marítima de Chile.
- Oceanografía xeolóxica UCV
