 Cañizo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Castiella y Lleón | ||||
| Provincia |  provincia de Zamora | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
Alcalde de Cañizo de Campos (es)  | Antonio Martín García | ||||
| Nome oficial | Cañizo (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
49128 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 41°46′06″N 5°30′12″W / 41.768333333333°N 5.5033333333333°O | ||||
  Cañizo Cañizo (España) | |||||
| Superficie | 41.85 km² | ||||
| Altitú | 673 m[2] | ||||
| Llenda con | Villalpando, Belver de los Montes, Castronuevo, Villalba de la Lampreana, Villafáfila y San Martín de Valderaduey | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
204 hab. (2023) - 129 homes (2019) - 104 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0% de provincia de Zamora 0.01% de Castiella y Lleón 0% de España | ||||
| Densidá | 4,87 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
 | |||||
Cañizo ye un conceyu d'España, na provincia de Zamora, comunidá autónoma de Castiella y Lleón. Tien una superficie de 42,01 km² con una población de 274 habitantes y una densidá de 6,52 hab/km².
Símbolos[3]
D'oro banda d'azur acompañada en xefe d'una torre de gules,mazonada de sable y esclariada d'oru en punta d'un fexe de trés espiges de sinople, al timbre Corona Real zarrada.
Historia
Estes tierres fueron ocupaes bien tempranamente, como se deduz de los oxetos paleolíticos atopaos nel xacimientu de “El Rasu”. Tamién dexaron buelga del so pasu per estes tierres los romanos, como lo atestigua la figurina de bronce del sieglu IV atopada nel pagu de Fuentemiro, que puede contemplase nel Muséu de Zamora.
Esti pueblu remontar al sieglu IX, posiblemente repobláu con mozárabes, alza'l so caserío a les veres del ríu Valderaduey. El so nome fai referencia a les cañes, abondoses nes márxenes de los calces fluviales coles que, seique, llevantáronse les cubiertes de les sos primitives viviendes. Coles mesmes, cerca de Cañizo caltiénse entá la que foi espadaña de la ilesia del llugar de Toldanos, mozárabes veníos de Toledo que nel alloñáu sieglu X llevantaron esi pobláu, desapaecíu unos sieglos dempués.
Sía que non, Cañizo integrar na xurisdicción de Villalpando nel sieglu X, fechu pol cual pertenez anguaño a la Mancomunidá Intermunicipal del Rasu de Villalpando, que los sos orixe remontar a la donación de los Reyes lleoneses a Villalpando a finales del sieglu X o principios del sieglu XI.[4]
Per otru llau, en 1234 el Monesteriu de Carracedo dotó de fueru propiu a Cañizo, calteniéndose entá'l documentu foral.
Nel sieglu XIV Cañizo pasó a manes de los Fernández de Velasco, duques de Frías, pasando por esti fechu a depender de Burgos nel votu en Cortes dende'l sieglu XV, al integrar la denomada Provincia de les Tierres del Condestable, magar n'otros ámbitos siguió dependiendo del Notariu Mayor del Reinu de Lleón.[5] Asina, en 1466, Cañizo foi unu de los trelce pueblos que fixeron Votu en Villalpando, defendiendo la Inmaculada Concepción de la Virxe.[6]
Tres la perda de la condestabilía de los Velasco en 1711, Cañizo xunto al restu de la Tierra de Villalpando dexó de pertenecer al territoriu conocíu como Provincia de les Tierres del Condestable, dexando de depender de Burgos nel votu a Cortes, y pasando a faelo de Lleón, en que la so provincia apaez integrando en 1786 nel mapa de Tomás López tituláu ‘Mapa xeográficu d'una parte de la provincia de Lleón’.[7]
Finalmente, cola creación de les actuales provincies en 1833, Cañizo quedó adscritu primeramente nel partíu xudicial de Medina de Rioseco, na provincia de Valladolid,[8] magar tres les reclamaciones de los conceyos del área villalpandina, quedó dafechu integráu a partir de 1858 de la provincia de Zamora, dientro ésta de la Rexón Lleonesa.[9]
Demografía
| Gráfica d'evolución demográfica de Cañizo ente 1900 y 2017 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia. |
Patrimoniu
- Ilesia de San Pelayo. Ye una obra renacentista que se remonta al sieglu XVI. El retablu principal ye d'estilu barrocu y nél se entroniza la figura del santu titular. Tamién se caltién nel templu una imaxe de la Virxe, de la dómina de construcción del templu, y una cruz de plata del sieglu XVIII.
- Arquiteutura popular. Les viviendes de Cañizo presenten unes carauterístiques distintes a les d'otros pueblos de la redolada, pos los sos murios de tapial tán decoraos con un esgrafiado a base de dibuxos xeométricos de bien variáu diseñu.
- Molín de Bradilla. Les ruines d'esti antiguu molín fariñeru y asitien xunto al ríu Valderaduey, agües embaxo.
Mancomunidá del Rasu de Villalpando
Cañizo forma parte de la Mancomunidá Intermunicipal del Rasu de Villalpando xunto con otros dolce conceyos de la Tierra de Campos de la provincia de Zamora. Esti consorciu de conceyos, a pesar de que se autodenomina mancomunidá, nun tien tal naturaleza, consistiendo la so finalidá na esplotación del monte públicu denomináu'l "Rasu de Villalpando", esti postreru declaráu nel añu 2000 d'utilidá pública.[10]
El monte del "Rasu de Villalpando" asítiase nel términu municipal de Villalpando y tien una superficie total de 1.654 hectárees de les cualos 90 pertenecen a enclavaos. Tien calter patrimonial y aprovechamientu comunal, tando consorciado col númberu d'Repartu 3028. Les bases del Consorciu, ente'l Patrimoniu Forestal del Estáu y la Mancomunidá de Rasu de Villalpando fueron aprobaes con fecha 13 de febreru de 1948, anque los sos oríxenes remontar a finales del sieglu X o principios del sieglu XI por donación de los Reyes lleoneses, posiblemente Alfonsu V, a Villalpando, por aquella dómina cabeza de l'Alfoz, y a les aldegues del mesmu.[4]
Dende un puntu de vista botánicu, tratar d'un monte pobláu por especies como'l pinus pinea y pinus pinaster, anque tamién esisten rodales de pinus nigra. Tópase presente'l quercus rotundifolia y de manera bien aisllada crataegus monogyna, cistus ladaniferus y populifolius según chamaespartium tridentatum.
Fiestes
Les principales fiestes son les dedicaes al patronu de la llocalidá, San Pelayo (26 de xunu), con misa na parroquia y actividaes diverses. Tamién s'honra a la patrona, la Virxe de l'Asunción (15 d'Agostu). Coles mesmes, festéxense les Águedas (5 de febreru) con misa solemne y procesión, calteniendo'l ritu de correr dempués “la miaja” y cantar el “barrilín”. En mayu los quintos asitien “el mayu” na plaza (día 1).
Ver tamién
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ URL de la referencia: https://www.aemet.es/es/eltiempo/prediccion/municipios/canizo-id49035.
- ↑ «ALCUERDO de 30 de xunu de 2000, del Plenu del Conceyu de Cañizo (Zamora), d'aprobación del Escudu Heráldicu y Bandera Municipal.» (castellanu). Boletín Oficial de Castiella y Lleón nᵘ143. Xunta de Castiella y Lleón (24 de xunetu de 2000). Consultáu'l 2 de xineru de 2017.
- 1 2 “El Rasu” de Villa y Tierra, resume del trabayu d'investigación histórica ellaboráu por Ramón López González
- ↑ Salgado Fuentes, Carlos Javier (2016). Universidá de Salamanca: La evolución de la identidad regional en los territorios del antiguo Reino de León (Salamanca, Zamora y León) (en castellanu), páx. 146-147. «pasó en dicha centuria a manes de los Velasco por una suerte d'enllaces matrimoniales, que los sos titulares a partir de 1473 tomaron el títulu de Condestables de Castiella, polo que'l Señoríu de Villalpando quedó amestáu a l'alministración de los Velasco en Burgos, onde taben el gruesu de les sos posesiones. D'esta miente, Villalpando pasó a depender pal votu en Cortes, nel sieglu XV, de Burgos, anque na Provincia de les Tierres del Condestable, dientro de la cual había una separación alministrativa ente los territorios lleoneses (la Tierra de Villalpando) y los castellanos (el restu), habiendo una receptoría menor pa cada conxuntu. Amás, hai que señalar el fechu de qu'una serie de documentos del sieglu XVI, calteníos nel Archivu de la Real Chancillería de Valladolid, acótennos la adscripción territorial de Villalpando y les llocalidaes del so Señoríu al Reinu de Lleón nesti periodu, al depender de la Notaría Mayor de Lleón, en llugar de la de Castiella na que quedaben circunscritos los territorios castellanos del Condestable»
- ↑ Adri Palombares: Cañizo
- ↑ López, Tomás (1786). Biblioteca Dixital Real Academia de la Historia: Mapa xeográficu d'una parte de la Provincia de Lleón (en castellanu).
- ↑ «Real Decretu de 30 de payares de 1833 sobre la división civil de territoriu español na Península ya islles axacentes en 49 provincies» (castellanu). Gaceta de Madrid.
- ↑ Salgado Fuentes, Carlos Javier (2016). Universidá de Salamanca: La evolución de la identidad regional en los territorios del antiguo Reino de León (Salamanca, Zamora y León) (en castellanu), páx. 147-148. «na división de Javier de Burgos de 1833, la Tierra de Villalpando foi adscrita a la provincia de Valladolid, que formaba parte de Castiella la Vieya, fechu que provocó que les llocalidaes de la Tierra de Villalpando solicitaren, pola so pertenencia histórica al Reinu de Lleón, la so incorporación a la provincia de Zamora, fechu que se retrasó hasta 1858, en que s'integraron na mesma, volviendo con ello de manera oficial al Reinu de Lleón.»
- ↑ ORDE de 12 de xunetu de 2000, de la Conseyería de Mediu Ambiente, sobre la declaración d'utilidá pública ya inclusión nel Catálogu de Montes d'Utilidá Pública de la provincia de Zamora , del monte públicu «Rasos de Villalpando», númberu 3028 del Repartu propiedá de Mancomunidá de Rasu de Villalpando,nel términu municipal de Villalpando. Expte.: ZA-I.O.P.-97/00.
