Brea de Aragón
Alministración
País	España
Autonomía	Aragón
Provincia	provincia de Zaragoza
Tipu d'entidá	conceyu d'España
Alcalde de Brea de Aragón (es)	Raúl García Asensio
Nome oficial	Brea de Aragón (es)[1]
Códigu postal	50246
Xeografía
Coordenaes	41°31′27″N 1°36′03″W / 41.5243°N 1.6007°O / 41.5243; -1.6007
Brea de Aragón Brea de Aragón (España)
Superficie	13.375557 km²
Altitú	553 m[2]
Llenda con	Illueca (es) , Mesones de Isuela (es) , Nigüella, Arándiga y Sestrica
Demografía
Población	1522 hab. (2023) - 823 homes (2019) - 786 muyeres (2019)
Porcentaxe	0.16% de provincia de Zaragoza 0% de Aragón 0% de España
Densidá	113,79 hab/km²
Más información
Estaya horaria	UTC+01:00
breadearagon.com

Brea de Aragón ye una llocalidá de la provincia de Zaragoza, asitiáu na Contorna del Aranda. Xunto cola llocalidá vecina de Illueca, Brea ye unu de los pueblos más grandes de la contorna, teniendo una estensión de 13,56 km² con una población de 1.795 habitantes (INE 2012) y una densidá de 148,45 hab/km². La economía de Brea de Aragón basar na industria del calzáu, tantu ye asina, que nel conceyu dedicáron-y el Muséu del calzáu.^[3]

Monumentos

El pueblu cunta con:

• Ilesia de Santa Ana: Ye una ilesia asitiada nel centru del pueblu, d'estilu góticu tardíu, concretamente ente xunu de 1554 y payares del añu siguiente.Intervinieron na so construcción los canteros vizcainos Juan de Gorostiza, Domingo de Lizarza (o Yarza) y Juan Pérez. A ella puédese aportar por dos puertes; la principal, asitiada debaxo del óculo qu'alluma'l coru de la ilesia y la secundaria, asitiada nun llateral de la nave que conectaba direutamente col antiguu campusantu. La nave ye única con capiyes a los llaterales coneutaes ente sigo. Una de les capiyes ta dedicada a la patrona del pueblu, la Virxe del Rosario, a la que'l pueblu amuésalu especial devoción.

altar y nave de la Ilesia Parroquial de Santa Ana, Brea de Aragón

• Ermita de San Blas: Ta asitiada pela rodiada del pueblu. Ye una pequeña ilesia del sieglu XVII, tamién de nave única, con portada en lladriyu n'arcu de mediu puntu enmarcada por un alfiz. Y la so cubierta ye de madera a dos agües.

• Ermita de La nuesa Señora de los Dolores

• Muséu del calzáu: el muséu ta dedicáu a la industria que sofita la contorna. Foi inauguráu en 1998. Tien 600m2, distribuyíos en dos plantes. Non yá recueye la hestoria a lo llargo del calzáu, sinón que tamién podemos atopar nel so interior un espaciu dedicáu a la cultura y tradiciones de Brea y de la Contorna polo xeneral. Mientres el percorríu pol muséu viaxamos dende la dómina celtíbera hasta los nuesos díes al traviés de l'artesanía.

Llugares d'interés

A pesar de que la estensión del conceyu y la población nun ye bien grande, Brea cunta con numberoses instalaciones pal esfrute de los vecinos. Casar cuartel de la guardia civil, asitiáu pela rodiada del pueblu, apurre los sos servicios a tola contorna del Aranda. La biblioteca municipal, anguaño asitiada nel centru de día, tien delles instalaciones, ente elles : zona d'estudiu, zona de llectura y sales d'ordenadores. El centru de día, ta especializáu en servicios sociales, ufiertando una atención de necesidaes personales, básiques, terapéutiques y socioculturales. El centru de día ye de titularidá comarcal. Les atenciones qu'ufierta'l centru de día son: almuerzu, comida y merienda, vixilancia del estáu de salú y tresporte al centru con acompañamientu d'aidar hasta la puerta de la casa y llimpieza y caltenimientu de les instalaciones. Pa los más pequeños, Brea, dispón de 3 parques por que xueguen y escueles y guardería. Otres instalaciones col fin d'entretenimientu son: el polideportivu, les piscines, el pabellón, campu de fútbol, ximnasiu y l'última incorporación ye la recién pista de padel. En 2012, reformóse lo que nel pueblu conocen como "La Casa Cuartes". Ye un edificiu antiguu que foi reformáu pa dar cabida a toles asociaciones del pueblu amás d'entamar ludotecas pa los más pequeños o inclusive la esposición de cuadros.

Festexos Populares

Brea de Aragón celebra les sos fiestes n'honor a 3 Santos. En Febreru, concretamente'l primer fin de selmana, celébrense les festividaes n'honor a San Blas. El pueblu mover hasta la ermita de San Blas onde se celebren les mises y onde el párrocu del pueblu bendiz los roscones que la xente xube por que mientres esi añu tengan salú. Poco dempués, celébrense los antroxos (entamaos pola Casa de Mocedá "TAMA", encargaos d'animar al pueblu coles sos diverses actividaes) nos cualos hai muncha tradición ya implicación per parte del pueblu. Ye esta mesma asociación la que nel mes de xunetu entama una fiesta/aniversariu onde tol pueblu puede comer una bona paella, esfrutar de xuegos pa mayores y pequeños y de una verbena hasta les altes hores de la madrugada. Nesi mesmu mes, pero esta vegada a finales, el pueblu preparar pa dar empiezu a los festexos n'honor a Santa Ana, que nun principiu foi la patrona del pueblu. Y yá nel mes d'ochobre, celébrense les fiestes grandes del pueblu n'honor a la patrona, La Virxe del Rosario, a la cual tiénse-y muncha devoción. Los festexos empiecen con un chupinazo percorriendo les principales cais del pueblu y terminen colos espectaculares fueos artificiales.

Personaxes célebres

Si Illueca tien a un personaxe históricu como ye'l Papa Lluna, Brea nun se queda tras. El 5 de mayu de 1913 naz l'actriz Lola Lemos en dicha llocalidá. Arriendes del so fallecimientu'l 6 d'agostu de 2009 inaugúrase una plaza col so nome, cercana a la plaza d'España.

Baltasar Sanz foi bautizáu en Brea'l 7 de xineru de 1653. Fíu de Valero Sanz y de María del Rei.

Estudió na escolanía de la basílica del Pilar y en 1673 convertir en maestru de capiya de la catedral de Tortosa. Creó numberoses obres de cantar, pero solo tiense constancia de dos d'elles. Caltener nel cargu hasta 1708, fecha na qu'asocedió la so muerte, el 10 de xineru.

El so hermanu Valero, gracies a la so intercesión, foi contraltu de la mesma capiya. Morrió pocu dempués de que lo fixera Baltasar.

En Brea nació'l 6 de marzu de 1771 el xeneral de la guerra de la Independencia Francisco Ballesteros. Llamáu, en realidá, Francisco Tomás Benito Ballestero González yera fíu de Joaquín Ballestero Benedí y de María Antonia González Fernández.

Otru personaxe pernomáu nacíu en Brea ye'l compositor y direutor d'orquesta Cayo Vela Marqueta. Fíu de Cayo Vela Alonso y de Casimira Marqueta Forniés, vio la lluz nesti pueblu'l 28 d'avientu de 1885. El so padre,d'oficiu zapateru, daqué habitual en Brea, treslladar a Horche (Guadalaxara) cuando Cayo cuntaba con trés años d'edá. Con 9 años llogró una plaza de seise na catedral de Toledo, con 12 foi organista de Colmenar Viejo y con 15 de Torrejón de Ardoz. Anque moró dalgún tiempu en Zaragoza, afitó la so residencia en Madrid onde foi, mientres 21 años, direutor d'orquesta nel teatru Novedaes. El día qu'una tarrecible quema afaró esti teatru, el maestru Cayo dirixía la orquesta.

La chicharra, La capitana, El monigotillo, Xusticia baturra y El misteriu de la jota son dalgunes de les 100 obres que creó o nes que participó. Morrió en Granada'l 7 de xunu de 1937.

Política llocal

Ver tamién

• Llista de conceyos de la provincia de Zaragoza

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Brea de Aragón .

• Sitiu web oficial

• Brea de Aragón n'OpenStreetMap.
• Brea de Aragón n'OpenWeatherMap