Branquies na cabeza d'un atún.

Les branquies o agalles son los órganos respiratorios de numberosos animales acuáticos, por aciu los cualos estrayer el osíxenu (O₂) disueltu na agua y tresfier el dióxidu de carbonu (CO₂) al mediu.

Los animales acuáticos dotaos de branquies capten l'O₂ que s'atopa disueltu na agua, que pasa a los fluyíos internos (sangre, hemolinfa, etc.) y ye tresportáu a los texíos, onde les célules riquir pa la respiración celular, procesu que se realiza en orgánulos celulares llamaos mitocondries. Como resultáu de la respiración celular produzse CO₂, que tien de ser esaniciáu pa evitar la intoxicación del mediu internu.

Los animales más pequeños y de menor tasa metabólica realicen l'intercambiu de gases pola so superficie corporal. Los más grandes o activos precisen una superficie d'intercambiu más estensa, pa lo qu'adquirieron nel cursu de la evolución estructures especializaes a les que se llama branquies. Pa favorecer l'intercambiu, la circulación de fluyíos ta siempres especialmente entamada nestos órganos, inclusive naquellos animales qu'escarecen d'un sistema vascular desenvueltu, como los moluscos.

Carauterístiques y funciones de les branquies

Les branquies son órganos esternos, a diferencia de los pulmones o gorgoberos de los animales de vida subaérea, porque los órganos en forma de cuévanu complexu nun son apoderaos pal movimientu intensivu d'un líquidu como'l agua, de densidá enforma mayor que la del aire, y pola esfregadura implicáu. L'intercambiu eficaz de gases esixe un contautu ensin barreres ente les célules epidérmiques de la branquia y l'agua circundante, lo mesmo per otra parte que nos pulmones, de forma qu'inclusive n'animales dotaos de tegumentos reforzaos, como la piel escamoso de los pexes, les branquies tán siempres siquier cubiertes de texíos blandos y fráxiles.

Anatómicamente les branquies presentar en dos formes. La más común ye la d'apéndizs ramificaos de gran superficie relativa. Asina se presenten, por casu, en moluscos, anélidos y bárabos acuátiques de sacaveres y tritones, o bárabos acuáticos d'inseutos. La otra forma ye la que se repara nel conxuntu heteroxéneu de vertebraos acuáticos que se denomina peces. Néstos les branquies son estructures especializaes entamaes ente les hendiduras faríngeas, o hendiduras branquiales, furos que comuniquen lateralmente el tubu dixestivu col esterior. L'agua qu'entra pela boca sale poles hendiduras, osixenando'l sangre que circula por vasos que percuerren los tabiques asitiaos ente elles, que son les branquies.

Nos tiburones apréciense fácilmente les hendiduras branquiales llaterales.

Nos dos modalidaes anatómiques les branquies pueden quedar más o menos protexíes dientro d'un cuévanu abiertu pola que se fai circular l'agua. Ye'l casu, por casu, de los moluscos (cefalópodos, gasterópodos, bivalvos, etc.) onde la cuévanu paleal que contién a les branquies intercambia agua col ambiente namái al traviés de conductos llamaos sifones. Tamién ye'l casu de los pexes óseos, onde les branquies queden protexíes externamente por una estensión de la paré corporal llamada opérculu. El términu agalla referir nestos pexes a les branquies, pero'l usu coloquial aplicar de cutiu a los opérculos. Nos tiburones, otra manera, les hendiduras branquiales son visibles externamente.

Nos pexes óseos l'agua ye bombiada viviegamente, con movimientos rítmicos, dende'l cuévanu bucofaríngea escontra'l cuévanu asitiáu debaxo del opérculu, travesando pa ello ente les branquies. De los tiburones díxose, pero agora sabemos que nun ye exactu, que se llinden a nadar cola boca abierta, de manera que l'agua flúi constantemente al traviés de les branquies.

Nos vertebraos y inseutos con fases xuveniles acuátiques, como los anfibius y les efémeres, les bárabos tán forníes con branquies, anque los adultos alienden por órganos aéreos.

Les branquies tán rellacionaes col aparatu circulatoriu, que lleva'l líquidu circulatorio (sangre o hemolinfa) hasta elles dempués de percorrer tol cuerpu cargándose de CO₂, y vuelve al cuerpu dende elles cargáu d'O₂. Nos animales con sistema circulatoriu abiertu, como artrópodos o moluscos, el desenvolvimientu vascular más importante dase precisamente nes branquies, porque tresportar y distribuyir los gases respiratorios, que vienen de o tienen como destino los órganos de (intercambiu gaseosu), ye la principal función d'un aparatu circulatoriu.

Ver tamién

• arcu branquial
• hematosis

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre branquies.