Brandeburgu-Prusia
(de 1618 a 1701)		 Reinu de Prusia →
Reinu de Prusia →
estáu desapaecíu
Alministración
Capital Königsberg
Berlín
Forma de gobiernu Monarquía absoluta
Llingües oficiales alemán
Xeografía
Coordenaes 52°31′00″N 13°24′00″E / 52.516666666667°N 13.4°E / 52.516666666667; 13.4
Cambiar los datos en Wikidata

Brandeburgu-Prusia (alemán: Brandenburg-Preußen) ye la denominación historiográfica pa un reinu de la Edá Moderna formáu en 1618 por aciu una unión personal ente'l ducáu de Prusia y el margraviato de Brandeburgu (parte del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu). L'Estáu brandeburgués-prusianu foi asocedíu pol reinu de Prusia en 1701, siendo absorbíu pol acabante fundar Imperiu alemán en 1871.

Basáu nel Eleutoráu de Brandeburgu, la caña principal de los Hohenzollern xunir por matrimoniu cola caña que gobernaba'l ducáu de Prusia, y aseguró la socesión a la estinción de la llinia masculina nel segundu nel añu 1618. Otra consecuencia de los matrimonios foi la incorporación de los principaos de la Baxa Renania de Kleve, Mark y Ravensberg dempués del Tratáu de Xanten en 1614. Ana, fía del duque Alberto Federico de Prusia (reinó ente 1568 y 1618), casóse col eleutor Juan Segismundo I de Brandeburgu, quien tenía garantizáu'l derechu a la socesión del ducáu de Prusia (depués un feudu polacu) tres la muerte del so suegru en 1618. Pa esi momentu, el feudu polacu Prusia pasó al control de los eleutores de Brandeburgu. El ducáu de Prusia siguió siendo un feudu so la corona polaca.

La Guerra de los Trenta Años (1618–48) foi especialmente devastadora. L'eleutor camudó de llau trés vegaes, y como resultáu d'ello, tantu los exércitos protstantes como los católicos afararon la tierra, matando, quemando, prindando homes y suministros de comida. Más de la metá de la población foi muerta o movida. Berlín y les otres ciudaes principales quedaron en ruines, y tardaron décades en recuperase.

Pola paz de Westfalia, que punxo fin a la guerra en 1648, Brandeburgu llogró Minden y Halberstadt, tamién la socesión en Pomerania Ulterior (incorporada en 1653) y el ducáu de Magdeburgu (incorporáu en 1680).

"El Gran Eleutor" Federico Guillermu I de Brandeburgu (1640-1688), empezó a sentir que tenía que dir a Varsovia pa rindir homenaxe a Ladislao IV de Polonia pol ducáu de Prusia, que asumió en feudu de la corona polaca. Pero sacando ventaya de la difícil posición de Polonia con Suecia na Guerra del Norte y la so amistosa posición con Rusia mientres una serie de guerres rusu-polaques, Federico Guillermo consiguió llograr más tarde un descargu de les sos obligaciones de vasallu, y depués de la invasión tártara de Polonia en 1656-57 foi-y dada finalmente la independencia a Prusia en 1660. Col tratáu de Bromberg (1657), concluyíu mientres la Segunda Guerra del Norte, los eleutores quedaron lliberaos del vasallaxe polacu pol ducáu de Prusia y llograron Lauenburg–Bütow y Draheim.

El tratáu de Saint-Germain-en-Laye (1679) espandió la Pomerania brandeburguesa hasta'l baxu Oder.

La segunda metá del sieglu XVII estableció les bases por que Prusia convertir n'unu de los xugadores principales na posterior política europea. L'emerxente potencial militar prusianu-brandeburgués, basáu na introducción d'un exércitu permanente en 1653, queda simbolizáu nes renombraes victories de Varsovia (1656) y Fehrbellin (1675) y pol Gran paséu en trinéu (1678). Brandeburgu-Prusia tamién estableció una armada y colonies alemanes na Mariña d'Oru brandemburguesa y Arguin. Federico Guillermo, conocíu como "El gran eleutor", abrió Brandeburgu-Prusia a inmigración a gran escala ("Peuplierung") de lo que principalmente fueron abellugaos protestantes de toa Europa ("Exulanten"), especialmente hugonotes tres el Edictu de Potsdam. Federico Guillermo tamién empezó a centralizar l'alministración de Brandeburgu-Prusia y a amenorgar la influyencia de los estaos.

Los derechos de la corona polaca para con Prusia seríen llegalmente revertíos si la llinia dinástica Hohenzollern escastábase. En 1701, Federico III, eleutor de Brandeburgu, se autoproclamó Rei en Prusia y tolos venceyos con Polonia sumieron. El primer rei prusianu foi tamién el postreru que faló fluidamente l'idioma polacu. Los sos socesores falaben alemán y francés. La elevación del eleutoráu a reinu foi posible pol estatus soberanu del ducáu de Prusia fuera del Sacru Imperiu Romanu Xermánicu y l'aprobación del emperador Habsburgu y otres cases reales europees nel cursu de la formación d'aliances pa la Guerra de socesión española y la Gran guerra del norte. Dende 1701 d'equí p'arriba, los dominios Hohenzollern llamáronse reinu de Prusia o, a cencielles, Prusia. Llegalmente, la unión personal ente Brandeburgu y Prusia siguió hasta la disolución del Sacru Imperiu en 1806. Sicasí, pa esta dómina la soberanía cimera del emperador sobre l'imperiu convirtiérase nuna ficción llegal. D'ende que, dempués de 1701, Brandeburgu fuera de facto tratáu como parte del reinu de Prusia. Federico y los sos socesores siguieron centralizando y espandiendo l'estáu, tresformando la unión personal de principaos diversos propios de la dómina Brandeburgu-Prusia nun sistema de provincies subordinaes a Berlín.

Establecimientu baxu Juan Segismundo (1618)

Una alegoría del sieglu XIX visualizando la emerxencia de Brandeburgu-Prusia al traviés del matrimoniu de Juan Segismundo cola duquesa Ana de Prusia.

El margraviato de Brandeburgu fuera la sede de la caña principal de los Hohenzollern, quien yeren príncipes eleutores nel Sacru Imperiu Romanu Xermánicu, dende 1415.[1] En 1525, pol tratáu de Cracovia, el ducáu de Prusia foi creáu al traviés de la secularización parcial del Estáu monásticu de los Caballeros Teutónicos.[1] Yera un vasallu del Reinu de Polonia y taba gobernáu pol duque Alberto de Prusia, un miembru d'una caña cadete de la Casa de Hohenzollern.[2] Por aciu de la so madre Isabel, de los Hohenzollern brandeburgueses, Ana María de Brunswick-Luneburgu convertir na segunda esposa d'Alberto en 1550, y dio a lluz al so socesor, Alberto Federico.[3] En 1563, la corona polaca dio a la caña brandeburguesa de los Hohenzollern.[3] Alberto Federico convertir en duque de Prusia dempués de la muerte d'Alberto en 1568.[3] La so madre morrió nel mesmu añu, y dende entós él amosó signos de desorde mental.[3] Por cuenta de la enfermedá del duque,[4] Prusia foi gobernada pol sobrín d'Alberto[3] Jorge Federico de Hohenzollern-Ansbach-Jägersdorf (1577–1603).[1] En 1573, Alberto Federico casóse con María Leonor de Jülich-Kleve-Berg, con quien tuvo delles fíes.[4]

En 1594, la fía d'Alberto Federico, la duquesa Ana de Prusia qu'entós tenía 14 años, casóse col fíu de Joaquín Federico de Hohenzollern-Brandeburgu, Juan Segismundo.[5] El matrimoniu aseguró'l derechu de socesión nel ducáu de Prusia según nos Kleve.[5] A la muerte de Jorge Federico en 1603, la rexencia del ducáu prusianu pasó a Joaquín Federico.[1] Tamién en 1603, concluyóse'l tratáu de Gera polos miembros de la Casa de Hohenzollern, estableciendo que los sos territorios nun s'estremaríen internamente nel futuru.[1]

Los eleutores de Brandeburgu heredaron el ducáu de Prusia a la muerte d'Alberto Federico en 1618,[6] pero'l ducáu siguió como un feudu de la Corona polaca hasta 1656/7.[7] Puesto que Juan Segismundo sufriera una apoplexía en 1616 y en consecuencia taba bien menguáu físicamente según mentalmente, la so esposa Ana gobernó'l ducáu de Prusia nel so nome hasta que Juan Segismundo morrió d'un segundu ataque en 1619, a los 47 años d'edá.[6]

Jorge Guillermo, 1619–1640

Jorge Guillermo, eleutor de Brandeburgu

Dende 1619 hasta 1640, Jorge Guillermo foi eleutor de Brandeburgu y duque de Prusia. Lluchó por romper el dominiu del Eleutoráu de Saxonia na Circunscripción d'Alta Saxonia, pero nun pudo consiguilo.[8] L'antagonismu ente Brandeburgu y Saxonia faía inefectiva la defensa de la Circunscripción, y foi polo tanto devasáu por Albrecht von Wallenstein mientres la Guerra de los Trenta Años.[8] Mientres Jorge Guillermo pretendiera ser neutral de primeres, la presencia del exércitu de Wallenstein obligó-y a xunise al campu imperial católicu nel Tratáu de Königsberg (1627) y aceptar guarniciones.[9] Cuando'l Imperiu suecu entró na guerra y enfusar en Brandeburgu, Jorge Guillermo de nuevu pretendió ser neutral, aun así Gustavo Adolfo de Suecia obligó a Jorge Guillermo a xunise a Suecia como un aliáu ocupando territoriu sustancial en Brandeburgu-Prusia y concentrando un exércitu delantre de les muralles de la ciudá de Berlín.[10] Jorge Guillermo nun concluyó una alianza, pero concedió a los suecos derechu de camín, dos fortaleces y subsidios.[10] Arriendes d'ello, los exércitos católicos repetidamente escalaron Brandeburgu y otres tierres Hohenzollern.

"El Gran Eleutor", Federico Guillermo, 1640–1688

Mientres la Guerra de los Trenta Años, a Jorge Guillermo asocedió-y Federico Guillermo, nacíu en 1620, que col tiempu pasaría a ser conocíu como "El Gran Eleutor" (Der Großy Kurfürst).[11] El calter del mozu eleutor foi marcáu pola so educación calvinista, una llarga estancia nes Provincies Xuníes mientres la so Grand Tour, y los acontecimientos de la guerra, de los cualos un alcuentru col so tíu Gustavo Adolfo de Suecia en Pomerania foi de lo que más-y impresionó.[11]

Conclusión de la Guerra de los Trenta Años

Federico Guillermo, "Gran Eleutor" de Brandeburgu-Prusia

Federico Guillermo asumió'l poder en Brandeburgu-Prusia en dómina de crisis demográfica, económica y política causada pola guerra.[11] Al xubir al tronu, el nuevu eleutor retiró l'exércitu brandeburgués, pero axuntó un exércitu de nuevu en 1643/44.[12] Si Federico Guillermo concluyó o non una tregua y alcuerdu de neutralidá con Suecia ye daqué en disputa: anque esiste un documentu relevante de 1641, nunca foi ratificáu y describióse una y otra vez como una falsificación. Sicasí, nun s'alderica qu'estableció la crecedera de Brandeburgu-Prusia.[13]

Naquella dómina, les fuercies del imperiu suecu apoderaben el norte d'Alemaña, y xunto col so aliáu Francia, Suecia convertir en garante del poder de la paz de Westfalia en 1648. La pretensión sueca de controlar el mar Bálticu estableciendo dominios na mariña ("dominium maris baltici")[14] topetaben coles ambiciones de Federico Guillermo de ganar el control sobre l'estuariu del Oder con Stettin (güei Szczecin) en Pomerania.[15]

Los margraves brandeburgueses habíen buscáu dende diba tiempu espandise escontra'l norte, dando a Brandeburgu accesu al mar Bálticu. El tratáu de Grimnitz (1529) garantizó la socesión brandeburguesa nel ducáu de Pomerania cuando s'escastó la casa de Pomerania local, y entraría a valir a la muerte del duque de Pomerania Boleslao XIV en 1637.[12] Pol Tratáu de Stettin (1630), sicasí, Boleslao XIV apurriera'l control efectivu del ducáu a los suecos,[16] quien refugaron apurrilo al pretendiente brandeburgués. La paz de Westfalia dispunxo la partición del ducáu ente Brandeburgu y Suecia, quien determinaron la frontera exacta nel Tratáu de Stettin (1653).[17] Suecia caltenía la parte occidental incluyendo'l baxu Oder (Pomerania sueca), ente que Brandeburgu ganaba la parte oriental (Pomerania Ulterior).[17] Federico Guillermo nun taba satisfechu por esta resultancia, y l'adquisición de tol ducáu de Pomerania convertir n'unu de los principales oxetivos de la so política esterior.[18]

Na paz de Westfalia, Federico Guillermo foi compensáu pola perda de Pomerania occidental colos obispaos secularizados d'Halberstadt y Minden y el derechu de socesión al tamién secularizado arzobispáu de Magdeburgu.[15] Con Halberstadt, Brandeburgu-Prusia ganó tamién dellos territorios menores: el Señoríu de Derenburg, el Condáu de Regenstein, el Señoríu de Klettenberg y el Señoríu de Lohra.[17] Esto debió principalmente a los esfuercios franceses de permediar el poder del emperador Habsburgu fortaleciendo a los Hohenzollern, y mientres Federico Guillermo valoraba estos territorios menos que Pomerania occidental, convertir en piedres pasaderas pa la creación d'un reinu zarráu, dominante n'Alemaña a la llarga.[15]

Devastación

De tolos territorios de Brandeburgu-Prusia, el Eleutoráu de Brandeburgu taba ente los más afaraos a la fin de la guerra de los Trenta Años.[15] Yá antes de la guerra, la densidá de población y la riqueza nel eleutoráu fueren baxes en comparanza con otros territorios del imperiu, y la guerra destruyó 60 ciudaes, 48 castiellos y alredor de 5.000 pueblos.[15] Una media del 50% de la población taba muerta, en delles rexones namái'l 10% sobrevivió.[19] La población rural, por cuenta de les muertes y a la fuxida a les ciudaes, baxara de 30.000 antes de la guerra a 75.000 dempués.[19] Nes importantes ciudaes de Berlín-Cölln y Frankfurt an der Oder, la cayida de la población foi d'un terciu y dos tercios, respeutivamente.[19] Dalgunos de los territorios ganaos tres la guerra taben igualmente afaraos: en Pomerania, namái un terciu de la población sobrevivió,[20] y Magdeburgu, nel pasáu ente les ciudaes más riques del imperiu, foi quemada y la mayor parte de la so población asesinada.[21] Menos afeutáu foi'l ducáu de Prusia que namái se vio implicada marginalmente na guerra,[5] y Minden.[17]

A pesar de los esfuercios de repoblar estos territorios afaraos, llevó ciertu tiempu hasta qu'a mediaos del sieglu XVIII algamó la densidá de población anterior a la guerra.[19]

Guerra de les vaques

Mapa de los ducaos del baxu Rin

En xunu de 1651, Federico Guillermo rompió les previsiones de la paz de Westfalia invadiendo Jülich-Berg, fronterizos coles sos posesiones en Kleve-Mark nel baxu Rin.[22] El tratáu de Xanten, que terminara la guerra de la socesión de Juliers (Jülich) ente Brandeburgu y los condes palatinos en 1614, partiera los qu'antes fueron Ducaos Xuníos de Jülich-Kleve-Berg ente los batallosos, y Jülich-Berg dende entós taba rexíu polos condes católicos de Palatináu-Neoburgu. Dempués de la Guerra de los Trenta Años, el conde Wolfgang Guillermo, nun respetó un alcuerdu de 1647 con Federico Guillermo que favoreciera a los protestantes nos ducaos, mientres Federico Guillermo aportunaba en que l'alcuerdu tenía de caltenese.[23] Amás de estos motivos relixosos, la invasión de Federico Guillermo tamién pretendía una espansión territorial.[22]

El conflictu tenía los potencial d'encender otra guerra internacional[24] yá que Wolfgang Guillermo quería qu'interviniera nel so favor l'exércitu de Lorena, entá non desmovilizado, y que siguía operando na rexón a pesar de la paz de Westfalia, y Federico Guillermo buscó'l sofitu de les Provincies Xuníes.[22] Estos postreros sicasí siguieron una política de neutralidd y refugaron ayudar a la campaña de Federico Guillermo, a la que s'opunxeron inda más nos estaos imperiales según los locales.[24] Políticamente aislláu, Federico Guillermo albortó la campaña dempués del tratáu de Kleve axustáu polos mediadores imperiales n'ochobre de 1651.[24] La disputa relixosa subxacente namái se resolvió en 1672.[25] Mientres evitaba enfrentamientos militares, l'exércitu de Brandeburgu-Prusia ocupóse principalmente de robar ganáu (d'ende'l nome), lo que menguó considerablemente la reputación de Federico Guillermo.[26]

Exércitu permanente

Uniformes del exercito prusianu en 1698

Por cuenta de les sos esperiencies en tiempu de guerra, Federico Guillermo quedó convencíu de que namái prevalecería si tenía un exércitu permanente.[12][27] Tradicionalmente, alzar y financiar reserves militares yera un privilexu de los estaos, aun así Federico Guillermo tuvo la visión d'un exércitu permanente, financiáu independientemente de los estaos.[12] Llogró'l consentimientu y les contribuciones financieres necesaries de los estaos nun decretu landtag de 26 de xunetu de 1653.[27] De la mesma, confirmó dellos privilexos de los caballeros, incluyendo exenciones fiscales, confirmaciones de xurisdicción y poderes policiales nos sos estaos (Patrimonialgerichtsbarkeit) y la ratificación de la servidume (Leibeigenschaft, Bauernlegen).[28]

Primeramente, les contribuciones de los estaos llindar a seis años, aun así Federico Guillermo obligó a los estaos a siguir los sos pagos darréu y creó una oficina pa recoyer les contribuciones.[28] La contribución foi confirmada polos estaos en 1662, pero tresformada en 1666 por decretu d'un impuestu sobre'l patrimoniu a un impuestu sobre bienes específicos.[28] Dende 1657, les ciudaes teníen que contribuyir non con soldaos, sinón con pagos monetarios al exércitu, y dende 1665, los estaos fueron capaces de lliberar de contribuyir con soldaos por aciu pagos adicionales.[28] L'exércitu primeramente tenía un tamañu de 8.000 homes[29] y alzóse a 25.000[12] y hasta 30.000 homes pa 1688.[29] Aquel día, Federico Guillermo llograra tamién la so segunda pretensión, que yera financiar l'exércitu independientemente de los estaos.[12] Pa 1688, estos costos militares xubíen a la considerable cantidá de 1,500.000 táleros o la metá del presupuestu del estáu.[12] Asegurar una sólida base financiera pal exércitu, que los estaos nun podíen alteriar, foi'l principal oxetivu de les reformes alministratives de Federico Guillermo.[30] Consideraba l'ésitu militar como la única manera de llograr reputación internacional.[13]

Segunda Guerra Nórdica

Los estaos prusianos rindiendo homenaxe al soberanu Federico Guillermu I nel castiellu de Königsberg, 1663.

La invasión sueca de la República de les Dos Naciones al añu siguiente empezó la Segunda Guerra Nórdica.[31] Federico Guillermo ufiertó proteición a les ciudaes reales prusianes nel tratáu de Rinsk, pero tuvo que rindise a la supremacía militar sueca y retirase al so ducáu prusianu.[32] Escorríu por fuercies polaques hasta la capital de Prusia,[33] Federico Guillermo fixo la paz y alióse colos suecos, tomando'l ducáu de Prusia y Ermland (Ermeland, Warmia) como feudos de Carlos X Gustavo de Suecia nel tratáu de Königsberg en xineru de 1656.[34] L'alianza demostró ser victoriosa na batalla de Varsovia en xunu, alzando la reputación internacional del eleutor.[7] La continua presión sobre Carlos X Gustavo dio como resultáu que'l rei suecu reconociera la plena soberanía nel ducáu de Prusia y Ermland a Federico Guillermo pol tratáu de Labiau en payares p'asegurar el caltenimientu de l'alianza.[35] El tratáu de Radnot, concluyíu n'avientu polos suecos y los sos aliaos, avanzaron entá ye más, concediendo la Gran Polonia a Brandeburgu-Prusia en casu d'una victoria.[35]

Sicasí, al tar en meyor posición la coalición anti-sueca, Federico Guillermo camudó de llau y el rei polacu Xuan II Casimiro Vasa confirmó la so soberanía sobre Prusia, pero non en Ermland, nel Tratáu de Wehlau-Bromberg en 1657.[5] El ducáu llegalmente revertiría a Polonia si la llinia dinástica Hohenzollern escastárase.[36] La soberanía Hohenzollern nel ducáu de Prusia foi confirmada na Paz d'Oliva, que punxo fin a la guerra en 1660.[5] Les campañes de Brandeburgu-Prusia na Pomerania sueca nun dieron como resultáu ganancies permanentes.[37]

Guerres holandesa y de Escania

Asediu de Stettin en 1677

En 1672, españó la guerra francu-holandesa, con Brandeburgu-Prusia implicada como aliada de la república holandesa. Esta alianza basar nun tratáu de 1669, y dio como resultáu que los franceses ocuparen Kleve de Brandeburgu-Prusia.[38] En xunu de 1673, Federico Guillermo abadonó l'alianza holandesa y concluyó un tratáu de subsidiu con Francia, quien de la mesma se retiraría de Kleve.[38] Cuando'l Sacru Imperiu Romanu Xermánicu declaró la guerra a Francia, un llamáu Reichskrieg, Brandeburgu-Prusia de nuevu camudó de llau y xunióse a les fuercies imperiales.[38] Francia primió a la so aliada sueca por que la solliviara atacando Brandeburgu-Prusia dende'l norte.[39] Carlos XI de Suecia, dependiente de los subsidios franceses, de mala gana ocupó la Uckermark brandeburguesa en 1674, empezando'l teatru alemán de la Guerra Escanesa (Guerra suecu-brandeburguesa).[39] Federico Guillermo reaccionó rápido colando colos sos exércitos dende'l Rin hasta'l norte de Brandeburgu, y atopó la retaguardia del exércitu suecu, que taba nel procesu de cruciar un banzáu, na batalla de Fehrbellin (1675).[40] Anque foi una escaramuza menor dende una perspeutiva militar, la victoria de Federico Guillermo resultó tener un enorme significáu simbólicu.[41] El "Gran Eleutor" empezó una contraofensiva, escorriendo a les fuercies sueques en retirada al traviés de la Pomerania sueca.[42]

Gran paséu en trinéu (1678):Federico Guillermo escuerre a les tropes sueques cruciando la Llaguna de Curlandia conxelada; frescu de Wilhelm Simmler, h. 1891

El rei polacu Xuan III Sobieski entamaba restaurar la soberanía polaca sobre'l ducáu de Prusia, y con esti propósitu concluyó una alianza con Francia'l 11 de xunu de 1675.[43] Francia prometió asistencia y subsidios, mientres Sobieski de la mesma dexaba'l reclutamiento francés na Mancomunidá polacu-lituana y prometía ayudar a les fuercies rebalbes húngares quien distrayeríen a los Habsburgu de la so guerra contra Francia.[43] Por que esti plan funcionara, Polonia-Lituania tenía primero que concluyir el so guerra contra l'Imperiu otomanu, que la diplomacia francesa a pesar de los sos grandes esfuercios, nun consiguía.[44] Entá más, a Sobieski enfrentábase-y el Papáu, y l'aristocracia polaca que víen nos otomanos una amenaza mayor, y polos magnates polacos sobornaos per Berlín y Viena.[45] La oposición católica nel interior de Polonia a una intervención de llau de los rebeldes húngaros protestantes añadía más rensía.[46] Asina, mientres el tratáu de Żurawno punxo fin a la guerra otomanu-polaca en 1676, Sobieski poner en llugar d'ello del llau imperial,[46] y el plan pa una campaña prusiana foi abandonáu.[45]

Pa 1678, Federico Guillermo había tomáu la Pomerania sueca y ocupáu la mayor parte del territoriu, cola esceición de Rügen que detentaba Dinamarca-Noruega.[42] A esto siguió-y otru ésitu contra Suecia, cuando Federico Guillermo sacó a les fuercies sueques de Prusia no que pasó a ser conocíu como'l Gran paséu en trinéu.[47] Sicasí, cuando Lluis XIV de Francia concluyó la guerra holandesa polos trataos de Nijmegen, coló colos sos exércitos al este, pa solliviar al so aliáu suecu, y forzó a Federico Guillermo a básicamente volver al statu quo ante bellum pol Tratáu de Saint-Germain-en-Laye (1679).[38] Anque la guerra de Escania dio como resultáu namái pequeñes ganancies territoriales, xuniendo una pequeña franxa de la vera derecha de la Pomerania sueca nel baxu Oder a la Pomerania prusianu-brandeburguesa, la guerra dio como resultáu una enorme ganancia de prestíu pal eleutor.[40]

Federico III (I), 1688–1713

Federico III de Brandeburgu, dende 1701 tamién Federico I de Prusia, nació en Königsberg en 1657.[48] Yá nos últimos años de reináu del so padre, les rellaciones amistoses con Francia establecíes dempués de Saint Germain (1679) esfreciérense, non yá pola cuestión de los hugonotes.[49] En 1686, Federico Guillermo volver escontra'l emperador Habsburgu, con quien concluyó una alianza'l 22 d'avientu de 1686.[49] Por esta aliazna, Federico Guillermo dexó derechos sobre Silesia en favor de los Habsburgu, y a cambéu recibió'l Condáu de Schwiebus silesiu, que partía cola Neumark.[49] Federico III, presente nes negociaciones como príncipe herederu, aseguró a los Habsburgu la continuidá de l'alianza una vegada qu'él tuviera nel poder, y secretamente concluyó una enmienda de devolver Schwiebus a los Habsburgu, lo que fizo col tiempu en 1694.[49] A lo llargo del so reináu, Brandeburgu-Prusia siguió siendo un aliáu Habsburgu y repetidamente esplegó tropes pa combatir a Francia.[49] En 1693, Federico III empezó a sondiar la posibilidá d'alzar la so estatus na corte Habsburgu en Viena, y mientres el primer intentu nun tuvo ésitu, la elevación a la categoría de rei foi'l so oxetivu principal.[49]

La elevación de estatus que pretendía nun yera namái con propósitu ornamental, sinón que yera consideráu una necesidá pa prevalecer na competición política.[49] Anque Federico III tenía l'eleváu estatus d'un príncipe eleutor, esta categoría tamién la tenía Maximiliano I de Baviera en 1623, mientres la Guerra de los Trenta Años, tamién pol Eleutor del Palatináu na Paz de Westfalia (1648), y por Ernesto Augusto de la Casa de Hannover en 1692.[50] Asina, l'enantes esclusivu club de los príncipes eleutores agora tenía nueve miembros, seis de los cualos yeren príncipes seculares, y paecíen posibles ulteriores cambeos.[51] Dientro del círculu de príncipes eleutores, Augusto'l Fuerte, eleutor de Saxonia, asegurárase la corona polaca en 1697, y la Casa de Hannover asegurárase la socesión del trueno británicu.[51] Dende la perspeutiva de Federico III, l'estancamientu nel estatus significaba perda de poder, y esta perspeutiva paecía confirmase cuando les cases reales europees inoraron les pretensiones de Brandeburgu-Prusia nel Tratáu de Rijswijk (1697).[51]

Federico decidió alzar el ducáu de Prusia a reinu. Dientro del Sacru Imperiu, naide podía llamase rei salvu l'emperador y el rei de Bohemia. Sicasí, Prusia taba fuera del imperiu, y los Hohenzollern teníen ellí plena soberanía.[51] Dellos asesores duldaben que fuera un plan practicable, y seya que non la corona namái yera pervalible y la nobleza europea reconocer, sobremanera l'emperador.[51] En 1699, les negociaciones se reemprendieron col emperador Leopoldu I, quien de la mesma precisaba aliaos yá que diba españar la guerra de socesión española.[51] El 16 de payares de 1700, l'emperador aporbó la coronación de Federico nel Krontraktat ("Tratáu de corona").[51] Con al respective de Polonia-Lituania, que tenía les provincies de Prusia Real y Ermland, tuvieron d'alcuerdu en que Federico se llamara a sigo mesmu Rei en Prusia en llugar de Rei de Prusia.[52] Gran Bretaña y les Provincies Xuníes, por razones asemeyaes a les del emperador, aceptaron la elevación de Federico antes de la coronación.[53]

Unción de Federico III (I) tres la so coronación como Rei en Prusia en Königsberg, 1701.

El 17 de xineru de 1701, Federico dedicó l'escudu d'armes real, l'águila negra prusiana, y el lema, "suum cuique".[54] El 18 de xineru, coronar a sigo mesmu y a la so esposa, Sofía Carlota nuna ceremonia barroca nel castiellu de Königsberg.[54]

El 28 de xineru, Augusto'l Fuerte dio-y la norabona a Federico, entá non como rei polacu, sinón como eleutor saxón.[52] En febreru, Dinamarca-Noruega aceptó la elevación de Federico cola esperanza de llograr un aliáu na Gran Guerra del Norte, y el Zar de Rusia de la mesma aprobar en 1701.[53] Lo mesmo fixeron la mayor parte de los príncipes del Sacru Imperiu.[55] Carlos XII de Suecia aceptó a Federico como rei prusianu en 1703.[53] En 1713, Francia y España tamién aceptaron l'estatus real de Federico.[55]

La coronación nun foi aceptada pola orde teutónica, quien a pesar de la secularización del ducáu de Prusia en 1525 caltenía pretensiones a la rexón.[53] El Gran maestre protestó ante la corte del emperador, y el papa unvió una circular a tolos rexentes católicos por que nun aceptaren l'estatus real de Federico.[52] Hasta 1787, los documentos papales siguieron falando del rei prusianu como "margrave de Brandeburgu".[52] Nin tampoco aceptó'l so estatus de rei la nobleza polacu-lituana, viendo la provincia polaca de Prusia Real en peligru, y namái en 1764[56] foi aceptáu que Prusia yera un reinu.[57]

Puesto que Brandeburgu siguía siendo llegalmente parte del Sacru Imperiu, la unión personal ente Brandeburgu y Prusia técnicmente siguió hasta la disolución del imperiu en 1806. Sicasí, el poder del emperador yera namái nominal aquel día, y Brandeburgu llueu pasó a ser tratáu como una provincia de facto del reinu de Prusia. Anque Federico entá yera solo un eleutor dientro de les porciones del so dominiu que yeren parte del Imperiu, namái reconocía la cimera soberanía del emperador sobre ellos d'una manera formal.

Alministración

A mediaos del sieglu XVII, los margraves de Brandeburgu volviérense bien dependientes de los estaos (condes, señores, caballeros y ciudaes, non prelaos por cuenta de la Reforma protestante en 1538).[58] Les responsabilidaes y los ingresos fiscales del margraviato según les finances del margrave yeren controlaes pola Kreditwerk, una institución ensin controlar pol eleutor, y el Großer Ausschuß ("Gran comité") de los estaos.[59] Esto er por cuenta de concesiones realizaes por Joaquín II en 1541 en cuenta de ayuda financiera de los estaos, sicasí, la Kreditwerk declaró la banca rota ente 1618 y 1625.[59] Los margraves tuvieron que dexar el vetu de los estaos en toles temes tocantes a "lo meyor o lo peor del país", en tolos compromisos llegales, y en toles temes tocantes a prendes o ventes de la propiedá real del eleutor.[59]

Residencia en Berlín de los Hohenzollern
…mientres el periodu renacentista
…según el diseñu de 1702

P'amenorgar la influyencia de los estaos, Joaquín Federico en 1604 creó un conseyu llamáu Geheimer Rat für die Kurmark ("Conseyu Priváu pal Eleutoráu"), qu'en llugar de los estaos diba funcionar como conseyu supremu asesor del eleutor.[59] Anque'l conseyu foi establecíu de maner permanente en 1613, nun consiguió influyencia hasta 1651 por cuenta de la Guerra de los Trenta Años.[59]

Hasta dempués de la Guerra de los Trenta Años, los territorios de Brandeburgu-Prusia yeren políticamente independientes l'unu del otru,[30][58] coneutaos namái por un superior feudal común.[27][30] Federico Guillermo, quien tuvo la visión de tresformar una unión personal nuna unión real,[27] empezó a centralizar el gobiernu de Brandeburgu-Prusia con un intentu d'establecer el Geheimer Rat como una autoridá central pa tolos territorios en 1651, pero esti proyeutu foi invidable.[29] En llugar d'ello, l'eleutor siguió nomando un gobernador (Kurfürstlicher Rat) pa cada territoriu, quien na mayor parte de los casos yera un miembru del Geheimer Rat.[29] La institución más poderosa nos territorios siguió siendo'l gobiernu de los estaos (Landständische Regierung, llamáu Oberratsstube en Prusia y Geheime Landesregierung en Mark y Kleve), que yeren les axencies de gobiernu más altes no referente a la xurisdicción, les finances y l'alministración.[29] L'eleutor intentó permediar los gobiernos de los estaos creando Amtskammer cámares p'alministrar y coordinar los dominios del eleutor, los ingresos fiscales y los privilexos.[29] Tales cámares fueron introducíes en Brandeburgu en 1652, en Kleve y Mark en 1653, en Pomerania en 1654, en Prusia en 1661 y en Magdeburgu en 1680.[29] Tamién en 1680, el Kreditwerk pasó a la égida del eleutor.[28]

L'impuestu sobre bienes específicos (Akzise), de Federico Guillermo, que dende 1667 reemplazó al impuestu sobre la propiedá rcaudado en Brandeburgu pal exércitu permanente de Brandeburgu-Prusia col consentimientu de los estaos, foi recaldáu pol eleutor ensin consultar a los estaos.[28] La conclusión de la Segunda Guerra Nórdica fortaleciera políticamente al eleutor, dexándo-yos reformar la constitución de Kleve y Mark en 1660 y 1661 pa introducir oficiales lleales a él ya independientes de los estaos locales.[28] Nel ducáu de Prusia, confirmó los privilexos tradicionales de los estaos en 1663,[28] pero aceptaos los segundos cola alvertencia de qu'estos privilexos nun diben usar se pa interferir col exerciciu de la soberanía del eleutor.[29] Como en Brandeburgu, Federico Guillermo ignoró'l privilexu de los estaos prusianos pa confirmar o vetar impuestos establecíos pol eleutor: mientres en 1656, un Akzise foi recaldáu col consentimientu de los estaos, l'eleutor pola fuercia recaldó impuestos non aprobaos polos estaos prusianos per primer vegada en 1674.[29] Dende 1704, los estaos prusianos abandonaren, de facto, el so derechu a aprobar los impuestos del eleutor a pesar de que formalmente entá podíen faelo.[29] En 1682, l'eleutor introdució un Akzise en Pomerania y en 1688 en Magdeburgu,[29] ente qu'en Kleve y Mark introducióse un Akzise namái ente 1716 y 1720.[28] Por cuenta de les reformes de Federico Guillermo, los ingresos del estáu triplicar mientres el so reináu,[30] y la carga fiscal por súbditu algamó un nivel dos veces el de Francia.[60]

Sol gobiernu de Federico III (I), los territorios prusianos de Brandeburgu viéronse amenorgaos a provincies de la monarquía.[27] El testamentu de Federico Guillermo estremaría Brandeburgu-Prusia ente los sos fíos, pero'l so fíu primoxénitu Federco III col sofitu del emperador consiguió asocedelo como titular únicu basándose nel tratáu de Gera, que prohibía estremar los territorios Hohenzollern.[61] En 1689, creóse una nueva cámara central pa tolos territorios prusianu-brandeburgueses, llamada Geheime Hofkammer (dende 1713: Generalfinanzdirektorium).[62] Esta cámara funcionó como una axencia cimera de los territorios, cámares Amtskammer.[62] El Comisariado de guerra xeneral (Generalkriegskommissariat) remaneció como una segunda axencia central, superior a les axencies locales Kriegskommissariat que primeramente s'ocupaben de l'alministración del exércitu, pero hasta 1712 tresformaes nuna axencia tamién ocupada d'alifaces de policía ya impuestos.[62]

Mapa

Brandeburgu-Prusia. Naranxa: Eleutoráu de Brandeburgu; colloráu: baxu Juan Segismundo; verde/mariellu: baxu Federico Guillermu I
Brandeburgu-Prusia. Naranxa: Eleutoráu de Brandeburgu; colloráu: baxu Juan Segismundo; verde/mariellu: baxu Federico Guillermu I

Llista de territorios

Nome Añu d'adquisición Notes
Margraviato de Brandeburgu territoriu central, eleutoráu imperial
Ducáu de Kleve 1614 Tratáu de Xanten
Condáu de Mark 1614 Tratáu de Xanten
Condáu de Ravensberg 1614 Tratáu de Xanten
Ravenstein 1614 Tratáu de Xanten
Ducáu de Prusia 1618 socesión como vasallu polacu, vasallu suecu en 1656 (Tratáu de Königsberg), soberanu dende 1656 (Tratáu de Labiau con Suecia) y 1657 (Tratáu de Wehlau-Bromberg con Polonia-Lituania), confirmáu en 1660 polos firmantes de la Paz d'Oliva
Obispáu de Minden 1648 Paz de Westfalia
Principáu de Halberstadt 1648 Paz de Westfalia
Pomerania Ulterior con Cammin 1653 Tratáu de Grimnitz (atribución); Paz de Westfalia (atribución); Tratáu de Stettin (incorporación); llixeramente amplido pol Tratáu de Saint-Germain-en-Laye (1679)
Ermland (Ermeland, Warmia) 1656 Tratáu de Königsberg (feudu suecu), soberanu dende 1656 (Tratáu de Labiau), perdíu en 1657 (Tratáu de Wehlau-Bromberg)
Lauemburgu y Tierra de Bütow 1657 Tratáu de Bromberg
Draheim 1657 Tratáu de Bromberg
Ducáu de Magdeburgu 1680 socesión basada nuna atribución de la Paz de Westfalia

(Kotulla (2008), p. 261)

Relixón ya inmigración

Edictu de Potsdam

En 1613, Juan Segismundo convertir del luteranismu al calvinismu, pero fracasó a la de llograr la conversión de los estaos pola norma de cuius regio, eius religio.[59] Asina, el 5 de febreru de 1615, garantizó a los luteranos llibertá relixosa, ente que la corte eleutoral siguió siendo en gran midida calvinista.[59] Cuando Federico Guillermu I reconstruyó la economía de Brandeburgu-Prusia, bien afeutada pola guerra, atraxo a colonos de toa Europa, especialmente ufiertando asilu relixosu, destacadamente al traviés del Edictu de Potsdam qu'atraxo a más de 15.000 hugonotes.[63]

Armada y colonies

Brandeburgu-Prusia estableció una armada y colonies mientres el reináu de Federico Guillermo. El "Gran Eleutor" pasara parte del so niñez na corte de Pomerania y les ciudaes con puertu de Wolgast (1631–1633) y Stettin (1633–1635), y dempués estudió nes universidaes holandeses de Leiden y Universidá de L'Haya Haber (1635–1638).[64] Cuando Federico Guillermo convertir n'eleutor en 1640, convidó a inxenieros holandeses a Brandeburgu, unvió a inxenieros brandeburgueses a estudiar nos Países Baxos y en 1646 casóse cola culta condesa Luisa Enriqueta de la holandesa Casa d'Orange-Nassau.[64] Dempués de la Guerra de los Trenta Años, Federico Guillermo intentó adquirir fondos pa reconstruyir el país participando nel comerciu ultramarín, ya intentó fundar una compañía de les Indies orientales prusianu-brandeburgesa.[65] Implicó al anterior almirante holandés Aernoult Gijsels van Lier como conseyeru ya intentó persuadir al emperador y a los príncipes del imperiu por que participaren.[66] L'emperador, sicasí, tornó'l pidimientu pos consideraba peligrosu alteriar l'interés d'otres potencies europees.[67] En 1651, Federico Guillermo mercó Fort Dansborg y Tranquebar a Dinamarca-Noruega por 120.000 reichstáleros.[65] Como Federico Guillermo nun foi capaz d'axuntar esa suma, pidió a delles persones y a les ciudaes hanseátiques qu'invirtieren nel proyeutu, pero yá que nengunu foi capaz, o quixo, apurrir abondu dineru, el tratáu con Dinamarca foi anuláu en 1653.[65]

Armada

Navío prusianu-brandeburgués
Tipu
de buque		 Cuenta
1675 1680 1684 1689 1696 1700
6 15 16 12 6 4
Filibote 1 0 3 4 2 0
Esnón 0 1 5 4 1 0
galiote 0 5 4 2 1 0
1 4 4 5 5 5
Otros 1 1 2 1 4 3
Fonte: van der Heyden (2001), p. 17.
Númberu total de buques europeos en 1669: 25.000
Númberu total de buques holandeses en 1669: 16.000
Fonte: van der Heyden (2001), p. 21.

En 1675, dempués de la so victoria en Fehrbellin y la meyora prusiana-brandeburgués na Pomerania sueca mientres la Guerra Escanesa, Federico Guillermo decidió establecer una armada.[67] Contrató al comerciante y armador Benjamin Raule como'l so conseyeru, quien dempués d'un alcuentru personal con Federico Guillermo en 1675 asítiase en Brandeburgu en 1676[67] y convirtióse nuna figura principal na emprsa naval y colonial emerxente de los prusianos. Creóse l'armada a partir de diez barcos que Federico Guillermo arrendó a Raule, y llogró los primeros ésitos na guerra contra Suecia sofitando'l asediu de Stralsund y Stettin y la invasión de Rügen.[68] En Pillau (güei Baltiysk) na mariña de Prusia oriental, Raule estableció estelleros y amplió les instalaciones portuaries.[67]

Dempués del Tratáu de Saint-Germain-en-Laye (1679), l'armada foi usada p'atacar a barcos suecos nel mar Bálticu, y en 1680, seis buques prusianu-brandeburgueses prindaron el navío español Carolus Secundus cerca d'Oostende pa primir a España por que pagara los subsidios prometíos.[68] El buque español foi rebautizado como Markgraf von Brandenburg ("Margrave de Brandeburgu") y convirtióse nel buque enseña d'una flota Atlántica qu'unviaron a prindar buques españoles que llevaben plata; nun tuvo ésitu nesta misión.[68] Nos años siguientes, l'armada amplióse, y la política d'arrendar buques foi sustituyida pola de construyilos o mercalos.[69] El 1 d'ochobre de 1684 Federico Guillermo mercó tolos buques que fueren arrendaos por 110.000 táleros.[69] Tamién en 1684, el puertu d'Emden en Frisia Oriental reemplazó a Pillau como la principal base naval prusianu-brandeburguesa.[70] Dende Pillau, parte del estelleru, la casa del almirante y la ilesia de madera de los emplegaos, fueron tresferíos a Emden.[70] Como Emden nun yera parte de Brandeburgu-Prusia, l'eleutor tenía un castiellu cerca, Greetsiel, y axustó un alcuerdu cola ciudá pa caltener una guarnición y un puertu.[70]

Mariña d'Oru d'África occidental (Großfriedrichsburg)

L'armada brandeburguesa en mar abiertu por Lieve Verschuier, 1684.

En 1679, Raule presentó a Federico Guillermo un plan pa establecer colonies na Guinea africana y l'eleutor aprobar.[68] En xunetu de 1680, Federico Guillermo emitió les correspondientes órdenes, y escoyéronse dos buques pa establecer contactos comerciales con tribus africanes y esplorar llugares onde pudieren establecese colonies.[71] El 17 de setiembre, la fragata Wappen von Brandenburg ("Sellu de Brandeburgu") y Morian (forma poética de "Mohr", "Negru") coló escontra Guinea.[71] Los barcos algamaron Guinea en xineru de 1681.[71] Puesto que la tripulación del Wappen von Brandenburg vendiera un tonel de brandi a los africanos en territoriu reclamáu pola Compañía Neerlandesa de les Indies Occidentales, estos postreros confiscaron el buque en marzu.[71] La tripulación del otru barcu, el Morian, consiguió que trés xefes guineanos roblaren un contratu'l 16 de mayu, primero que los holandeses espulsaren al buque de les agües costeres.[71] Esti tratáu, oficialmente declaráu como alcuerdu comercial, incluyía una clausa de sometimientu de los xefes al cimeru señoríu de Federico Guillermo[71] y un alcuerdu dexando a Brandeburgu-Prusia establecer un fuerte,[72] y ye d'esta manera como empezó la era colonial prusiana.[71]

Pa facilitar les espediciones coloniales, fundóse la Compañía africana de Brandeburgu el 7 de marzu de 1682,[73] primeramente col so cuartel xeneral en Berlín y los sos estelleros en Pillau, dende 1683 en Emden.[74] A lo llargo de la so esistencia, la compañía tuvo escasa de fondos, y les espediciones yeren financiaes por capital priváu, incluyíes aportaciones de Raule y Federico Guillermo.[73] En xunetu de 1682, una espedición a les órdenes del prusianu oriental Otto Friedrich von der Groeben foi unviáu a Guinea a alzar la fortaleza de Großfriedrichsburg.[75] El 24 de febreru de 1684, otru tratáu con xefes indíxenes foi robláu que dexó la ereición d'un segundu fuerte na cercana Accada (güei Akwida),[76] llamada Dorotheenschanze pola segunda esposa de Federico Guillermo.[77] El 4 de febreru de 1685, roblóse un tratáu colos xefes de Taccararay (güei Takoradi), a unos 30 quilómetros al este de Großfriedrichsburg.[77] Un cuartu fuerte construyir nun manantial cerca del pueblu de Taccrama, ente Großfriedrichsburg y Dorotheenschanze, llamáu Loge o Sophie-Louise-Schanze.[77] En total, la colonia entendía aproximao 50 quilómetros de mariña, y nun s'estendió tierra adientro.[78]

Arguin

Fuerte Arguin (1721)

Una segunda colonia establecer nel archipiélagu d'Arguin frente a la mariña d'África Occidental (agora parte de Mauritania). A diferencia de la colonia guineana, Arguin fuera antes una colonia: en 1520, Portugal construyera un fuerte na islla principal, col restu de Portugal pasó a control español en 1580.[79] En 1638, foi conquistada poles Provincies Xuníes, y en 1678 por Francia, quien debíu al altu costu de caltenimientu, abandonar y baltó el puertu pocu dempués.[79] El 27 de xunetu de 1685, Federico Guillermo y Raule entamaron una espedición que tomó posesión de la colonia balera'l 1 d'ochobre.[79] Darréu, el fuerte foi reconstruyíu y estableciéronse contactos cola población indíxena.[80] Francia sollertóse y unvió un buque pa reconquistar el fuerte a finales de 1687,[80] pero l'ataque d'una fragata francesa y un buque menor foi refugáu pola guarnición prusiana.[81] La victoria ameyoró les rellaciones colos indíxenes, munchos de los cualos fueren esclavizados polos franceses.[81] Anque Arguin nun algamar la importancia económica de Großfriedrichsburg, por un tiempu foi'l principal puertu del mundu nel tráficu d'esclavos.[82]

El Caribe

Les colonies africanes dexaron a Brandeburgu-Prusia participar nel comerciu triangular, anque-y faltaba un puntu comercial nel mar Caribe. En 1684, prohibióse-y a Brandeburgu-Prusia la compra de les islles franceses de Santa Cruz y San Vicente.[83] En payares de 1685,[84] dempués d'un intentu fallíu de mercar Santu Tomás a Dinamarca-Noruega,[83] Brandeburgu y Dinamarca algamaron un alcuerdu que dexaba a la Compañía africana brandeburguesa arrendar parte de Santu Tomás como una base mientres 30 años, ente que la soberanía siguiría siendo danesa y l'alministración cola Compañía danesa de les Indies Occidentales y Guinea.[84] El primer buque brandeburgués llegó en 1686 con 450 esclavos de Großfriedrichsburg.[84] A Brandeburgu-Prusia concedióse-y una zona cerca de la capital Charlotte Amalie, llamada Brandenburgery, y otros territorios llamaos Krum Bay y Bordeaux Estates más al oeste.[84] En 1688, 300 europeos y dellos cientos d'esclavos vivíen nel terrén brandeburgués.[85] En payares de 1695, fuercies franceses escalaron la colonia brandeburguesa (non a los daneses).[86] En 1731, la compañía prusianu-brandeburguesa en Santu Tomás (BAAC) aportó insolvente, y abandonó la islla en 1735.[87] Los sos últimos restos fueron vendíos en puya en 1738.[87]

Brandeburgu-Prusia intentó adquirir Islla Crab en 1687, pero la islla foi reclamada tamién por Dinamarca, Inglaterra y España, y cuando una segunda espedición en 1692 atopó la islla en manes daneses, el plan abandonóse.[88] 1689, Brandeburgu-Prusia se anexonó la islla de Peter, pero la pequeña roc demostró ser desaparente pal comerciu o l'asentamientu.[89] En 1691, Brandeburgu-Prusia y el ducáu de Curlandia tuvieron d'alcuerdu na partición de Tobago, pero yá que Curlandia yá nun taba presente na islla que mentanto fuera reclamada per Inglaterra, l'alcuerdu anulóse, y les negociaciones con Inglaterra nun dieron como resultáu un alcuerdu.[89] En 1695, Brandeburgu-Prusia intentó consiguir Tortola, pero Inglaterra refugó-y l'asentamientu.[89] De la mesma manera, Inglaterra tornó la ufierta d'adquirir Sint Eustatius en 1697.[89]

Ver tamién

  • Margraves de Brandeburgu, reis de Prusia y emperadores d'Alemaña
  • Soberanos de Prusia

Fuentes

Referencies

  1. 1 2 3 4 5 Hammer (2001), p. 33
  2. ↑ Jähnig (2006), páxs. 54ff
  3. 1 2 3 4 5 Jähnig (2006), p. 65
  4. 1 2 Jähnig (2006), p. 66
  5. 1 2 3 4 5 Hammer (2001), p. 24
  6. 1 2 Gotthard (2006), p. 86
  7. 1 2 Hammer (2001), p. 136
  8. 1 2 Nicklas (2002), páxs. 214ff
  9. ↑ Gotthard (2006), p. 88
  10. 1 2 Gotthard (2006), p. 90
  11. 1 2 3 Duchhardt (2006), p. 97
  12. 1 2 3 4 5 6 7 Duchhardt (2006), p. 98
  13. 1 2 Duchhardt (2006), p. 102
  14. ↑ Olesen (2003), p. 395
  15. 1 2 3 4 5 Hammer (2001), p. 19
  16. ↑ Sturdy (2002), p.59
  17. 1 2 3 4 Hammer (2001), p. 25
  18. ↑ Duchhardt (2006), páxs. 98, 104
  19. 1 2 3 4 Hammer (2001), p. 20
  20. ↑ Buchholz (1999), p.263
  21. ↑ Schmidt (2006), p.5
  22. 1 2 3 Gabel (1998), p. 468
  23. ↑ Klueting (2003), p. 56
  24. 1 2 3 Gabel (1998), p. 469
  25. ↑ Klueting (2003), p. 57
  26. ↑ Duchhardt (2006), p. 103
  27. 1 2 3 4 5 Kotulla (2008), p. 265
  28. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Kotulla (2008), p. 266
  29. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Kotulla (2008), p. 267
  30. 1 2 3 4 Duchhardt (2006), p. 101
  31. ↑ Frost (2000), páxs. 168ff
  32. ↑ Frost (2000), p.171
  33. ↑ Shennan (1995), p. 20
  34. ↑ Hammer (2001), p. 135
  35. 1 2 Frost (2000), p.178
  36. ↑ Jähnig (2006), p. 68
  37. ↑ Buchholz (1999), páxs. 273ff
  38. 1 2 3 4 Duchhardt (2006), p. 105
  39. 1 2 Frost (2000), p. 210
  40. 1 2 Frost (2000), páxs. 210, 213
  41. ↑ Frost (2000), páxs. 210, 213-214
  42. 1 2 Frost (2000), p. 212
  43. 1 2 Leathes et al. (1964), p. 354
  44. ↑ Leathes et al. (1964), p. 355
  45. 1 2 Gieysztor et al. (1979), páxs. 220ff
  46. 1 2 Leathes et al. (1964), p. 356
  47. ↑ Citino (2005), p. 22
  48. ↑ Hammer (2001), p. 104
  49. 1 2 3 4 5 6 7 Neugebauer (2006), p. 126
  50. ↑ Neuhaus (2003), p. 22
  51. 1 2 3 4 5 6 7 Neugebauer (2006), p. 127
  52. 1 2 3 4 Weber (2003), p. 13
  53. 1 2 3 4 Weber (2003), p. 12
  54. 1 2 Beier (2007), p. 162
  55. 1 2 Neugebauer (2006), p. 128
  56. ↑ Weber (2003), p. 14
  57. ↑ Weber (2003), p. 15
  58. 1 2 Kotulla (2008), p. 262
  59. 1 2 3 4 5 6 7 Kotulla (2008), p. 263
  60. ↑ Duchhardt (2006), p. 108
  61. ↑ Kotulla (2008), p. 269
  62. 1 2 3 Kotulla (2008), p. 270
  63. ↑ Kotulla (2008), p. 264
  64. 1 2 van der Heyden (2001), p. 8
  65. 1 2 3 van der Heyden (2001), p. 9
  66. ↑ van der Heyden (2001), p. 10
  67. 1 2 3 4 van der Heyden (2001), p. 11
  68. 1 2 3 4 van der Heyden (2001), p. 12
  69. 1 2 van der Heyden (2001), p. 17
  70. 1 2 3 van der Heyden (2001), p. 35
  71. 1 2 3 4 5 6 7 van der Heyden (2001), p. 14
  72. ↑ van der Heyden (2001), p. 15
  73. 1 2 van der Heyden (2001), p. 21
  74. ↑ van der Heyden (2001), p. 20
  75. ↑ van der Heyden (2001), p. 23
  76. ↑ van der Heyden (2001), p. 31
  77. 1 2 3 van der Heyden (2001), p. 32
  78. ↑ van der Heyden (2001), p. 34
  79. 1 2 3 van der Heyden (2001), p. 39
  80. 1 2 van der Heyden (2001), p. 40
  81. 1 2 van der Heyden (2001), p. 41
  82. ↑ van der Heyden (2001), p. 42
  83. 1 2 Carreres & Maihold (2004), p. 15
  84. 1 2 3 4 Carreres & Maihold (2004), p. 16
  85. ↑ Carreres & Maihold (2004), p. 17
  86. ↑ Carreres & Maihold (2004), p. 21
  87. 1 2 Carreres & Maihold (2004), p. 23
  88. ↑ Carreres & Maihold (2004), páxs. 21-22
  89. 1 2 3 4 Carreres & Maihold (2004), p. 22

Bibliografía

N'inglés

  • Citino, Robert Michael (2005). University Press of Kansas: The German way of war. From the Thirty Years' War to the Third Reich. ISBN 0-7006-1410-9.
  • Clark, Christopher. Iron Kingdom: The Rise and Downfall of Prussia, 1600-1947 (2008)
  • Frost, Robert I (2004). Cambridge University Press: After the Deluge. Poland-Lithuania and the Second Northern War, 1655-1660. ISBN 0-521-54402-5.
  • Gieysztor, Aleksander, Stefan Kieniewicz, Emanuel Rostworowski, Janusz Tazbir, y Henryk Wereszycki. History of Poland. PWN. Warsaw, 1979. ISBN 83-01-00392-8
  • (1964) CUP Archive: The Cambridge Modern History 1.
  • Gagliardo, John G. Germany under the Old Regime, 1600–1790 (1991) online edition
  • Holborn, Hajo. A History of Modern Germany. Vol 2: 1648–1840 (1962)
  • Hughes, Michael. Early Modern Germany, 1477–1806 (1992)
  • Ogilvie, Sheilagh. Germany: A New Social and Economic History, Vol. 1: 1450–1630 (1995) 416pp; Germany: A New Social and Economic History, Vol. 2: 1630–1800 (1996), 448pp
  • Shennan, Margaret (1995). Routledge: The Rise of Brandenburg-Prussia. ISBN 0-415-12938-9.
  • Sturdy, David J. (2002). Wiley-Blackwell: Fractured Europe, 1600-1721. ISBN 0-631-20513-6.

N'alemán y danés

  • Beier, Brigitte (2007). wissenmedia: Die Chronik der Deutschen. ISBN 3-577-14374-6.
  • (1999) Siedler: Pommern. ISBN 3-88680-780-0.
  • Carreres, Sandra (2004). LIT: Preußen und Lateinamerika. Im Spannungsfeld von Kommerz, Macht und Kultur 12. ISBN 3-8258-6306-9.
  • Duchhardt, Heinz (2006). Beck: Preußens Herrscher. Von dean ersten Hohenzollern bis Wilhelm II. ISBN 3-406-54129-1.
  • Gabel, Helmut (1998). Waxmann: Krieg und Kultur. Die Rezeption von Krieg und Frieden in der Niederländischen Republik und im Deutschen Reich 1568-1648. ISBN 3-89325-575-3.
  • Gotthard, Axel (2006). Beck: Preußens Herrscher. Von dean ersten Hohenzollern bis Wilhelm II. ISBN 3-406-54129-1.
  • Hammer, Ulrike (2001). Waxmann: Kurfürstin Luise Henriette. Eine Oranierin als Mittlerin zwischen dean Niederlanden und Brandenburg-Preußen 4. ISBN 3-8309-1105-X.
  • van der Heyden, Ulrich (2001). Selignow: Rote Adler an Afrikas Küste. Die brandenburgisch-preussische Kolonie Grossfriedrichsburg in Westafrika. ISBN 3-933889-04-9.
  • Jähnig, Bernhart (2006). Oldenbourg Wissenschaftsverlag: Reiche und Territorien in Ostmitteleuropa. Historische Beziehungen und politische Herrschaftslegitimation 2. ISBN 3-486-57839-1.
  • Klueting, Harm (2003). LIT: Reformatio vitae Johann Jakob Fabricius (1618/20-1673). Ein Beitrag zu Konfessionalisierung und Sozialdisziplinierung im Luthertum des 17. Jahrhunderts 9. ISBN 3-8258-7051-0.
  • Kotulla, Michael (2008). Springer: Einführung in die deutsche Verfassungsgeschichte. Vom alten Reich bis Weimar (1495 bis 1933). ISBN 3-540-48705-0.
  • Materna, Ingo; ; Adamy (1995) Akademie Verlag: Brandenburgische Geschichte. ISBN 3-05-002508-5.
  • Neugebauer, Wolfgang (2006). Beck: Preußens Herrscher. Von dean ersten Hohenzollern bis Wilhelm II. ISBN 3-406-54129-1.
  • (2009) de Gruyter: Das 17. und 18. Jahrhundert und Großy Themen der Geschichte Preußens 1. ISBN 978-3-11-014091-0.
  • Neuhaus, Helmut (2003). Oldenbourg: Das Reich in der frühen Neuzeit 42. ISBN 3-486-56729-2.
  • Nicklas, Thomas (2002). Franz Steiner Verlag: Macht oder Recht: frühneuzeitliche Politik im Obersächsischen Reichskreis. ISBN 3-515-07939-4.
  • Olesen, Jens Y. (2003). LIT Verlag: Gemeinsame Bekannte: Schweden und Deutschland in der Frühen Neuzeit. ISBN 3-8258-7150-9.
  • Schmidt, Georg (2006). C.H.Beck: Der Dreissigjährige Krieg. ISBN 3-406-49034-4.
  • Weber, Matthias (2003). Oldenbourg: Preussen in Ostmitteleuropa. Geschehensgeschichte und Verstehensgeschichte 21. ISBN 3-486-56718-7.
  • Esta obra remanez de la traducción de Brandenburg-Prussia de Wikipedia - inglés, espublizada polos sos editores baxo la Llicencia de documentación llibre de GNU y la Llicencia Creative Commons Atribución-CompartirIgual 3.0 Unported.






Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.