Episcopáu y cardenalatu

El 12 de xunu de 1724 el papa Benedicto XIII consagrar personalmente arzobispu titular de Teodosia, y ello con una dispensa previa escepcional, pos namái yera diáconu y nun aportara al sacerdociu. En 1727 foi nomáu obispu d'Ancona, calteniendo'l grau d'arzobispu ad personam y tolos cargos qu'ocupaba na curia romana. En 1726 fuera creáu cardenal in pectore, pero nun foi proclamáu hasta'l 30 d'abril de 1728, recibiendo'l títulu de S. Croce in Gerusalemme. En 1731 foi nomáu arzobispu de Boloña.

Eleición

El cónclave que lo escoyó duró seis meses, por causa de la adscripción de los cardenales a les potencies estranxeres y a los intereses de les mesmes. Amás, mientres la xunta rexistró'l fallecimientu de cuatro de los eleutores, colo que resultaba difícil consiguir una mayoría. Entá más, unu de los favoritos, Pier Marcellino Corradini, cardenal obispu de Frascati, fuera vetáu pol rei Felipe V d'España. Aliégase qu'a la fin Lambertini dixo a los cardenales: "Si deseyáis escoyer a un santu, escoyéi a Gotti (Vincenzo Ludovico Gotti, cardenal del títulu de S. Pancrazio y patriarca titular de Xerusalén); si a un home d'estáu, a Aldrovandi (Pompeo Marescotto Aldovrandi, cardenal del títulu de S. Eusebio y arzobispu-obispu de Montefiascone-Corneto); si a un home honestu, eligidme a mi". A la fin resultó ganador con 51 votos al so favor, en contra d'otros 50 votos. Foi escoyíu papa'l 17 d'agostu de 1740 y coronáu ocho díes dempués pol cardenal Carlo Maria de' Marini, protodiácono de S. Agata in Suburra. Compatibilizó'l so cargu supremu cola sede arzobispal de Boloña, que caltendría hasta 1754.

Actuación pontifical

Alegoría de la declaración pontifica de Benedicto XIV el 24 d'abril de 1754 del patronatu Guadalupano sobre la Nueva España, anónimu novohispano, sieglu XVIII.

La so eleición al tronu papal llegara nun momentu de grandes dificultaes, principalmente causaes poles disputa ente los estaos romanu-católicos y el papáu en rellación a esixencies de los gobiernos pa designar a los obispos, en cuenta de dexar los nomamientos a la Ilesia. Benedicto XIV llogró sobreponese a la mayoría. Les disputes ente la Santa Sede y el Reinu de Nápoles, Cerdeña, España, Venecia y l'Imperiu fueron iguaes por aciu concordatos, nos que s'amosó quiciabes demasiáu condescendiente col regalismo de los sos monarques.

Yera un home bien del so tiempu, trescaláu del espíritu ilustráu, d'una gran erudición y abiertu a toles corrientes culturales. Caltuvo correspondencia con pensadores y científicos ensin discriminación -son bultables los sos contactos col mesmu Voltaire-, hasta'l puntu de ser respetáu y almiráu tamién nos países protestantes (l'anglicanu Horace Walpole dedicó-y un sonetu que calificaba a Benedicto XIV de "el meyor de los papes"). Merez tamién atención la correspondencia que crució cola zarina Catalina la Grande de Rusia y col rei Federico II de Prusia, na que se pon de manifiestu'l so mutuu interés pola ciencia y la cultura polo xeneral. Tomó so la so proteición personal a científicos de la talla del matemáticu, astrónomu y filósofu Ruggiero Ruđer Bošković, del historiador y arqueólogu Angelo Maria Querini, del tamién arqueólogu Johann Joachim Winckelmann, del polígrafu Ludovico Antonio Muratori, del físicu Giovanni Poleni y de la matemática Maria Gaetana Agnesi, a quien llegó a ufiertar una cátedra na Universidá de Boloña, nuna dómina en que les muyeres nun yeren almitíes nin siquier como alumnes.

Potenció la enseñanza cimera de les ciencies en tolos sos territorios. Na universidá La Sapienza de Roma fundó cátedres de física, química y matemátiques. Creó nesta ciudá la Calcografía Pontificia, dotándola d'un fondu inicial por aciu l'adquisición del fondu de Domenico de' Rossi. Tamién instituyó la Pontificia Accademia Archeologica, a la qu'encargó importantes escavaciones y la restauración del Colosseo.

Bustu de Benedicto XIV por Pietro Bracci, Muséu de Grenoble.

Creó na Universidá de Boloña una escuela de ciruxía y una cátedra pa la enseñanza de la obstetricia, pa la cual mercó la coleición completa de modelos del profesor Giovanni Antonio Galli. Tamién fundó nesta ciudá un muséu arqueolóxicu, al cual donó la so importante coleición de monedes del periodu imperial romanu.

Benedicto XIV mandó borrar del índiz de llibros prohibíos De revolutionibus de Nicolás Copérnico, colo que daba por zarrada la oposición a la teoría heliocéntrica del sistema solar. Tuvo especial trescendencia qu'enllantara, de forma pionera n'Europa, una vacuna antivariólica en tolos Estaos de la Ilesia.

Dende'l puntu de vista doctrinal, sicasí, amosóse intransixente coles costumes de los pueblos que se diben incorporando a la Ilesia. Probablemente l'actu más importante del so pontificáu foi la promulgación de les sos famoses lleis sobre les misiones en dos bula papales, Ex quo singulari y Omnium solicitudinum. Nestes buldes denunciaba les práutiques misioneres orientales, d'afaer usos y pallabres cristianes a los ritos de cultures natives col fin d'asimilales. Ello fuera realizáu estensamente polos xesuites nes sos misiones chines y malabares. Un exemplu de les cuestiones condergaes ye'l cultu a les estatues de los ancestros: "¿Ye inaceptable l'honor que se-y da a los ancestros, o ye daqué paecíu a la veneración católica a los santos?" Y "¿puede un católicu llexítimamente 'venerar' a un ancestru que se sabía que nun yera cristianu?". Esta intransixencia retardó, inclusive anuló en determinaos llugares, la evanxelización d'Estremu Oriente.

En 1741 autorizó la Congregación de los Pasionistas, y en 1749 la de los Misioneros Redentoristas.

Tuvo un papáu bien activu, reformando la educación de los sacerdotes, el calendariu de les fiestes de la Ilesia, la lliturxa y munches instituciones papales. En Brasil fundó les diócesis de São Paulo y de Mariana en 1745. Concedió'l títulu de Rei Fidelísimo a Xuan V de Portugal, dempués de reconoce-y como soberanu del so país, independiente d'España tres la revolución de los "Restauradores" de 1640. Col so amigu Domenico Silvio Passionei, cardenal del títulu de S. Bernardo alle Terme y de S. Prassede, impulsó la catalogación de la Biblioteca Vaticana a la qu'incorporó los más de 32.000 volumes del Palazzo della Consulta que Passionei había aconceyáu. Pa esta biblioteca mandó traducir al italianu a los grandes autores franceses ya ingleses, tanto relixosos como profanos.

En 1742 ordenara la revisión del procesu contra Niccolò Paolo Andrea Coscia, cardenal del títulu pro illa vice de S. Maria in Dominica y arzobispu de Benevento, que fuera condergáu pol anterior papa Clemente XII por delitos económicos. Coscia foi finalmente absueltu y repuestu nos sos cargos.

Polo que respecta a los trabayos intelectuales de Benedicto XIV, axuntaos en doce volúmenes, ye precisu destacar De servorum Dei beatificatione et beatorum canonizatione (1734-1738), De synodo diocesana (1748) y De festis, de sanctorum Missae sacrificiu (1748), obres maestres del derechu canónicu que caltienen la so vixencia. Pa los documentos pontificios de calter pastoral y d'ámbitu universal, foi Benedicto XIV quien retomó'l nome de "encíclica"

Benedicto XIV yera un fumador empederníu: quiciabes esto influyera na so decisión d'esaniciar los impuestos sobre'l tabacu y desaposiar a los farmacéuticos de los Estaos de la Ilesia del monopoliu del so comercialización.

Al marxe d'anécdotes, trátase ensin dulda d'unu de los papes de mayor cultura y solvencia intelectual, y, vistu con perspeutiva histórica, el so pontificáu figura ente los más importantes de la Ilesia católica.

En 1756 expede una bulda a la Hermandá de Ntra. Sra. de la Soledá de Málaga (anguaño fundida con otra hermandá que constitúin la Congregación de Mena) pidida pola Armada Española pa poder celebrar Misa'l Sábadu Santu, recordando'l milagrosu acontecimientu nel cual tolos miembros d'una fragata española salvar pola encomendación a dicha imaxe mariana. Esti privilexu ye revocáu nel Conciliu Vaticanu II, y el Papa Juan Pablo II ordenó que d'equí p'arriba se celebre la lliturxa de la Soledá de María.

Canonizaciones

Mientres el so pontificáu Benedicto XIV canonizó a Camilo de Lelis (1746), a Pedro Regalado (1746) y a Ceslas de Cracovia (1748) Santa Inés de Asis (1753), San Leon Magno (1754)