Bella ciao ye'l más conocíu cantar partisanu italianu de los grupos resistentes escontra'l fascismu, sobremanera los de la zona en redol a Boloña. Esisten versiones d'esti cantar en munches otres llingües.

Orixe

Bella ciao ye una cantar popular cantáu polos simpatizantes del movimentu partisanu italianu mientres la segunda guerra mundial, cuando lluchaba escontra les tropes fascistes y nazis. L'espardimientu de Bella ciao, ta documentáu mientres la Resistencia y paez circunscribirse sobremanera na rexón d'Emilia, ente los Apeninos boloñeses y les zones de la República partisana de Montefiorino (sobre los Apeninos de Módena).

Creíase que la música, d'autor desconocíu, rellacionábaase cola melodía d'un cantar del sieglu XIX de los trabayadores de los arrozales padanos, sicasí hai d'esclariar qu'esto trátase d'un falsu históricu como definitivamente demostrara Cesara Bermani: la versión Bella ciao de los trabayadores de los arrozales fuera compuesta nel añu 1951 por Vascu Scansani di Gualtieri, ente que la versión de la Resistencia tomaba na parte testual la estructura del cantar "Fior di tomba" y "Picchia picchia la porticella". Otra derivación foi propuesta tres el redescubrimientu d'una melodía yiddish (cantar "Koilen") rexistrada d'un acordionista klezmer d'orixe ucranianu, Mishka Tziganoff en 1919 en Nueva York,^[1] interpretación qu'inda, según dellos observadores, paez nun sofitase en sólidos fundamentos.^[2]

Alla mattina appena alzata, o bella ciao, bella ciao
Bella ciao ciao ciao, alla mattina appena alzata,
devo andare a lavorar..!

A lavorare laggiù in risaia, o bella ciao, bella ciao
Bella ciao ciao ciao! A lavorare laggiù in risaia
Sotto il sol che picchia giù!^[3]

Probable testu orixinal del cantar de los trabayadores de los arrozales nel que se basa Bella ciao^[4]

Nesti contestu repárase cómo la espresión "bella ciao" indica la mocedá que se pierde y se malogra nel trabayu.^[4]

Stamattina el mio sono alzata,
stamattina el mio sono alzata,
sono alzata - iolì
sono alzata - iolà
sono alzata prima del sol...

Otru testu que probablemente influyó nel orixe del cantar: "Fior di tomba",^[1]

Lletra de la versión partisana

Versión de los trabayadores de los arrozales

Espardimientu

La popularidá de Bella ciao empezó a metá del sieglu XX, aprovechando los numberosos Festivales mundiales de les mocedaes comunistes que tuvieron llugar en delles ciudaes como Berlín, Praga y Viena, onde'l cantar foi cantáu polos delegaos italianos y darréu foi traducida a los idiomes de los delegaos d'otros países.

Esti cantar algama un pergrande espardimientu nos sesenta, sobremanera mientres les manifestaciones obreres y estudiantiles de 1968. Les primeres grabaciones d'esta versión partisana débese a la cantante italiana d'orixe emilianu Giovanna Daffini y al cantautor francés d'orixe toscanu Yves Montand.

En 1969, el cantautor alicantín Adolfo Celdrán versiónala en castellánu incluyéndola nel so primer cenciellu, que foi marcáu como "non radiable" pola censura. Los trés temes del cenciellu van ser incluyíos na reedición de 2004 del so primer álbum Silenciu.

A empiezos de los años 70, el conxuntu chilenu Quilapayún grabó tamién una versión del tema, qu'algamó gran popularidá ente los sos siguidores y sumóse a los otros cantares de conteníu revolucionario que marcaron l'ambiente cultural del gobiernu de Salvador Allende y l'Unidá Popular, derrocáu depués en 1973 pol xeneral Augusto Pinochet per aciu un golpe d'Estáu.

Nel 2010 la Banda Arxentina Carmina Burana natural de Firmat provincia de Santa Fe cercana a Rosario fixo un cover del tema pero de la versión partisana que ta incluyíu nel discu "Odes pa la danza del átomu" siendo la primer banda Arxentina en faer un simple d'esti tema.

El grupu arxentín Caravanserai, orixinariu de la ciudá de Luján, provincia de Buenos Aires, incluyó la versión partisana fundida con melodíes balcániques nel so primer discu homónimu n'avientu de 2015, dempués d'executalu en dellos escenarios de l'Arxentina mientres dellos años.

El grupu arxentín La Fanfarria del Capitán versiona esti clásicu mientres más de 10 años de xires per tol mundu y apaez nel so cuartu trabayu discográficu "La Giravida" (2016). N'Avientu de 2017 espublicen un videoclip d'esi cantar na so canal de youtube, siendo la primer banda en publicar un videoclip oficial dedicáu a esti cantar.

La serie española 'La casa de papel' (2017) popularizó'l cantar na so escena final de la primer temporada, siendo una de les escenes más emotives de tola serie. Más tarde, na so segunda temporada, recrearía lo mesmo que nel final de la primera. Como sorpresa, l'últimu capítulu de la serie llevaría'l nome "Bella Ciao".^[5]

La melodía d'esti cantar ye usada de manera paródica y humorística por David Broncano, Quequé y Ignatius nel programa de la Cadena Ser "La Vida Moderna" pa referise a les motos llétriques que pueden usase en Madrid. Nesta versión, tolos versos son la mesma frase: "ai la mochillo". Aleatoriamente dalgunu de los trés omite un versu ya introducen frases o onomatopeyes como "mim mim", "de Carmena" o "de Fuenlabrada".^{[ensin referencies]}

El movimientu católicu "Palestra" adoptó la melodía de Bella Ciao como la so "Marcha oficial", re-versionando la lletra como una marcha de proclamación de la fe dende la mocedá: "Cristu ye Camín, Verdá y Vida, oh bella ciao, oh bella ciao, oh bella ciao, ciao, ciao, Cristu ye la fonte onde se templa la to sede encesa mocedá".^{[ensin referencies]}

En 2018 n'adquiriendo nuevamente popularidá gracies a la serie española La Casa de Papel, el cantar foi readautada y n'Arxentina usó la so lletra y ritmu como protesta escontra'l presidente, Mauricio Macri difundiendose peles redes sociales en Twitter y Facebook.^[6][7] Nel país austral tamién foi usada como cantar de protesta por científiques universitaries de Buenos Aires tituláu “Ciencia Ciao” en reclamu escontra l'axuste y l'esmantelamientu en Ciencia y Universidá llevaos a cabu pol gobiernu de Mauricio Macri.^[8][9]

Referencies

Enllaces esternos

• Bella Ciao y otros cantares de los partisanos italianos