Allugamientu

Báscones de Ojeda atópase na provincia de Palencia, a 84 km al norte de la so capital, na comunidá autónoma española de Castiella y Lleón. Les coordenaes de la llocalidá son llatitú 42º 40' 12" N y llargor: 4º 31' 37" O. El so términu municipal estender a lo llargo d'una área de 18,56 km² y ta asitiada a una altitú de 963 metros sobre'l nivel del mar.

Anque'l so nome ye Báscones de Ojeda, atopar nel valle del Boedo que debe'l so nome al ríu Boedo, llindáu pel ríu al oeste y pol regueru de la Valdontina a la izquierda. Asitiar nuna zona más bien plana, en llixera rimada escontra'l monte.

Puede aportase por dos víes pertenecientes a la Rede de carreteres de Castiella y Lleón: al traviés de la  P-223  , carretera tresversal al valle del Boedo que comunica La Puebla de Valdavia con Alar del Rey, o por aciu la carretera  P-233  que circula paralela al ríu Boedo y que xune la carretera  P-230  al altor de Sotobañado y Priorato con Báscones de Ojeda.

Llocalidaes estremeres

Noroeste La Puebla de Valdavia	Norte La Puebla de Valdavia El Indiviso (Olmos de Ojeda)	Nordeste El Indiviso (Olmos de Ojeda)
Oeste Buenavista de Valdavia		Esti Micieces de Ojeda
Suroeste Buenavista de Valdavia	Sur Revilla de Collazos	Sureste Oteros de Boedo (Collazos de Boedo)

Orografía

Orográficamente, Báscones de Ojeda atopar nun territoriu de transición ente les pandu castellanu, al sur, y la Cordal Cantábricu, al norte. El puntu de mayor altitú ta nel altu de Valdelarraya, con 1.083 msnm y el de menor altitú en Los Arenales, con 953 msnm, onde'l ríu Boedo sale del términu municipal de Báscones de Ojeda y entra nel términu municipal de Revilla de Collazos. L'Institutu Xeográficu Nacional identifica dos Vértices Xeodésicos dientro del términu municipal de Báscones de Ojeda: el Vértiz Xeodésicu de Matarregada, a 1.077,78 msnm^[2] y el Vértiz Xeodésicu de Fuentecañita, a 1.092,67 msnm,^[3] magar esti postreru atopar n'El Indiviso, que pertenez al términu municipal d'Olmos de Ojeda.

El relieve ta apoderáu pol paisaxe onduláu que conforma'l Valle del Boedo, pol qu'escurre'l ríu que-y da nome, esfrutando de fértiles vegues en dambes riberes del ríu, y onde abonden los cultivos de regadío, plantíos de chopos y vexetación arbustiva. El restu del paisaxe ta definíu por nidies ondulaciones del terrén que formen pequeños valles polos que flúin numberosos regueros, siendo los más importantes los del Valle Carbayeda, Valle de les Piles, Valdeladinos, Matalobera, Valdontina, Bostal y Valdefuentes, confluyendo toos escontra'l Valle del Boedo. Abonden los cultivos de ceberes, con amplies zones montiegues de pinos y carbayos.

Hidrografía

Les agües que derruempen el términu municipal de Báscones de Ojeda asítiense dientro de la cuenca hidrográfica del Duero y son xestionaes pola Confederación Hidrográfica del Duero. El ríu Boedo traviesa'l términu municipal de Báscones de Ojeda dende'l noroeste, procedente de La Puebla de Valdavia, saliendo pol sureste en direición a Revilla de Collazos. Los regueros del Valle Carbayeda, Valdeladinos, Matalobera, Valdontina y Bostal arramen les sos agües pela marxe izquierda del ríu Boedo. El regueru de Valdefuentes arrama les sos agües pela marxe derecha y sirve de frontera col términu municipal de Revilla de Collazos.

Clima

Báscones de Ojeda tien un clima mediterraneu continentalizado, con iviernos llargos y fríos y branos curtios y calorosos pero colos trés o cuatro meses de aridez branizu carauterísticos del clima mediterraneu. Según la clasificación climática de Köppen-Geiger, Báscones de Ojeda encuadrar nuna zona de transición ente les variantes Csb y Cfb,^[4] cola media del mes más templáu per debaxo de los 22 °C pero cimeru a los 10 °C mientres cinco o más meses. Según la clasificación de l'Axencia Estatal de Meteoroloxía (AEMET), Báscones de Ojeda atopar nuna zona d'avisos correspondiente a la Cordal Cantábricu de Palencia.

Al igual que nel restu de Castiella y Lleón, en Báscones de Ojeda el fríu estender de forma cuasi siguida mientres gran parte del añu, siendo un elementu bien carauterísticu del so clima. Los periodos más fríos del iviernu acomuñar a invasiones d'un frente polar continental y a tendalaes d'aire ártico marín. Coles mesmes, situaciones d'anticiclón motiven persistentes borrines, creando situaciones de fríu enllargaes por procesos de radiación. Son típiques les "foles de fríu" intensu de los meses centrales del iviernu, que ye cuando se producen les temperatures mínimes más estremes.^[5]

La orografía na que s'atopa Báscones de Ojeda tien un impautu fundamental nel so clima: La elevada altitú de la llocalidá acentúa'l contraste ente les temperatures del iviernu y el branu, según les del día y la nueche. Igualmente, por cuenta de la barrera montascosa que forma la Cordal Cantábricu, los vientos marítimos queden frenaos, deteniendo d'esa manera les precipitaciones.

Alministración municipal

L'alministración política realízase al traviés del so conceyu de xestión democrática que los sos componentes escoyer cada cuatro años per sufraxu universal. El censu eleutoral ta compuestu por tolos residentes empadronaos na la llocalidá, que cumplan los requisitos de ser mayores de 18 años y nacionales d'España y de los otros países miembros de la Xunión Europea. Según lo dispuesto na Llei del Réxime Eleutoral Xeneral,^[6] qu'establez el númberu de conceyales elegibles en función de la población del conceyu, la Corporación Municipal ta formada por 5 conceyales.

Ilesia de San Bartolomé

La ilesia parroquial, dedicada a San Bartolomé, ye de mampostería, consta d'una nave estremada en tres tramos que se topen cubiertos por bóvedes d'aresta y cúpula ciega y rebaxada nel cruceru, destacando nel so interior una pila bautismal del sieglu XVI. Una puerta adintelada d'estilu neoclásicu y un pórticu abrir nel llau de la Epístola.

El retablu mayor del Presbiteriu ye del sieglu XVIII con escultura de san Bartolomé (sieglu XV), el martiriu d'esi santu y Cristu, estos dos del sieglu XVIII. Nel llau del Evanxeliu, dos retablos; El retablu de la Virxe del Rosariu n'estilu neoclásicu con escultures de san Antón (sieglu XVI), san José col Neñu (sieglu XVIII) y Virxe con al Neñu (sieglu XVI). L'otru ye del primer terciu del sieglu XVII con una escultura de san Roque. Nel llau de la Epístola otros dos retablos; un retablu neoclásicu con una pintura de la Inmaculada (sieglu XVIII) y una escultura de la Madalena d'esi mesmu sieglu. Amás, otru retablu, esti rococó, con una pintura de les Ánimes. Na Sacristía, escultures de la Virxe y de san Martín, dambes del sieglu XVI.

Retablu de la Virxe de les Ánimes (Sieglu XVIII)^[10]

Trátase d'un retablu rococó de finales del sieglu XVIII. El llenzu, representando a la Virxe del Carmen sacando ánimes del purgatoriu, foi realizáu pol pintor vallisoletano Anastasio Chicote en 1785, y el marcu doráu realizáu pol tallista Manuel Prau Cortes, vecín de la ciudá de Herrera de Pisuerga. Esti retablu perteneció a la Cofradería d'Ánimes, fundada na antigua parroquia a mediaos del sieglu XVII, y darréu con sede nel actual templu, y realizáu pal so cultu dempués de ser llevantáu ésti nel añu 1738.

Dintel cola inscripción "Soli Deo Honor et Gloria"

Soli Deo Honor et Gloria

Sobre'l dintel d'entrada d'una de les cases que s'atopen detrás del conceyu figura la inscripción:

JHS MARIA JOSEPH

SOLIDÉU HONOR ET GLORIA

ESTA OBRA ÍZOLA DON BARTOLOMÉ LÓPEZ CURA D'ESTI LLUGAR AÑU 1690

Soli Deo gloria ye un términu en llatín que significa solo la gloria a Dios. Foi utilizada pa indicar que'l trabayu foi producíu pol bien d'allabar a Dios. El so significáu ye: “Solo a Dios Honor y Gloria”. Esta cita ta tomada del Nuevu Testamentu (1 Timoteo, 1-17) y ye utilizada dende'l sieglu XVI pa proclamar la fe católica en cualquier ámbitu, siendo les ilesies el llugar más destacáu onde ye posible atopar esta inscripción.

Restos románicos del campusantu

Dientro de les numberoses muestres d'arte románico en Palencia que pueden atopase nel norte de la provincia inclúyense unos restos que s'atopen reutilizaos na portada del campusantu, asitiáu sobre una llomba qu'apodera la llocalidá pel este, a unos quinientos metros del nucleu urbanu. Estes muertes del primitivu edificiu, que como señala la Estadística ordenada pol Obispu D. Vascu Fernandes de Toledo nel añu 1345 taba dedicáu a san Bartolomé (mesma advocación de l'actual parroquial), apaecen reutilizaos a manera de cornisa sobre'l dintel de la puerta del campusantu.

Trátase de nueve dovelas y dos fragmentos de cornisa procedentes d'una portada. Los fragmentos meyor decoraos asitiar escontra l'esterior del recintu. Son seis pieces d'ente 35 y 42 cm de llargor por 20 cm d'altor, cuatro d'elles decórense con cinco fíes de billetes y l'aresta esterna con boles y flores, los dos centrales reciben un frisu de fueyes llises sobre les que se disponen acantos qu'acueyen piñes nes sos puntes. Ente los acantos llabráronse fueyes llanceolaes d'acusáu nerviu central. Los restos empotraos escontra l'interior del campu santo amuesen una dovela de billetes como les descrites, tres moldures con perfil de nazla y dos fragmentos de caveto de cornisa.

La forma curva y el tipu de decoración identifica estes pieces como fragmentos de siquier dos arquivoltas de portada. El secu tratamientu de los vexetales, el so esquematismo y antinaturalismo, dexa rellacionar estos restos coles portaes de Santiso de Vega de Bur, Arenuces de San Pelayo o Devesa de Romanos, exemplos d'obres de cronoloxía tardida dientro del sieglu XII -enchiendo frecuentemente nel sieglu XIII- nos que'l vocabulariu decorativu románicu xeneráu pola portada de Moarves de Ojeda caltúvose, anque esclerotizado pola mediana remangu de los artífices.^[11]

Molinos de Llinaza

Anguaño, en Báscones de Ojeda y próximos a la ribera del Boedo, caltiénense dos molinos de llinaza magníficamente rehabilitaos qu'aprovechen la fuercia de l'agua y onde puede reparase el procesu y l'infraestructura necesaria por que se lleve a cabu la molienda. Estos dos construcciones atópense próximos al pueblu y xunto a un guapu parque forníu con bancos, meses, fontes y barbacoes. Tán instalaos na parte final d'una canal artificial de daqué más de 2 km de llargor qu'escurre paralelu al calce del ríu Boedo. Esta canal, denomináu cuérnago, empecipiar nuna pequeña presa o cálcer asitiada nel calce del ríu al altor de La Duerna. Esta presa ye una construcción provisional realizada con travesales de madera que s'utiliza pa embalsar l'agua y alzar el so nivel coles mires de derivalo a dichu canal pal so posterior aprovechamientu agües abaxo.

Los molinos son dos edificaciones d'amenorgáu tamañu que'l so orixe remontar al sieglu X. Tuvieron un calter utilitariu y emplegábense pa usu domésticu de les families del pueblu, d'ende que la propiedá d'estos molinos fuera compartida por dellos llabradores. D'alcuerdu a l'arquiteutura tradicional d'esta contorna, dambos edificios son de planta cuadrada con cubierta a dos agües de texa curva árabe en faldones, con puerta y ventanuco que miren agües embaxo. Los murios son d'adobe, que ye un lladriyu ensin cocer efectuáu con magre y ensugáu al sol, que se suel entemecer con paya, cal, arena o cuchu, pa faelo más fuerte.

Estos dos molinos, el de riba y el de baxo, pueden visitase y nellos haise restauráu y calteníu la maquinaria básica necesaria pa la molienda, según les preses o pesqueres necesaries pal almacenaxe de l'agua. Nel so interior ye posible apreciar tola mecánica propia del molín: el tornu, la tolva de madera pa vertir el granu, la muela volandera protexida por un armazón o guardapolvo y so la cuál esta la rueda de moler picada, ye dicir con estríes,el contenedor o harinal pa recoyer la molienda y nun llateral la grúa qu'ayudaba al molineru a mover y reparar les ruedes.

Por cuenta de que el cursu del ríu Boedo ye pocu caudalosu ya irregular, instálense molino hidráulicos de rodendu con exa vertical. El so sistema ye'l más senciellu, y consta d'una rueda horizontal o rodendu de metal na canal d'agua que ye movida pola aición de l'agua, va xunida a una exa vertical que de la mesma conduz el movimientu a les piedres o mueles asitiaes nel edificiu, consiguiendo finalmente la molienda. Estos dos molinos describiéronse na coleición de llibros monográficos sobre arquiteutura popular titulaos "Construcciones que se van", editaos pola Diputación de Palencia en collaboración cola Universidá Popular.^[12]

Muséu de madera de Ariski

Muséu de talles de madera de José María Merino Bravo, conocíu como ‘Ariski'. Coleición de figures de cedru, carbayu, sabina o nozal.

Muséu Etnográficu

Coleición particular d'antiguos preseos de llabranza ya instrumentos domésticos. El muséu exhibe reproducciones de los carros que s'utilizaben nel campu, miniatures d'instrumentos de la matanza y otros llabores domésticos, amás d'intereses, como una coleición de caxetos de tabacu, animales disecaos o piedres minerales.

Fiestes patronales de san Bartolomé

• Les fiestes patronales son les de San Bartolomé, el 24 y 25 d'agostu. De duración 3 ó 4 díes, empieza con una pancetada el día 23 ya inclúi verbena y una "peña" polos mozos del pueblu qu'entamen dende la tasca hasta un bingu.

Celebración de la Virxe del Boedo

• El tercer fin de selmana d'agostu conmemorar a la Virxe del Boedo realizándose un mercáu artesanal, mediu maratón, maratón y más carreres (de bici y pa toles edaes). Esi mesmu día realiza una tradicional comida gratuita nel parque consistente de paella, tortiella y pastes.

Otres festividaes

• El 23 d'abril de 2010 realizóse la I feria d'esaltación del ajete con un mercáu, un concursu de poesía, y una degustación de ajetes de la zona.