Auguste Rodin
Vida
Nacimientu	París[1], 12 de payares de 1840[2]
Nacionalidá	Francia [3]
Muerte	Meudon[1], 17 de payares de 1917[2] (77 años)
Sepultura	Villa des Brillants (es) Meudon
Familia
Padre	Jean Baptiste Rodin
Madre	Marie Cheffer
Casáu con	Rose Beuret Mignon (es) (1917 – )
Pareyes	Camille Claudel Gwen John
Estudios
Estudios	École nationale supérieure des arts décoratifs (es)
Llingües falaes	francés[4]
Alumnu de	Albert-Ernest Carrier-Belleuse Horace Lecoq de Boisbaudran
Profesor de	Antoine Bourdelle (es) Constantin Brâncuși Camille Claudel Charles Despiau Louis Auguste Albert Paul Carl Milles Agnès de Frumerie (es) Hilda Flodin Raphaël Diligent Ivan Petrovich Kavaleridze (es) Eleonora Abramowna Bloch (en)
Oficiu	escultor, artista gráficu, dibuxante, fotógrafu, pintor, dibuxante arquiteutónicu, grabador
Participante Documenta III (en)
Llugares de trabayu	Bruxeles, Meudon, París, Roma, Dordrecht, Londres y Buenos Aires
Trabayos destacaos	El pensador La edad de bronce (es) Los burgueses de Calais (es) La puerta del Infierno (es) Amor and Psyche (en) El beso (es) Monumento a Balzac (es)
Premios	ver Orde de Leopoldu caballeru de la Lexón d'Honor  (31 avientu 1887) [5] Oficial de la Lexón d'Honor  (19 xineru 1892) [5] Comendador de la Lexón d'Honor  (20 mayu 1903) [5] honorary doctor of the University of Jena  (1905) [5] honorary doctorate of the University of Glasgow  (1906) [5] Doctor honoris causa por la Universidad de Oxford  (1907) [5] Gran Oficial de la Lexón d'Honor  (16 mayu 1910) [6]
Influyencies	Michelangelo y Jean-Baptiste Carpeaux
Miembru de	Accademia delle Arti del Disegno (es)
Movimientu	Arte moderno[7] Simbolismu[8]
Xéneru artísticu	semeya alegoría (es) figura (es) desnudo (es)

François-Auguste-René Rodin (12 de payares de 1840, París – 17 de payares de 1917, Meudon)^[9] foi un escultor francés contemporaneu del Impresionismu, y consideráu como un artista importante, a tal puntu d'entendese que ye unu de los "padres de la escultura moderna".^[10][11][12]

Procedente del academicismu de la escuela escultórica neoclásica, non yá foi l'escultor encargáu de poner fin a más de dos sieglos de busca de la mimesis nes artes tridimensionales, sinón qu'amás dio un nuevu camín de la concepción del monumentu y la escultura pública. Por cuenta de esto, Rodin foi denomináu na historia del arte como «el primer escultor modernu».^[13]

Biografía

Auguste Rodin nació en París el 12 de payares de 1840 nuna familia modesta, y morrió en Meudon el 17 de payares de 1917. El so padre Jean-Baptiste yera d'orixe normandu, y instalárase en París en 1830, trabayando de mandaderu na Prefeutura de Policía. La so madre Marie Cheffer yera de la Lorena. Del primer matrimoniu del so padre con Gabrielle Cateneau, surdiera una media hermana del artista llamada Clothilde, que paez ser alloñada de la familia dempués del segundu matrimoniu de Jean-Baptiste. Auguste tamién tuvo una hermana mayor llamada Maria.^[14]

Formación

Le baiser.

Auguste Rodin educar na Escuela d'Artes Decoratives, nun ámbitu non solo ayenu al de les Belles artes, sinón amás fechu de menos por estes. Rodin dedicó gran parte de la so mocedá a atropar conocencies sobre anatomía qu'en más d'una oportunidá valiéron-y la envidia y el descontentu de los escultores reconocíos como tales pola Academia de Belles Artes de París. Célebre foi l'escándalu en redol a la so escultura La edá del bronce (1875), de la cual díxose que, por cuenta de la so perfeición, los moldes fueren sacaos direutamente del cuerpu del modelu y non d'una magre fecha pol artista, como se debe faer nel métodu del vaciáu en bronce: tal acusación yera deshonrosa pa cualquier escultor y Rodin, cuntando cola ayuda d'amistaes influyentes, como'l pintor y escultor impresionista Edgar Degas, llogró salir de la disputa non solo victoriosu, sinón con una fama que lu punxo darréu ente los artistes más importantes de París.^[15]

Rodin escontra 1862.

Con posterioridá a esti escándalu, la so escultura estremar en dos llinies distintes: la primera, a la cual denominó "alimentaria", yera la escultura decorativa de la cual vivía y, como'l so nome indica, alimentaba a sigo mesmu y a los sos amantes, ente les cualos cuntóse la so amiga y ayudante la escultora Camille Claudel; la segunda, el tresgresores, considerada la parte más trascendente na historia del arte.^[16]

Pertenecientes a esta última llinia de trabayu atopen el so monumentos y encargos más importantes, tales como Los burgueses de Calais (1884) y el célebre Monumentu a Balzac (1897), famosu por cuenta de la revolución de la escultura nel espaciu públicu xenerada pola so ellaboración. Pa Rodin l'artista nun tenía de ser un esclavu del modelu, al contrariu: yera l'artista'l qu'escoyía, col so propiu güeyu y sensibilidá, l'oxetu a representar y per mediu de la so imaxinación yera capaz de modificar pa crear asina una imaxe totalmente nueva a los güeyos del mundu. Ye por esto que, nuna mirada anatómicamente estricta, les figures que construyó escarecen d'una lóxica tocantes a les proporciones, pos éstes son daes poles esixencies del sentimientu que se quixo afigurar y non por regles biolóxiques. Rodin estudiara l'anatomía non pa ser apoderáu por ella, sinón pa usar el cuerpu humanu como una ferramienta d'espresión de la psicoloxía y los sentimientos humanos.

Estes idees afigurar na so obra más importante, Les Puertes del Infiernu (1880-1917), pa la que nun empiezu fueron pensaes les figures El pensador (Le Penseur), El besu (Le Baiser) y Dánae. Estes puertes, orixinalmente feches pa un supuestu muséu d'artes decoratives de París, que nunca foi creáu, tienen como tema'l Infiernu del poeta Dante Alighieri, y nelles Rodin allugó dellos pasaxes d'esti llibru usando como narración los cuerpos de los personaxes arreyaos. La figura central, El pensador, ye una semeya de Dante, que vese afeutáu polo que ta viendo (frisos coles figures pecadores so él) ya influyíu poles fuercies divines qu'anuncien la desgracia sobre la so cabeza (Tres sombra o Semeya triple d'Adán).

Los historiadores del arte tamién coinciden nesta escultura a la mesma figura de Rodin: un home que se aterra frente al mundu nel cual tóca-y vivir, nel que la teunoloxía da pasu a milagros como'l cine, y ta xustu nel centru, onde tien d'escoyer ente enmarcase na tradición o revolucionar les artes escultóriques.^[15]

Les puertes del infiernu, la obra de mayor importancia de Rodin. Muséu Rodin.

El pensador.

En 1863 conoció a la que sería la so compañera pa tola vida, Rose Beuret, una cordurera de fábrica quien llueu se convirtió nel so modelu pa la escultura Bacante, pieza destruyida mientres un treslláu de taller. En 1866 nació'l so fíu, que nun llevaría l'apellíu de Rodin: Auguste-Eugéne Beuret.

Camille Claudel

Camille Claudel.

Camille Claudel yera una escultora qu'antes de conocer a Rodin yá realizara obres importantes, como La vieya Helena o Bustu de vieya. En 1886 Rodin robló un contratu nel que se comprometió a sostenela como artista, casase con ella y arrenunciar a toa otra muyer. Camille y Rodin -en viaxando xuntos por distintes rexones de Francia y d'Inglaterra- abrieron un taller en 1888. Posiblemente dempués d'un viaxe pa despintar un embaranzu, Camille conoció a la neña de seis años que va posar pa dos importantes trabayos d'esquisita pureza de forma y síntesis escultórica, La pequeña castellana y L'aurora.

En 1890 Claude Debussy namorar de Camille, pero ella siguió'l complicáu venceyu con Rodin de quien ta nuevamente embarazada. Debussy siempres caltuvo una versión del Valse de Claudel en tamañu amenorgáu enriba del so pianu. Rodin la busca, pero ella nun quier velo.

En 1907, Camille terminó per vender al galerista y amigu Eugene Blot los derechos de reproducción de La Edá del Bronce, dempués que l'Estáu negar a realizar la fundición en bronce de la obra La Edá madura, anque nel mesmu periodu l'Academia mercólu 039;'L'Abandonu. Camille vivía dende hai abondo tiempu recluyida nel so taller-casa, aisllada, siempres cansada, desanimada y considerando responsable del so estáu anímico y artístico al so ex amigu, l'escultor Rodin.

Dende 1906, l'artista empecipió la destrucción de parte de la so obra, sobremanera los yelsos y trabayos en cera, cosa que repitió en distintes causes ante noticies adverses. En 1912, mientres les sos escultures en bronce de la coleición Blot yeren espuestes en Roma, la escultora vivió na miseria y l'abandonu yá que la so familia dexó d'unvia-y dineru. El 3 de marzu de 1913 morrió'l padre de Camille y el 10 de marzu foi ingresada nun hospital psiquiátricu.^[20]

El 29 de xineru de 1917 Rodin cásase con Rose Beuret quien morrió dos selmanes dempués. Rodin contraxo una fuerte gripe a fines d'esi mesmu añu y finó'l 17 de payares.

Téunica

Rodin a mediaos de la so carrera.

Pa Rodin l'artista nun tenía de ser un esclavu del modelu, al contrariu: yera l'artista'l qu'escoyía, col so propiu güeyu y sensibilidá, l'oxetu a representar y per mediu de la so imaxinación yera capaz de modificar pa crear una imaxe nueva a los güeyos del mundu.

Anatómicamente falta una lóxica ente les proporciones, pos éstes son utilizaes pa resaltar el sentimientu. El procesu pol cual tán feches les sos escultures ye'l vaciáu, y anque anguaño conocemos estes pieces trabayaes en bronce, na so dómina Rodin ellaboraba estes pieces en yelsu: baleraba'l yelsu, material usáu como borrador y refugáu polos escultores, como una manera de criticar al circuitu del arte y a la escultura en mármol (blancu igual que'l yelsu, pero infinitamente más costosu), reconocida como la única oficial. El so mensaxe yera claru: la imaxe ye cimera al material col que ta construyíu.

Obres más destacaes

• San Xuan Bautista predicando: ente 1877 - 1878 foi'l so modelu llabrador Pignatelli, que yera de Abruzzi, Italia. Ésta escultura foi la segunda en tamañu natural. Nesta obra quería espresar el movimientu de los músculos, yá que ye'l cambéu d'una actitú a otra.

• Bustu de Víctor Hugo: "La primer vegada que vi a Víctor Hugo dexóme una impresión fonda: los sos güeyos yeren magníficos... Pensé ver a un Xúpiter francés." Rodin solicitó-y faer una semeya d'él, pero Víctor namái dexó que lo reparara a cierta distancia.

• Torso del home que camina: nesta obra del añu 1880 dotó de relieve a los músculos del abdome, llombu y pechu. Pero tamién quitó les estremidaes nel puntu onde s'espresaba'l movimientu.

• Cabeza del padre Piere-Julien Eymard: fixo la cabeza nel añu 1863 con una melota trabayada curioso, que reflexa l'asimetría.

• Jules Dalou: el meyor amigu de Rodin foi Jules Dalou. Dambos dirixiéronse a la escultura de los sieglos XVII Y XVIII en Versalles. Foi fechu nel añu 1883.^[21]

• Balzac con vezu de monxu dominicu: de la investigación que la Sociedá d'Homes de Lletres pidió-y a Rodin sobre la realización del monumentu a Honoré de Balzac surdió ésta nel añu 1892.

• La güérfana alsaciana: la guerra franco-prusiana influyó nel arte francés y la historia de la orbe. Esta obra dar a conocer gracies a una carta de Camille Claudel nel añu 1869.

• L'home de la ñariz rota: forma parte de les sos primeres obres. Foi recibida con despreciu per parte del públicu yá que se creía que taba inacabada (la parte de la ñariz).

• La Catedral: recibe esti nome un par de manes que figuren la creación, la ferramienta coles que crea l'home. Esta obra va ser bien importante. Ye relevante reparala con distintos puntos de vista p'apreciar tolos detalles qu'escuende esti par de manes. Gran nivel de detalle, cola piel, les venes, tou bien real (contraste tamién ente la superficie pulida que correspuende a la piel de les manes y la superficie rugosa de la base onde éstes s'atopen sofitaes).

• Monumentu a Balzac: foi un encargu que l'autor recibió y que sicasí nun gustó nada a los autores lliterarios(la Sociedá d'Homes de Lletres de Francia), lo que supunxo un inicial refugu a esti monumentu por ser consideráu non representativu de la xenialidá de Balzac. Sicasí otros considerar portadora del grandor del escritor ante una figura qu'amuesa la so creatividá.

• L'home que camina: obra que trata la tema del pasu del tiempu y la degradación corporal del home. Entiéndese l'arte como un sistema de llinguaxe propiu que por aciu cambeos al modelu puede tresmitir lo que l'artista cavilga, un conceutu. Obra notable de la modernidá.

• Torso: otra de les obres de Rodin consideraes inacabadas que puede ser influyencia de Michelangelo o parte de los sos estudios de fragmentación del cuerpu posiblemente inspiráu poles ruines de l'antigua Grecia y Roma. Un exemplu claru, la Venus de Milo, escultura a la que-y falten los brazos.

• Les Puertes del Infiernu: ye un monumental grupu escultóricu con unos seis metros d'altu, cuatro d'anchu y unu de fondura. Na so totalidá contién unes 180 figures que les sos dimensiones varien ente los quince centímetros y más d'un metro. L'encargu foi pal futuru Muséu d'Artes Decoratives de París pero'l proyeutu quedó canceláu y permaneció nel taller de Rodin, quien foi faciendo añadíos hasta la so muerte. Anguaño alcuéntrase nel Muséu Rodin de la capital francesa. Les Puertes del Infiernu son, a última hora, una reflexón sobre la condición humana, coles sos lluces y solombres. Estrémense toques de romanticismu y simbolismu na temática de la obra y un enfoque más realista teniendo en cuenta los efeutos de la lluz (y pola afinidá artística y personal del autor). Dalgunes de les numberoses figures fueron más tarde reproducíes por Rodin de forma independiente, como ye'l casu de la so famosa escultura El pensador (allugáu nel dintel de la puerta), según Los trés solombres (qu'apaecen na parte más cimera). La figura El besu y los llaterales son partes d'estes puertes que tamién hai que destacar.

El Pensador. Escultura de Rodin.

• El pensador: la so obra más famosa, apigura toles carauterístiques del autor. La escultura llega a trespasar el so sentíu lliterariu (yá que nel so orixe ye la semeya de Dante que se ve afeutáu por tou lo que ta viendo –nes puertes–), y agora cola escultura a grandes dimensiones adquier un significáu totalmente distintu, trata d'espresar daqué más universal y que se va identificar col destín del home. Trátase d'un home sentáu, reclinado, cola cabeza delladiada escontra baxo, nuna postura de pensamientu, pasividá, soledá, esmolición, etc. Pa ello, Rodin inspirar n'obres yá esistentes (como'l Moisés o la Tumba de Lorenzo de Médici de Michelangelo) de la dómina clásica renacentista. Per una parte lluz una posición desdexada, hai como un xiru de les piernes casual, como si sentar a pensar. Pero Rodin va más allá de la representación idealizada d'una persona pa tresmitinos sentimientos, daqué más universal y fondu (soledá, esmolición del home pol aportar del ser humanu) toa una carga psicolóxica importante. El pensador ta fundíu en bronce.

La eterna primavera.

• El Besu: tamién representada en Les Puertes del Infiernu. Ye importante'l movimientu de les obres de Rodin, los distintos ángulos y puntos de vista que nos ufierten nuevos detalles, más información sobre la obra (per un sitiu paez que se besen, pol otru non). Unu de los métodos de Rodin yera llevar modelos desnudos al so taller y face-yos xirar y movese p'atopar la postura ideal que lu inspirara. Tamién fueron importantes les obres inacabadas, la sensación de dinamismu, de que tou ye cambiante, de que la obra nun ye igual según el llugar dende onde seya apreciada, el ritmu de la composición (formada coles postures, los brazos, cómo éstos s'enxareyen, etc.)

• Los Trés Solombres: éstes atópense na parte cimera de Les Puertes del Infiernu. Trátase de trés figures qu'en realidá son la mesma pero espuestes en distintos ángulos alredor d'un puntu concretu. Destácase'l contrapposto, parte de la influyencia de Michelangelo.

Los burgueses de Calais.

• Los burgueses de Calais: tratar d'un encargu que representa una fazaña heroica d'un conxuntu de persones de la ciudá de Calais, que s'opón a la ocupación d'ésta. Rodin fixo una escultura nun podiu baxu, a flor del suelu (por que la xente pueda contemplala meyor). Ye un conxuntu de seis persones, individualizaes por cuenta de la vistimienta, la cara, la so espresión, el xestu de les manes, etc.; sicasí, les persones interrelacionar col movimientu. La espresividá yera una de les carauterístiques más destacables de Rodin, sentimientos de congoxa, arguyu, dolor, a lo último distintes espresiones según la cara de la figura. Según el puntu de vista, l'observador va tener una sensación distinta de la figura.

• Amor Secreto: tratar d'un pequeñu ánxel quitar un velu de la cara.

• La mártir : Trátase de la representación d'una muyer xaciente, yá que Rodin, manifestaba como mediu d'espresión el cuerpu humamo.

• Jean Fiennes : Creada en 1885 -1886, en Bronce con pátina café.

• Andrieu d' Andres: 1890, tallada en bronce con pátina y café verde.

• La eterna primavera (O Ciertu y la tira o Mocedá o Ideal) : De 1884, representen l'eternu y continuu nacer de la vida, na obra l'autor negar a concebir la precisión de les contornes, a lo que se debe'l brazu y la pierna de la figura masculina al aire. Como'l consideraba que toles obres podíen tar en cuntasti cambeos o sufrir tresformamientos., Rodin realizó otra versión, agora integrando un tueru nel cual fuelga'l brazu del home y el so pie xaz na roca. Esta pieza de mármol alcuéntrase allugada nel Muséu Soumaya.

• L'árbol vieyu  : Data de 1885, forma parte del proyeutu La puerta del infiernu en cual según Georges Grappe quien "Ve la naturaleza humana como una fonte d'inspiración", podría definise a Rodin como un ser Polisémicu. Al apreciase na obra una muyer prendida del pescuezu a un home - árbol, amuesa'l contraste de les delicaes formes de la muyer y la superficie rica en testura del home.

• Mercuriu de pies  : Naz nel añu 1888, la escultura fai alusión a Mercuriu fíu de Xúpiter. Considérase como'l mensaxeru de los dioses yá tamién ta amestáu cola muerte por emponer a les almes al inframundu.

• Les metamorfosis d'Ovidio : Tien orixe en 1886, representa'l tresformamientu y los ralos que pasa'l ser humanu creáu una metamorfosis. Hai de solliñar qu'esti tien influyencia poles temes mitolóxicos y la fluyencia al calter específicu que fai alusión a lo erotico que emanan d'estos paisaxes.

• Ilusiones recibíes pela tierra : Tien orixe sobre les carauterístiques esenciales del movimientu del cuerpu, tien el so orixe d'alcuerdu a la mitoloxía clasicia. Toma otru nome como Ilusiones puestes na madre tierra, por causa de que remémbrense la bayura y l'equilibriu no que concierne a la naturaleza.

• Venus : Creada nel añu de 1889, inspirada nes corrientes de mitoloxía grecollatina y un tanto de danza. Col so pose tan caracteriza, enmarca a la diosa categorizada como la más bella del Olimpo, xenerando una sensación d'amor y fertilidá ya incluyendo tamién aquella pasión desenfrenada carauterística de la diosa.

• Estudiu pa Iris, mensaxera de los dioses : Foi frenáu ente 1890 - 1891, consiste na representación de "remembrar el cuestionariu del públicu al face-y falta la cabeza, que ta completa na so mente", ye por eso la complicada postura de la escultura apaeciendo como un cuerpu contorciomado, una pierna enriba y otra escontra tras.

Alexandre Falguière

L'influxu rodiniano

Con esta espresión algamar a los autores que se movieron na órbita de Rodin. Éstos bebieron de les sos fontes, fueron discípulos sos, dexáronse influyir por munches carauterístiques y siguieron, de dalguna manera, la so estética.

• Camille Claudel. Empezó trabayando como alumna so, lo que va desaguar nuna rellación amorosa con Rodin. Foi una rellación bien tormentosa. Tuvo bien cercana al maestru, hasta'l puntu nel que dalguna de les obres que fizo ella acabaron siendo roblaes por Rodin. Ente les obres a destacar d'esta autora tán El Valse o L'abandonu. Camille Claudel tuvo bien poca producción, yá que años dempués cayó nuna fonda crisis emocional por cuenta de la so rotura sentimental con Rodin. Foi internada nun sanatoriu del que nun salió hasta la so muerte. A pesar de la so insistencia escontra'l so hermanu por que lu sacara, la familia acabó dándo-y el llombu, lo que supunxo esti tráxicu final.

• Antoine Bourdelle; nesti autor hai dos tipos d'obres: una más escontra la llinia d'influyencia de Rodin, y otra más clásica. Destáquense les sos obres Sappho, Hércules arqueru y L'últimu centauru.

Legáu

Retrato del artista Auguste Rodin pol fotógrafu Edward Steichen

La contemporaneidad de Rodin non yá anicia nel gran cuestionamiento alrodiu de la validez de la formación académica nes Belles artes, sinón amás n'aspeutos puramente plásticos, como son l'usu de la serie (utilizar delles vegaes la mesma imaxe en distintos contestos, formatos y tamaños), el colax (unión y separación de distintes pieces pa xenerar imáxenes nueves), la importancia del soporte (qu'hasta la dómina yera un pedestal peraltu que dixebraba al públicu de la obra, esaniciáu por Rodin por consideralo demasiáu elitista), y l'usu de l'anatomía como una ferramienta pa la manifestación de la espiritualidá humana.

Ente les influyencies más importantes de Rodin atópense Michelangelo y la pocu conocida obra escultórica de Edgar Degas.

Reproducciones orixinales

El pensador de Auguste Rodin. Muséu Soumaya, Plaza Carso.

• Delles de les sos escultures salieron de Francia n'esposiciones itinerantes, destacando unu de los varios modelos de El pensador. Del 12 de xineru al 30 d'abril nel Espaciu Cultural que la entidá de Caja Canaries tien na capital tinerfeña y na ciudá de Barcelona hasta'l 6 de febreru de 2010.^[22]
• Siete de les sos escultures espunxéronse al campu nuna de les cais más emblemátiques de la ciudá capitalina de Les Palmes de Gran Canaria, la Cai Mayor de Triana, dende'l 2 d'avientu de 2010 hasta'l 16 de xineru de 2011. Ente les obres espuestes atopábense: El pensador y Los burgueses de Calais.^[23]
• Esisten unos venti baleraos salíos del taller de Rodin de El pensador, ente ellos atópense unu allugáu na Plaza del Congresu de la Ciudá de Buenos Aires.^[24], nel Muséu d'Arte Contemporáneo de Caracas y nos Museos Vaticanos.
• Nel Muséu Soumaya Plaza Carso de la Ciudá de Méxicu alcuéntrase'l más importante conxuntu d'obres escultóriques del autor fuera de Francia.^[25]
• Tamién pueden apreciase obres de Rodin en Muséu Thyssen-Bornemisza de Madrid, Muséu Rodin de Filadelfia, Muséu Metropolitanu d'Arte de Nueva York,^[26] Muséu d'Arte de San Paulo y Muséu Nacional de Belles Artes de Buenos Aires, ente otros.

Semeyes de Rodin

• 
  Rodin vistu por Nadar (1893)
• 
  Rodin vistu por Alphonse Legros
• 
  Rodin vistu por Gertrude Käsebier (1905)
• 
  Rodin vistu por Gertrude Käsebier (1905)
• 
  Rodin vistu por William Rothenstein
• 
  Rodin vistu por Antoine Bourdelle
• 
  Rodin vistu por Camille Claudel

Albert Besnard fixo de Auguste Rodin una semeya en 1900 (grabáu n'agua fuerte).^[27]

Ver tamién

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Auguste Rodin .
• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Auguste Rodin.
• Obres de Auguste Rodin nel Muséu Soumaya
• the official website of the Musée Rodin (english, français)
• Guitry, Portrait de Rodin en youtube. En francés.