 Arroyomolinos de León | |||||
|---|---|---|---|---|---|
 | |||||
| |||||
| Alministración | |||||
| País |  España | ||||
| Autonomía |  Andalucía | ||||
| Provincia | Provincia de Huelva | ||||
| Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||||
| Alcaldesa d'Arroyomolinos de León | Libia Gómez Amm | ||||
| Nome oficial | Arroyomolinos de León (es)[1] | ||||
| Códigu postal |
21280 | ||||
| Xeografía | |||||
| Coordenaes | 38°00′07″N 6°25′29″W / 38.0019°N 6.4246°O | ||||
  Arroyomolinos de León Arroyomolinos de León (España) .png.webp) | |||||
| Superficie | 87 km² | ||||
| Altitú | 609 m | ||||
| Llenda con | Fuentes de León, Cabeza la Vaca, Calera de León, Cala, Zufre, Corteconcepción y Cañaveral de León | ||||
| Demografía | |||||
| Población |
943 hab. (2023) - 493 homes (2019) - 460 muyeres (2019) | ||||
| Porcentaxe |
0% de Provincia de Huelva 0% de Andalucía 0% de España | ||||
| Densidá | 10,84 hab/km² | ||||
| Más información | |||||
| Estaya horaria | UTC+01:00 | ||||
| arroyomolinosdeleon.com | |||||
 | |||||
Arroyomolinos de León ye un conceyu español de la provincia d'Huelva, Andalucía. Nel añu 2016 cuntaba con 983 habitantes.[2] La so estensión superficial ye de 86,95 km² y tien una densidá de 11,6 hab/km². Asítiase a una altitú de 609 metros y a 135 quilómetros de la capital de provincia, Huelva.
Demografía
Númberu d'habitantes nos últimos diez años.
| 1996 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 | 2010 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1,168 | 1,163 | 1,174 | 1,157 | 1,135 | 1,127 | 1,117 | 1,105 | 1,078 | 1,055 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| (Fonte: INE [Consultar]) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gráfica d'evolución demográfica d'Arroyomolinos de León ente 1900 y 2005 |
 |
| Fonte Institutu Nacional d'Estadística d'España - Ellaboración gráfica por Wikipedia |
Historia
Nel sieglu XIII la Reconquista Cristiana llegó a esta zona y el Gran Maestre Pelay Pérez Correa, perteneciente a la Orde de Santiago, lidera la llamada Batalla de la Calera, nel monte de Tentudía. Años más tarde, el llugar foi repobláu por lleoneses que veníen pola Ruta de la Plata. Formóse la Encomienda Mayor de León con cinco villes en plena frontera colos árabes, y la Orde de Santiago adquirió un gran dominiu económicu na zona. Los pueblos que formaron parte de la Encomienda fueron: Fontes de León, Segura de León, Calera de León, Cañaveral de León y Arroyomolinos de León.
Nun principiu, Arroyomolinos perteneció al partíu de Llerena, anque años más tarde, en 1274 foi concedíu al Fueru de Segura de León. En 1485, la Orde de Santiago sumió y Arroyomolinos pasó a pertenecer a la Corona Española, concretamente a la Tierra Realenga de Sevilla y dependiente de la Casa de los Marqueses de Aracena hasta'l sieglu XIX.
La villa foi perteneciendo darréu a otres demarcaciones, llegando a quedar encuadráu inclusive n'Estremadura (qu'entós yera solo una provincia), dependiendo de la prefeutura de Mérida. En 1833, pol Decretu Llei del 30 de payares, sol reináu de Sabela II, Arroyomolinos de León queda enmarcáu definitivamente na acabante crear provincia d'Huelva. Los arroyencos manifiestaron el so descontentu porque'l sentimientu y tradición estremeña taba bien enraigonáu na llocalidá. Nun escritu del so Conceyu en 1835, el pueblu serranu quexar de los perxuicios que suponía la so nueva dependencia, que traía la rotura cola so tradicional provincia de Badayoz. Les sos quexes fueron sicasí desoyíes, alegándose tan solo les dificultadotes alministratives que suponía pa eses feches tal pidimientu.
En cuanto al aspeutu demográficu esisten datos de qu'en 1498 había unos 170 “vecinos” (entendiendo por vecín la unidá familiar compuesta de normal por unes cuatro o cinco persones): seríen por tanto unos 700 habitantes.
Paez qu'en Arroyomolinos esistió una morería a finales de la Edá Media, anque esto namái ye una hipótesis que nun podemos constatar por cuenta de que nun esisten datos de salida masiva de musulmanes de los territorios conquistaos pola Orde de Santiago, por cuenta de la conversión forzosa impuesta en 1501.
Hasta 1873 perteneció a la diócesis del Prioratu de San Marcos de León. A partir d'esi añu foi anexonada la diócesis de Sevilla.
En 1920, el censu algama un máximu históricu con 2600 habitantes, pudiendo debese a la cercanía coles Mines de Cala o más probablemente pola creciente actividá de balta na redoma de la llocalidá.
Nos años sesenta del sieglu XX, el fenómenu de la emigración tamién fixo esmornia en Arroyomolinos de León y les cifres poblacionales nuevamente viéronse amenorgaes hasta llegar a los nuesos díes con pocu más de mil habitantes.
La economía d'esti pueblu sofítase, güei, na olivar de secanu, na sufrera y na ganadería, siendo un pueblu típicamente serranu, con tradiciones y costumes estremeñes y los sos habitantes son un claru exemplu de dedicación al trabayu del campu.
Llugares d'interés
Ilesia Parroquial de Santiago'l Mayor: Al contrariu qu'otres ilesies de la zona, la Ilesia de Santiago de Arroyomolinos nun cunta con torre, sinón con una espadaña, qu'al pie de la so gran fachada, fai que la ilesia recuerde a los conventos coloniales de Méxicu. La portada de los pies ye mudéxar y atópase enmarcada por un alfiz, oldeando cola portada neoclásica qu'apaez nun llateral y que ye en realidá la puerta d'entrada, n'usu, al templu. Nel interior, de corte clásicu, foi reformáu delles vegaes, y l'estructura actual ye datada como perteneciente al sieglu XVII; consta de tres naves separaes por unes pilastres que sostienen arcos semicirculares rebaxaos, la cabecera ye cuadrangular y tien una cúpula. Ye destacable una pila bautismal realizada con mármol local, amás d'un capitel de dómina tardorromana o visigótica, convertida güei día en pila d'agua bendito, con interesantes grabaos.
Molinos: Los recursos hídricos de la Sierra fixeron que se fomentara una cultura en rellación a los mesmos con elementos constructivos como les fontes, bebederos, llavaderos y de forma bien acusada en Arroyomolinos de León, los Molinos d'Agua, que s'enllantaron a mediaos del sieglu XV y tuvieron el so principal desarrollu dende mediaos del sieglu XVIII. Los documentos identifiquen unos doscientos molinos partíos por tola contorna, y especialmente en Arroyomolinos apaecíen más de trenta. Anguaño esisten 32 restos de molinos nes riberes de los Regueros Abismu-Morica y Valdelamadera (más conocíu esti últimu conu “La Xitana”), anque dalgunos d'ellos atópense en bien mala traza de caltenimientu, siendo dalgunu d'estos restos a cencielles una parte del cubu.
Esisten dos rutes nes que pueden apreciase los restos d'estos molinos. La primera ye la Ruta de Valdelamadera, na que s'atopen los molinos de La Llave, de la Virxe y de la Molineta, ente otros. La segunda ye la Ruta Abismo-Morica, nos que podemos atopar los molinos de Tíu Donato, de Fulgencio, del Chorrero y otros más. Ente ellos atopa'l Molín de Atanasio, que nel so interior caltién la maquinaria de la so estructura y los conteníos del so funcionamientu y hestoria. El molín ye propiedá del Conceyu y puede visitase, previu permisu municipal.
Ermita de la Virxe de los Remedios: L'actual edificiu puede tratase d'una reconstrucción fecha alredor de 1700 d'un edificiu más antiguu, al que se-y añader el camarín de la cabecera, dalgún momentu dempués. La imaxe titular de la ermita, foi realizada por Agustín Sánchez Cid en 1939 y restaurada en 1968 por Antonio León Ortega.
Ponte de la Xitana: Asitiáu a la salida del pueblu, en direición a Sevilla, a unos cinco quilómetros de la llocalidá, trátase una antigua ponte güei en desusu pero totalmente visible dende la carretera, xunto al que se creó una área de descansu.
El Monte Bonales, máxima elevación de la provincia d'Huelva.
Fiestes tradicionales
Esisten delles festividaes nel pueblu:
La romería, en mayu, dedicada a la Virxe de los Remedios.
Les fiestes de San Antonio, en xunu, na que se salten les candeles na nueche de la viéspora de la festividá del patrón del pueblu.
La feria llocal, n'agostu, na que s'entemecen celebraciones relixoses con otres tradiciones, como'l "toru de fueu", que ye una atraición pirotécnica.
Referencies
- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ «Institutu d'Estadística y Cartografía d'Andalucía. TORCA - Arroyomolinos de León (Huelva)» (castellanu). Consultáu'l 26 d'ochobre de 2017.
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Arroyomolinos de León 
.
Arroyomolinos de León n'OpenStreetMap.- Arroyomolinos de León - Sistema d'Información Multiterritorial d'Andalucía
- Senderu Altu del Bujo nel términu municipal de Arroyomolinos de León
- Ruta "Agua y cebera. Molinos hidráulicos en Arroyomolinos de León. Institutu Andaluz del Patrimoniu Históricu
