La alta velocidá n'España compónse anguaño de cuatro corredores principales d'alta velocidá peles que circulen dellos servicios y poles numberoses llinies en construcción o en proyeutu. Con 2515 km en serviciu (agostu de 2015), trátase de la rede d'alta velocidá más estensa d'Europa y la segunda en tol mundu, namái per darrera de China.[1]
Per esta rede circulen ensame de servicios de la operadora Renfe, principalmente AVE, Alvia y Avant. D'ente estos, los más conocíos, y tamién los de mayor calidá, son los servicios AVE. Por esti motivu, los trenes d'alta velocidá n'España y les llinies ferroviaries poles que circula son denominaos popularmente como AVE.
El desarrollu d'infraestructures y los trenes de fabricación nacional dexaron adquirir una esperiencia na ellaboración, proyeición, execución y esplotación de proyeutos que causaron qu'Estaos Xuníos quizera tomar la rede ferroviaria d'alta velocidá española como exemplu pa desenvolver la suya propia.
Definiciones d'alta velocidá
Asina, la UIC considera d'alta velocidá a les siguientes llinies: Zaragoza-Uesca, Ourense-Santiago, Sevilla-Cádiz y la Variante de Payares, que nun tán incluyíes n'ADIF AV. Tamién considera d'alta velocidá al Corredor Nordeste d'Estaos Xuníos, au comparte víes con trenes de cercaníes y de mercancíes, o a los Mini-Shinkansen, antigües llinies de vía estrecha afeches al anchu estándar y onde la velocidá máxima ye de 130 km/h. Mientres, ADIF AV inclúi'l tramu Valencia-Vandellós del Corredor Mediterraneu, y dambos organismos consideren d'alta velocidá al tramu A Coruña-Vigo de la Exe Atlánticu y a la futura llinia Plasencia-Badayoz.
Historia
Los entamos
El 7 de xunu de 1966, mientres una serie d'ensayos de la llocomotora 2000-T de Talgo especial p'arremolcar el Talgo III, algámense los 202 km/h nel trayeutu ente Sevilla y Les Rosales: yera la primer vegada que n'España circulábase a esa velocidá, anque tuvieron que pasar munchos años más por que l'alta velocidá consolidárase, cosa que nun asocedió hasta los años noventa.
Dellos años dempués d'esti ensayu, el 20 de mayu de 1972, la llocomotora 3005-T de Talgo-Krauss-Maffei, bautizada como «Virgen de la Bien Aparecida», algama los 222 km/h na llinia Madrid–Barcelona, ente les estaciones d'Azuqueca de Henares (Guadalaxara) y Meco (Madrid), constituyendo'l récor mundial con tracción diésel.
En 1976, empezar a investigar n'España con un tren deriváu del ETR-401 Pendolino italianu, enmarcáu n'España dientro de la serie 443 de Renfe, del que namái se construyó una unidá que se caltién" en Castejón (Navarra). Con esti tren lleváronse a cabu una serie d'ensayos, siendo n'unu d'ellos el 6 de mayu del añu 1987 nel que s'algamaron los 206 km/h ente los puntos quilométricos 220 y 221 de la llinia de Madrid a Alicante, nel tramu ente Villarrobledo y Minaya.
Esti tren denominóse popularmente "El Platanito" debíu al color mariellu col que taba pintáu y oficialmente Electrotrén 443, siendo consideráu un iconu" de la modernización del ferrocarril nos años 70 y 80. Foi construyíu pola empresa Construcciones y Auxiliar de Ferrocarriles (CAF) so llicencia de Fiat en 1976 y el so destín yera'l d'estudiar la pendulación activa nel ferrocarril, teunoloxía que dexa aumentar la velocidá en trazaos abegosos. La construcción de "El Platanito" debióse a un alcuerdu ente Fiat, Renfe y CAF; n'Italia construyóse otru tren asemeyáu dientro d'esi alcuerdu. La primer llinia que cubrió foi Xixón y Madrid, onde amenorgó la duración del viaxe en dos hores, depués ente Madrid-Chamartín y Albacete y Madrid-Atocha con Xaén. Tres una curtia parada, realiza pruebes de Madrid a Valencia, Vigo, Xixón y Barcelona y ye estremáu de nuevu del serviciu p'apaecer pocu dempués como tren turísticu nes llinies ‘Muralles d'Ávila' y darréu ‘Doncel de Sigüenza'.
L'alta velocidá llega a España: naz l'AVE
En 1981 inauguróse en Francia la primer llinia de TGV y empezaron a proyeutase les primeres llinies d'alta velocidá n'Europa. N'España la primer llinia escoyida pa ser realizada n'alta velocidá foi'l Nuevu Accesu Ferroviariu a Andalucía, llinia ente Getafe y Córdoba de la que yá s'empecipiaron dellos trabayos de construcción. Tenía como oxetivu ser alternativa d'alta capacidá al congestionado pasu de Despeñaperros, de vía única.
En 1988 decidióse que la nueva rede d'alta velocidá tendría anchu de vía estándar, tamién llamáu internacional o UIC, al igual que'l restu d'Europa, pero incompatible col anchu ibéricu d'España. Al nun poder siguir los trenes pola rede yá esistente, la primer llinia tuvo qu'allongar escontra Madrid per un sitiu y Sevilla pol otru, coincidiendo cola Esposición Universal de Sevilla de 1992.
N'avientu de 1988 el Gobiernu d'España axudicó'l llamáu «contratu del sieglu», valoráu en 85.533 millones de pesetes, El contratu del sieglu» incluyía alcuerdos pa la fabricación n'España de siquier el 80 % del material, Por aciu estos alcuerdos industriales, Alsthom tenía de faese col control de los fabricantes españoles Macosa, MTM y Ateinsa —estos dos últimos propiedá del Estáu al traviés del Instituto Nacional d'Industria (INI)—.
Tres cinco años d'obres, los 471 km de la Llinia d'alta velocidá Madrid-Sevilla fueron inauguraos oficialmente'l 14 d'abril de 1992.Esta nueva infraestructura, la primer llinia construyida n'España pa trenes d'alta velocidá n'anchu estándar, foi diseñada pa dexar velocidaes máximes d'hasta 300 km/h, y el so costu global (incluyendo'l material) algamó los 450.000 millones de pesetes. La so esplotación comercial per parte de la empresa pública estatal Renfe, so la marca «AVE» (Alta Velocidá Española), empezó'l 21 d'abril coincidiendo cola apertura de la Esposición Universal de Sevilla. La llinia escurre ente les estaciones de Madrid-Puerta de Atocha y Sevilla-Santa Justa, con paraes entemedies en Ciudá Real, Puertollano y Córdoba. Pa dar serviciu amás a otres ciudaes fuera de la llinia d'alta velocidá, pero aprovechando esta no posible, en mayu de 1992 empezaron a circular trenes Talgo ente Madrid y Málaga (rebautizados en 1993 como «Talgo 200», y estendíos tamién a Cádiz, Huelva, Granada o Alxecires), que gracies a la so teunoloxía de cambéu d'anchu son capaces de circular tantu pela llinia d'alta velocidá n'anchu estándar como peles llinia convencionales n'anchu ibéricu, llogrando importantes rebaxes nos tiempos de viaxe.
La mesma UIC fala de "definiciones", considérase alta velocidá:
Redes: el sistema ferroviariu español que forma parte del sistema ferroviariu transeuropeo d'alta velocidá inclúi: les llinies especialmente construyíes pa l'alta velocidá, forníes pa velocidaes polo xeneral iguales o superiores a 250 km/h, les llinies especialmente acondicionaes pa l'alta velocidá forníes pa velocidaes del orde de 200 km/h, les llinies especialmente acondicionaes pa l'alta velocidá, de calter específicu por cuenta de dificultaes topográfiques, de relieve o de redolada urbana, que la so velocidá tendrá d'afaese casu per casu. Esta categoría inclúi tamién les llinies de interconexón ente les redes d'alta velocidá y convencionales, los tramos d'estación, l'accesu a les terminales, almacenes, etc., que son percorríos a velocidá convencional por material rodante de «alta velocidá».
Vehículos: el sistema ferroviariu español que forma parte del sistema ferroviariu transeuropeo d'alta velocidá engloba los vehículos concebíos pa circular: a una velocidá de 250 km/h a lo menos nes llinies especialmente construyíes pa l'alta velocidá, pudiéndose coles mesmes, nes circunstancies fayadices, algamar velocidaes cimeres a los 300 km/h, o bien a una velocidá del orde de 200 km/h nes llinies anteriores, en casu de ser compatibles coles posibilidaes d'eses llinies. Amás, los vehículos concebíos pa funcionar a una velocidá máxima inferior a 200 km/h que posiblemente vaigan circular por tola rede transeuropea d'alta velocidá, o per una parte d'ésta, cuando sían compatibles colos niveles de rendimientu de dicha rede, tendrán d'axuntar los requisitos que garanticen un funcionamientu seguru nesa rede.
Nel so estrenu'l 21 d'abril de 1992, la velocidá comercial máxima de los primeros trenes AVE de la serie 100 de Renfe foi de 250 km/h, dexando un tiempu de viaxe ente Madrid y Sevilla de dos hores y 45 minutos, tando previstu dir aumentando la velocidá de forma progresiva. Asina, el 18 d'ochobre de 1992 Renfe anunció la medría de la velocidá punta hasta los 270 km/h, llogrando amenorgar el tiempu de viaje Madrid-Sevilla a dos hores y media, ya introdució nuevos servicios d'alta velocidá dende Madrid hasta Ciudá Real y Puertollano baxu marcar «AVE Danzadera» (antecedende de los actuales Avant). El 23 d'abril de 1993 algamóse'l récor de velocidá de los trenes AVE con 356,8 km/h, lo que dexó que'l 12 de setiembre de 1994 empecipiárase la esplotación comercial a 300 km/h nos trenes AVE de llarga distancia con una duración de dos hores quince minutos.
Na actualidá marcar AVE ye bien valorada a nivel internacional como proyeutu modélicu d'implantación de l'alta velocidá ferroviaria nun país. Representantes de países tales como EE. XX., China, Brasil o Noruega visiten España pa informase, asesorase y enllantar el modelu español, faciendo pública'l so prestu col sistema, proyeutos y la xestión del modelu n'esplotación español.
Estensión de l'Alta Velocidá
En 1987 empezaron los proyeutos pa reformar el Corredor Mediterraneu y dotalo de doble vía en tola so estensión, proyeutu del qu'en 1996 inauguraríense los primeros tramos d'alta velocidá, asitiaos ente Vandellós (Tarragona) y Oropesa del Mar (Castellón), dexando circular al tren a 200 km/h nuna infraestructura apta pa esa velocidá.
Nel branu de 1997 entró en serviciu comercial el tren Euromed, un tren d'alta velocidá d'anchu ibéricu, que cubre la llinia ente Barcelona y Alicante pasando por Tarragona, Castellón de la Plana y Valencia. Al Euromed sumaríase-y en 1999 el Alaris, circulando ente Madrid y Valencia vía Albacete a una velocidá máxima de 200 km/h.
En 1999 proyéctase la construcción de la LAV Córdoba–Málaga, pa poder llevar l'AVE a la Costa del Sol.
Na llinia Madrid–Valladolid empiecen en 2002 les obres de los túneles de Guadarrama pa salvar el Sistema Central. En vista a un futuru relativamente próximu, ta executándose la variante de Payares (qu'inclúi los túneles de Payares) pa coneutar dicha llinia con Asturies.
La construcción d'una nueva llinia d'anchu estándar de Madrid a la frontera francesa, na so primer fase Madrid–Zaragoza–Lleida, rematar en 2003, en que se fai'l primer viaxe oficial. Entra en serviciu'l 11 d'ochobre de 2003 l'AVE Llarga Distancia Madrid–Zaragoza–Lleida, que coneuta estes ciudaes al pie de Guadalaxara–Yebes (Guadalaxara) y Calatayud (Zaragoza). Mientres los primeros años nun lo fai a la velocidá prevista por non tener llistu'l sistema européu normalizáu de señalización ERTMS. Esta llinia ye la primer n'España en cuntar col sistema d'electrificación a 2x25 kV 50 Hz, que dexa alloñar la distancia a la que s'asitien les subestaciones de tracción, ensin necesidá d'aumentar la tensión.
N'avientu de 2004 inaugúrase'l serviciu Avant Sevilla–Córdoba, que los sos trayectos duren unos 40 minutos col nuevu material S-104, que tamién s'introduz nel serviciu Avant Madrid–Ciudá Real–Puertollano (anterior AVE Danzadera) en xineru de 2005.
N'abril de 2005, empieza a circular el primer AVE de TALGO S-102, que cubre'l serviciu AVE Llarga Distancia Madrid–Zaragoza–Uesca. Anque hai que reseñar qu'esta unidá nun ye 100 % Talgo, pos el sistema de tracción construyir en consorciu con Adtranz, agora Bombardier.
La construcción d'un nuevu accesu ferroviariu d'alta velocidá hasta Toledo de 21 km, partiendo de la primer infraestructura na contorna toledana de La Sagra, dexa inaugurar el serviciu Avant Madrid–Toledo en payares de 2005. El trayeutu dura menos de 30 minutos. Esta llinia d'alta velocidá xeneró y xenera discutiniu pola eliminación del restu de los servicios ferroviarios qu'operaben en Toledo, yá qu'al pasase la rellación pela vía d'anchu estándar, dellos conceyos grandes como Getafe (Madrid), Aranjuez (Madrid) y Algodor (Toledo) perdieron el tren direutu a Toledo, quedándose la estación d'Algodor(Toledo) ensin serviciu comercial, y teniendo los ciudadanos de les capitales de provincia de Castiella-La Mancha (Albacete, Cuenca, Ciudá Real) que viaxar hasta Madrid-Puerta de Atocha pa transbordar al tren pela llinia Madrid–Sevilla, cosa que fizo aumentar los viaxes n'autobús dende dichos llugares, yá que'l viaxe realizase en menor tiempu y ye más económicu respectu al ferrocarril. Anguaño Toledo namái tien accesu a la rede d'alta velocidá n'anchu estándar, lo qu'imposibilita el tresporte de mercancíes y viaxeros d'otres procedencies que nun sían de llinies d'alta velocidá.
El 19 de mayu de 2006 amóntase la velocidá nos servicios AVE S-102 qu'operen na llinia Madrid–Zaragoza–Lleida, pasando de los 200 km/h a los 250 km/h gracies a la entrada en funcionamientu del ERTMS con ETCS de nivel 1, un sistema de conducción automática de los trenes compatible coles llinies franceses y del restu d'Europa. Dende'l 16 d'ochobre d'esi añu dichos servicios circulen a 280 km/h y dende el 7 de mayu de 2007 algámense los 300 km/h. El 11 d'avientu de 2011 entra en serviciu'l nivel 2 d'ETCS ente Madrid y Lleida y autorícense los 310 km/h en 60 km ente Guadalaxara y el PK 124,4.
El 17 de mayu de 2006 entren en serviciu los Alvia, unos trenes capaces d'operar n'anchu estándar y n'ibéricu, y de camudar d'anchu sobre la marcha. Estos trenes retayen el tiempu de viaxe ente Madrid y delles ciudaes del norte d'España, como Bilbao (Vizcaya), Vitoria (Álava), Santander (Cantabria) o Xixón (Asturies).
El 16 d'avientu de 2006 ábrese'l tramu Córdoba–Antequera de la llinia Madrid–Córdoba–Málaga, qu'inclúi les estaciones de Puente Genil-Herrera y Antequera-Santa Ana. Esto dexó un retayu del tiempu nos viaxes ente Madrid y Alxecires (Cádiz), amás d'un nuevu itinerariu escontra Granada. Dos díes depués ábrese'l tramu Lleida–Campu de Tarragona de la llinia Madrid–Barcelona–Frontera Francesa. El 22 d'avientu de 2007 inauguróse la llinia Madrid-Segovia-Valladolid, y un día dempués el tramu que quedaba de la LAV Córdoba–Málaga (Antequera–Málaga). Anque de primeres prevista pal 21 d'avientu, el 20 de febreru de 2008 abriose al públicu'l tramu Roda de Bará-Barcelona de la Llinia d'alta velocidá Madrid-Zaragoza-Barcelona-Frontera francesa. D'esta miente la conexón por alta velocidá ente Madrid y Barcelona ta operativa, con un tiempu de viaxe de 2 hores y 38 minutos.
En mayu de 2009, roblóse'l conveniu pa construyir el ferrocarril d'alta velocidá en Navarra, poniendo fin a trece años de parones y movimientos en falsu.
Dende 2010 España cuenta cola segunda mayor rede d'alta velocidá ferroviaria nel mundu, con 2515 km n'agostu de 2015, superando a países pioneros na alta velocidá, como Xapón o Francia, y solo por detrás de China. La última llinia d'alta velocidá en ser inaugurada ye la llinia d'alta velocidá Valladolid-Palencia-Lleón, el 29 de setiembre de 2015.
El 19 d'avientu de 2010 producíase un fechu históricu pa l'alta velocidá española, al coneutar a Barcelona con París en siete hores y 25 minutos, incluyendo tresbordu -camudando d'andén- na estación de Figueres-Vilafan. Esti finxu producir al llegar trenes d'anchu internacional (TGV, trenes franceses d'alta velocidá) procedentes de la frontera y faer un tresbordu a trenes convencionales con destín a Girona y Barcelona, salvando per primer vegada los Pirineos pela parte catalana y el so túnel del Pertuis. Dende'l 9 de xineru de 2013 el trayeutu Barcelona-París realizar ensin tresbordu en trenes TGV.
Nel marcu de la Crisis económica española (2008-2015), los oxetivos d'amenorgar el déficit públicu retrasaron el proyeutu o la execución de dellos tramos d'AVE. Pa embrivir l'impautu del amenorgamientu de presupuestu sobre los oxetivos marcaos nel PEIT, el gobiernu d'España buscó fórmules de financiamientu públicu-privada. Buscando inclusive la presentación del proyeutu a inversores estranxeros de capital riesgu, pa face-yos interesantes les inversiones na rede del Ave, actual y futura.
El 11 de febreru de 2011 dar por concluyida, antes de esperar, la perforación del túnel d'alta velocidá ente les estaciones madrilanes de Chamartín y Atocha, que la so puesta en serviciu va dexar la circulación tresversal de trenes AVE pola península y qu'executen en consorciu con una inversión de 206 millones d'euros. Este ye un proyeutu estratéxicu d'unión de toles llinies d'AVE al traviés de Madrid, ensin necesidá de transbordos, convertíu en «el nerviu central d'España» tocantes a tresporte de pasaxeros xuniendo l'AVE col aeropuertu de Barajas.
Les incorporaciones de ciudaes españoles a la rede d'alta velocidá siguió'l so cursu nos siguientes años: 2010: llegó l'AVE a Cuenca, Albacete, Requena-Utiel y Valencia. 2011: abrióse una llinia d'alta velocidá en Galicia aisllada del restu de la rede nacional, coneutando Ourense, Santiago de Compostela y La Coruña. 2013: llegó a Girona, Figueres y la frontera francesa, según a Villena y Alicante. 2014: inauguróse l'apeaderu de Villanueva de Córdoba-Los Pedroches. 2015: rematóse'l Exa atlántica que xune Vigo y Pontevedra cola vía d'Alta velocidá esistente ente Santiago de Compostela y La Coruña. Adicionalmente, l'AVE llegó a Palencia y Lleón (30 de setiembre), Cádiz (2 d'ochobre), y Zamora (17 d'avientu), xunto con nuevos servicios a Salamanca qu'aprovechen esta vía amenorgando la duración del viaxe. 2016: ta previstu que llegue a Burgos, Castellón, Granada y Murcia, según la inauguración del tramu Atocha-Chamartín en Madrid.
L'AVE convirtióse en referencia mundial de xestión, proyeición, desarrollu, esplotación y puntualidá.
Rentabilidá económica, social y ambiental
Anque la rentabilidá económica de construyir y esplotar esti proyeutu va n'ascensu, puede amenar dalguna dulda pindia de demostrar al ciudadanu. Comparando cifres de caltenimientu d'infraestructures, caltener un quilómetru d'AVE cuesta 33.457 € (n'euros de 2002 por km de vía senciella),
L'AVE ye rentable per primer vegada: tuvo 2,5 millones d'euros de beneficiu en 2010. Los ingresos llograos correspondiéronse, sobremanera, colos de tráficu, siendo'l preciu mediu d'un billete d'un trayeutu de 400 quilómetros en llinies d'alta velocidá de 75 euros, la tarifa media "más baxa d'Europa y la segunda, detrás de Corea, del mundu", destacó Serrano, una y bones "la tarifa media en Francia ye de 77,41 euros, n'Italia de 83,58 euros, en Xapón de 96,51 euros y n'Alemaña, la más cara, al algamar 137,88 euros".
Un estudiu de la Fundación de los Ferrocarriles Españoles (FFE), publicáu de forma recién na revista "Transportation Research Record", qu'analiza diez corredores españoles con alta velocidá, da como conclusión qu'en siete de los casos el pasaxeru qu'emite menos CO2 ye'l que viaxa n'AVE y nos otros trés ganaría'l del tren convencional. Según Alberto García Álvarez, investigador de la FFE y autor del estudiu anterior, esisten otros factores propios de l'alta velocidá n'España qu'amenorguen al empar el gastu d'enerxía (y la xeneración d'emisiones de CO2). Unu d'ellos ye la distancia a percorrer. N'España la distancia media de les llinies d'AVE ye un 12 % más curtia que los mesmos trayectos del tren convencional. Esto ye bonu p'amenorgar el consumu d'enerxía, anque'l construyir llinies más direutes supunxo tamién un importante impautu ambiental (en movimientu de tierres y en gastu d'enerxía) que nun ye teníu en cuenta nesti tipu de comparances, siendo esti unu de los puntos más criticaos por detractores ambientales de l'alta velocidá.
Otres ventayes teóriques n'eficiencia pa los trenes d'alta velocidá son que realicen menos paraes, que siguen una velocidá más homoxénea, que tienen un diseñu más aerodinámicu, que suelen cuntar con una maquinaria más avanzada, qu'al ser más curtiu'l viaxe gasten menos en servicios auxiliares (calefacción, aire acondicionáu…), que pueden usar el frenu rexenerativu pa devolver enerxía a la rede llétrica. Pero la so eficiencia depende realmente de les places que vaigan ocupaes.
La rentabilidá económica d'una llinia AVE ye bien sensible al volume de demanda esistente nel corredor onde se constrúi la llinia, a la so capacidá d'esviar tráficu d'otros medios de tresporte con fuertes externalidades y a la capacidá de pagu de los sos usuarios. Podríase ejemplificar esta afirmación, col casu d'una familia compuesta por trés persones que quieran viaxar n'AVE de Madrid a Valencia. Gastar de media unos 240 euros, una suma bastante alloñada de lo que desembolsaría en coche: unos 30 euros. Un solu viaxe en tren de 98 minutos de duración equivaldría en preciu a ocho viaxes de 234 minutos, y en coche, viaxando los trés miembros de la familia nun vehículu diésel, gastaríen siete llitros por cada 100 quilómetros percorríos de media. Ginés de Rus, catedráticu d'Economía Aplicada de la Universidá de Les Palmes de Gran Canaria, esplica qu'hai qu'incluyir un analís del costu-beneficio de los proyeutos d'inversión pública, “y el problema central nun ye metodolóxicu, sinón de diseñu institucional”.
Ginés de Rus recuerda, amás, l'impautu medioambiental negativu que se produz al instalar una llinia d'alta velocidá, “dende'l suelu qu'ocupa, l'efectu barrera que produz nel territoriu y la contaminación acústica, visual y atmosférica”. Si consiguiérase esviar el tráficu de la carretera y l'avión a l'AVE, quiciabes sí se consiguiría amenorgar la contaminación.
Otros sectores critiquen que ye una ruina pal Estáu». "Les llinies d'AVE que conecten Madrid con Valencia y Barcelona son importantes, pero ser más la conexón ente Barcelona y Valencia", apuntó Joan Amorós, secretariu xeneral de Ferrmed, criticando'l modelu radial del actual AVE. Según un artículu publicáu en Revista d'Economía Aplicada, «España escoyó la combinación más costosa, la menos granible, y la menos xeneradora d'efeutos d'arrastre pa la economía.»
El Tribunal de Cuentes de la Xunión Europea critica'l so sistema radial, que se basa principalmente en faer circular toles sos víes pela ciudá de Madrid, marxinando otros proyeutos, como'l Corredor Mediterraneu.
Futuru
Cuando entá se garrasti a la llegada d'estos trenes d'alta velocidá a les estaciones europees, en Xapón yá-yos surdió un inconveniente. Distintos estudios demuestren que l'adherencia de les ruedes d'aceru sobre los raíles mengua notablemente a velocidaes cimeres a los 350 km/h.[ensin referencies] La seguridá impon una llende qu'hai que salvar. La esperanza ta puesta nuna teunoloxía que dexe que'l tren levite pero, eso sí, a una velocidá que podría algamar los 500 km/h. Son los trenes de levitación magnética o Mag-Lev. Cola velocidá surde otru inconveniente: la enerxía necesaria pa vencer la resistencia aerodinámica aumenta col cubu de la velocidá.
La teunoloxía xaponesa del tren de levitación basar nuna serie d'imanes en forma de «O» invertida asitiaos nel cantu del vagón y contrapuestos a los que van na parte inferior del raíl, sobre los que reposa'l vehículu hasta que son activaos. Entós la repulsión ente los imanes llevantar, y un motor facilita la propulsión. La otra posibilidá tecnológicamente vidable, na que trabayen los alemanes, ye'l sistema electromagnéticu d'atraición. Nel so tren, el Transrapid, los electroimanes nun son superconductores, sinón corrientes. Son atraíos escontra riba polos componentes ferromagnéticos de la parte interior de la estructura de la guía.
El sistema de levitación magnética dexa radios de curves enforma menores y pindies bien cimeres a mayores velocidaes. Ello traduzse tamién nunos costos enforma menores de la infraestructura necesaria, por culpa de que nun se precisa una llinia catenaria. A too esto hai qu'añader que produz menor contaminación acústica. Los trenes magnéticos son los más rápidos del mundu, porque nun son frenaos pol resfregón de los raíles, sinón que se mueven sobre ellos ensin tocalos.
Esta téunica emplégase, enagora, y en fase cuasi d'ensayu, en Xapón, Alemaña, Inglaterra, Holanda y Estaos Xuníos. La única llinia comercial esistente nel mundu ye la de Shanghai, xune l'aeropuertu de Pudong col centru de la ciudá, tien un llargor de 32 quilómetros y circula a una velocidá máxima de 430 km/h.
El 4 de xunu de 2007, nos medios de comunicación españoles publicábase que la Comunidá de Madrid pretendía realizar un par de llinies de tren de levitación magnética, que xunieren l'aeropuertu d'Adolfo Suárez, Madrid-Barajas cola zona de Campamentu, al oeste de la ciudá, según dende Alcalá hasta Chamartín en pocos minutos.
Competencia del AVE
En 2013, la rede ferroviaria española xunir a la francesa al traviés de la llinia d'alta velocidá Perpiñán-Figueres, dexando l'usu de la rede per parte de trenes d'alta velocidá d'otres compañíes, como los TGV de SNCF.
N'otros países esisten proyeutos pa la creación de llinies de mayor velocidá que los españoles. Ye'l casu de China, con teunoloxía propia.
Llinies d'Alta Velocidá
Llinies en serviciu
Na siguiente tabla atópense toles llinies anguaño en serviciu:
| Llinia | Ciudaes que coneuta | - | Corredor Noroeste | ||
|---|---|---|---|---|---|
| LAV Madrid – Galicia | Ourense · Santiago de Compostela | 2011 | |||
| Olmedo · Medina del Campo · Zamora | 2015 | ||||
| Eje Atlánticu d'Alta Velocidá | Santiago de Compostela · La Coruña | 2011 | |||
| Vigo · Pontevedra · Santiago de Compostela | 2015 | ||||
| Corredor Norte | |||||
| LAV Madrid – Valladolid | Madrid · Segovia · Valladolid | 2007 | |||
| LAV Valladolid – Lleón | Valladolid · Palencia · Lleón | 2015 | |||
| Corredor Nordeste | |||||
| LAV Madrid – Barcelona – Francia | Madrid · Guadalaxara-Yebes · Calatayud · Zaragoza · Lleida | 2003 | |||
| Lleida · Campu de Tarragona | 2006 | ||||
| Campu de Tarragona · Barcelona-Sants | 2008 | ||||
| Barcelona-Sants · Barcelona-Sagrera · Girona · Figueres | 2013 | ||||
| Figueres · Frontera francesa · Perpiñán | 2009 | ||||
| LAV Zaragoza – Uesca | Zaragoza · Tardienta · Uesca | 2005 | |||
| LAV Madrid – Llevante | |||||
| LAV Madrid – Valencia | Madrid · Cuenca · Requena-Utiel · Valencia | 2010 | |||
| LAV Madrid – Alicante | Cuenca · Albacete | 2010 | |||
| Albacete · Villena · Alicante | 2013 | ||||
| Corredor Sur | |||||
| LAV Madrid – Sevilla | Madrid · Ciudá Real · Puertollano · Córdoba · Sevilla | 1992 | |||
| LAV Córdoba – Málaga | Córdoba · Puente Genil-Herrera · Antequera-Santa Ana · Málaga | 2007 | |||
| LAV Madrid – Toledo | Madrid · Toledo | 2005 | |||
Llinies en construcción (2016)
| Llinia | Ciudaes que coneuta | - | Corredor Noroeste | ||
|---|---|---|---|---|---|
| LAV Madrid – Galicia | Zamora · Ourense | 2018 | |||
| Corredor Norte | |||||
| LAV Venta de Baños – Burgos – Vitoria | Venta de Baños · Burgos | 2016 | |||
| Burgos · Miranda de Ebro · Vitoria | 2019 | ||||
| Y vasca | Vitoria · Bilbao · San Sebastián · Irún · Frontera Francesa | 2019 | |||
| LAV Lleón – Xixón | Lleón · La Robla | – | |||
| La Robla · La Pola Ḷḷena | 2016 | ||||
| La Pola Ḷḷena · Uviéu · Xixón | – | ||||
| Corredor Central | |||||
| LAV Madrid (Atocha-Chamartín) | Madrid-Atocha · Madrid-Chamartín | 2016 | |||
| Corredor Mediterraneu | |||||
| LAV Castellón – Cartaxena | Castellón · Valencia | 2016 | |||
| Valencia · Alicante | 2016 | ||||
| Alicante · Elx · Murcia · Cartaxena | 2017 | ||||
| Corredor Sur | |||||
| LAV Sevilla – Cádiz | Sevilla · Xerez de la Frontera · Cádiz | 2016 | |||
| Exa Ferroviaria Tresversal | Sevilla · Antequera-Santa Ana · Granada | 2016 | |||
| Corredor Suroeste | |||||
| LAV Madrid – Estremadura | Madrid · Talavera · Plasencia · Cáceres · Mérida · Badayoz | 2020 | |||
Llinies proyeutaes
Prevese un aumentu de la ufierta xeográfica d'AVE, aprovechando la puesta en marcha de nueves llinies d'alta velocidá per parte de ADIF, según el Plan Estratéxicu d'Infraestructures y Tresporte (PEIT), que va rematar en 2020, y que pretende cubrir tola Península ibérica, llegando a los 10.000 km de llinies d'alta velocidá.
| Llinia | Ciudaes que coneuta | - | Corredor Noroeste | ||
|---|---|---|---|---|---|
| LAV Medina – Salamanca | Medina del Campo · Salamanca | ||||
| LAV Subcantábrica | Lleón · Ponferrada · Monforte de Lemos · Lugo · La Coruña | ||||
| Exa interior de Galicia | Vigo · Ourense · Monforte de Lemos · Lugo · La Coruña | ||||
| Corredor Nordeste | |||||
| Travesía Central Pirenaica | Zaragoza · Uesca · Frontera francesa · Toulouse · París | ||||
| Exa tresversal de Cataluña | Lleida · Manresa · Girona | ||||
| Corredor Cantábricu-Mediterraneu | |||||
| LAV Bilbao – Santander | Bilbao · Santander | ||||
| Conexón Pamplona – Y Vasca | Pamplona · Y vasca | ||||
| LAV Logroño – Miranda de Ebro | Miranda de Ebro · Logroño | ||||
| LAV Zaragoza – Castejón – Pamplona/Logroño | Logroño · Castejón/Tudela · Zaragoza | ||||
| LAV Zaragoza – Teruel – Sagunto | Zaragoza · Teruel · Sagunto | ||||
| Corredor Mediterraneu | |||||
| LAV Murcia – Almería | Murcia · Almería | ||||
| Corredor Sur | |||||
| LAV Madrid – Xaén | Mora · Alcázar de San Juan | ||||
| LAV Córdoba – Xaén | Córdoba · Xaén | ||||
| LAV Xaén – Granada | Xaén · Granada | ||||
| Exa Ferroviaria Tresversal | Huelva · Sevilla | ||||
| Granada · Almería | |||||
| Corredor de la Costa del Sol | Málaga · Marbella · Estepona · Alxecires | ||||
| Túnel de Xibraltar | San Fernando · Alxecires · Facinas · Marruecos | ||||
| Corredor Oeste | |||||
| LAV Ruta de la Plata | Sevilla · Zafra · Mérida · Cáceres · Plasencia · Béxar · Salamanca · Zamora · Benavente · Lleón | ||||
Numberación de les llinies de ADIF d'alta velocidá
Llinies actuales
(Inclúi llinies convencionales trespasaes al ADIF AV: 426, 500, 510, 520, 530, 532 y 600, y nun figuren les llinies 070 Bifurcación Uesca-Uesca y 082 Ourense-Santiago, yá que tán al cargu de ADIF convencional)
Númberu Orixe-Destino:
010 Madrid Puerta de Atocha-Sevilla Santa Justa
012 Madrid Puerta de Atocha-Cambiador Atocha
016 Majarabique (Sevilla)-Cambiador Majarabique
018 Bifurcación Cuetu Negru/Santa Catalina-CTT Cuetu Negru AV
020 La Sagra-Toledo
022 Cambiador Alcolea (Córdoba)-Bifurcación Cambiador Alcolea
024 Yeles Aguya km 34,397-Bifurcación Blancales (variante Andalucía-Llevante)
030 Bifurcación Málaga AV-Málaga María Zambrano
032 Antequera Santa Ana-Cambiador Antequera
040 Bifurcación Torrejón de Velasco-Valencia Joaquim Sorolla
042 Bifurcación Albacete-Alacant Terminal
050 Llende ADIF TP Ferro (al pie de la frontera francesa)-Madrid Puerta de Atocha
052 Cambiador Plasencia de Jalón (Zaragoza)-Bifurcación Cambiador Plasencia de Jalón
054 Bifurcación Canal Imperial (Zaragoza)-Bifurcación Moncasi
056 Bifurcación Bacica de Lleida-Bifurcación -yos Torres de Sanui
060 Bifurcación Cambiador Zaragoza Delicies-Cambiador Zaragoza Delicies
066 Bifurcación Can Tunis AV (Barcelona)-Can Tunis AV
068 Vallecas AV Aguya km 12,300-Los Gavilanes Aguyeretia km 13,400 (variante de Perales: Barcelona-Andalucía)
072 CTT Fuencarral AV-Cambiador Madrid Chamartín
074 Cambiador Medina del Campo-Olmedo AV Aguya km 133,9
076 Cambiador Valdestillas-Bifurcación Cambiador Valdestillas
080 Bifurcación Venta de Baños-Madrid Chamartín
084 Lleón-Bifurcación Venta de Baños
158 Cambiador Villamuriel-Bifurcación Cerrato
180 Bifurcación Estadiu Municipal-Cambiador Clasificación
186 Cambiador Vilecha-Bifurcación Cambiador Vilecha
190 Medina AV a Cambiador de Medina AV
280 Bifurcación Mollet-Bifurcación Nuedu Mollet
298 Girona Mercaderies-Bifurcación Girona Mercaderies
308 Albacete Los Llanos Cambiador Albacete
328 Valencia AV Aguya km 396,7-Cambiador Valencia
426 Granada (dende km 86,520)-Fuente de Piedra (hasta km 59,560)
500 Bifurcación Planetariu (dende Monfragüe)-Valencia de Alcántara (hasta Cáceres)
510 Aljucén (Badayoz)-Cáceres
520 Ciudá Real (dende Mérida)-Badayoz
530 Monfragüe-Plasencia
532 Monfragüe Aguya km 255,4-Monfragüe Aguya km 4,4 (Plasencia-Cáceres)
600 Valencia Estaciò del Nord-S.Vicenç de Calders (hasta Vandellós)
810 Bifurcación Chapela-Monforte de Lemos (hasta Redondela)
812 Vigo Guixar-Bifurcación Chapela
818 Vilagarcía Aurosa-Bifurcación Angueira
824 Redondela-Santiago de Compostela
848 Redondela AV-Bifurcación Redondela AV
850 Vigo Urzaiz-Bifurcación Arcade
886 Zamora AV-Cambiador de Zamora
982 Bifurcación Medina (antigua Bifurcación Galicia Sur)-Zamora AV. Va Ser 082 cuando llegue a Ourense
Fonte: Declaración sobre la Rede 2015 de Adif AV y nueves Conseñes A
Nueves llinies:
026 Plasencia-Badayoz (nueva llinia d'altes prestaciones)
080 Madrid Chamartín-Bilbao Abando Indalecio Prieto (ampliación: Bifurcación Venta de Baños-Burgos Rosa de Lima)
Fonte: Avisos de ADIF
Velocidaes comerciales máximes y medies
A pesar de que les nueves llinies d'alta velocidá tán diseñaes, por trazáu, pa 350 km/h, nun ye esta la velocidá máxima a la que pueden circular los trenes. Esta depende tamién del sistema de seguridá emplegáu, nun pudiendo entepasar los 200 km/h si circular con ASFA 200, nin los 300 km/h cuando se fai con LZB o con ETCS en nivel 1; solo col nivel 2 pueden algamar los 350 km/h.
Anque n'España hai dellos tramos con ETCS 2 (Albacete-Alicante, variante de Perales y Madrid-Lleida), solo nesta postrera llegar hasta los 310 km/h (ente los quilómetros 64,4 y 124,4) dende'l 11 d'avientu de 2011, anque pa evitar el vuelu de balastu foi necesariu rebaxar 4 cm el so nivel per debaxo de les travieses y realizar un caltenimientu específicu.
Tocantes a les velocidaes medies, la más alta ye de 248 km/h pa los trenes direutos Madrid-Barcelona, siguida polos 246 km/h ente Madrid y Zaragoza, los 239 km/h ente Madrid y Valencia, los 230 km/h ente Madrid y Alicante y los 220 km/h ente Madrid y Málaga. Ente Madrid y Sevilla ye de 202 km/h, anque aportó a de 209 ente 1994 y 2000.
| Velocidaes medies y distancies nes LAV | Entamu del trayeutu completu | Distancia (km) | Meyor tiempu | Media (tren) | Media (llinia) | Aprovechamientu de la velocidá de la LAV | Velocidá máxima (tren) | Velocidá máxima (llinia) |
| Madrid-Barcelona | 20/02/2008 | 621,000 | 2 h 30 m | 248,4 km/h | 292,2 km/h | 85,0% | 310 y 300 | 310 y 300 |
| Madrid-Valencia | 15/12/2010 | 390,250 | 1 h 38 m | 238,9 km/h | 287,6 km/h | 83,1% | 300 | 300 |
| Madrid-Alicante | 18/06/2013 | 478,625 | 2 h 05 m | 229,7 km/h | 281,3 km/h | 81,7% | 300 | 300 |
| Madrid-Málaga | 24/12/2007 | 512,514 | 2 h 20 m | 219,6 km/h | 261,1 km/h | 84,1% | 300 | 300 |
| Madrid-Sevilla | 21/04/1992 | 470,493 | 2 h 20 m | 201,6 km/h | 247,1 km/h | 81,6% | 300 | 300 |
| Madrid-Granada | 2016 | 563,643 | 2 h 50 m | 198,9 km/h | 300 y 200 | 300 y 200 | ||
| Madrid-Lleón | 30/09/2015 | 345,450 | 2 h 06 m | 164,5 km/h | 232,5 km/h | 70,8% | 300 y 200 | 300 y 200 |
| Madrid-Zamora | 17/12/2015 | 232,463 | 1 h 33 m | 150,0 km/h | 244,6 km/h | 61,5% | 240 y 200 | 300 y 200 |
| Barcelona-Figueres | 09/01/2013 | 127,865 | 55 m | 139,5 km/h | 241,4 km/h | 57,8% | 200 | 300 |
| Ourense-Santiago | 11/12/2011 | 88,280 | 38 m | 139,4 km/h | 281,1 km/h | 49,6% | 220 | 300 |
Fonte: Conseñes Serie A, Cuadros de Velocidaes Máximes, horarios Renfe a 04/11/2015 y meyores tiempos anunciaos por Fomentu.
La velocidá media de les llinies ta sopesada pero ye teórica, yá que supondría cambeos instantáneos de velocidá.
L'aprovechamientu" supón el % de la velocidá media del tren sobre la de la llinia.
Llargor de les llinies d'alta velocidá
| Llinies a más de 200 km/h | Inauguración | Llargor total | Llinia (+240) | % sobre total | Llinia (-245) | Cambiadores | Talleres | Vía doble | Vía única |
| Madrid-Sevilla | 21/04/1992 | 479,531 | 377,441 | 78,7% | 93,052 | 4,038 | 5,000 | 471,400 | 08,131 |
| Madrid-Barcelona | 20/02/2008 | 667,308 | 580,275 | 87,0% | 83,067 | 3,766 | 0,200 | 654,017 | 13,291 |
| La Sagra-Toledo | 16/11/2005 | 22,293 | 0,0% | 20,664 | 1,629 | 22,293 | |||
| Madrid-Valladolid | 23/12/2007 | 180,407 | 154,094 | 85,4% | 25,215 | 1,098 | 168,717 | 11,690 | |
| Córdoba-Málaga | 24/12/2007 | 155,657 | 140,287 | 90,1% | 14,230 | 0,440 | 0,700 | 154,957 | 00,700 |
| Olmedo-Medina | 10/04/2008 | 3,312 | 0,0% | 3,312 | 0,000 | 3,312 | 00,000 | ||
| Variante de Perales | 10/01/2009 | 5,553 | 0,0% | 5,553 | 5,553 | ||||
| Bif. Albacete-Albacete | 15/12/2010 | 73,391 | 72,072 | 98,2% | 0,912 | 0,407 | 72,984 | 00,407 | |
| Torrejón de Velasco-Valencia | 18/12/2010 | 362,924 | 350,223 | 96,5% | 12,629 | 0,072 | 362,852 | 00,072 | |
| Parte española de TP Ferro | 19/02/2009 | 19,766 | 19,766 | 100,0% | 19,766 | ||||
| Mollet-Girona y Figueres-TP Ferro | 21/12/2010 | 78,035 | 52,735 | 67,6% | 25,300 | 78,035 | |||
| Ourense-Santiago | 11/12/2011 | 85,041 | 78,136 | 91,9% | 6,905 | 84,000 | 01,041 | ||
| Variante de Yeles | 11/12/2011 | 5,700 | 0,0% | 5,700 | 05,700 | ||||
| Barcelona-Mollet y Girona-Figueres | 09/01/2013 | 53,665 | 45,765 | 85,3% | 7,900 | 53,665 | |||
| Albacete-Alicante | 18/06/2013 | 165,037 | 110,434 | 66,9% | 54,603 | 165,037 | |||
| Valladolid-Lleón | 30/09/2015 | 168,831 | 131,911 | 78,1% | 34,230 | 2,690 | 80,967 | 87,864 | |
| Olmedo-Zamora y ramal escontra Salamanca | 17/12/2015 | 96,957 | 89,248 | 95,0% | 6,019 | 1,690 | 27,485 | 69,472 | |
| Total: | 2.623,408 | 2.202,387 | 84,1% | 399,291 | 14,201 | 7,529 | 2.425,040 | 198,368 | |
Fuentes: Conseñes Serie A y Perfiles de cada llinia. Sumáronse tolos tramos con velocidá máxima menor a 240 km/h. Descontáronse los tramos ensin serviciu.
| Llinies en construcción | Inauguración | Llargor total | Llinia (+240) | Llinia (-240) | Cambiadores | Talleres | Vía doble | Vía única |
| Monforte del Cid-El Reguerón | ¿2016? | 58,069 | 58,069 | 58,069 | ||||
| Variante de Payares | ¿2016? | 49,700 | 49,700 | 8,400 | 41,300 | |||
| Nuedu de Venta de Baños-Burgos | ¿2016? | 91,561 | 90,948 | 0,613 | 5,422 | 86,139 | ||
| Antequera Santa Ana-Granada | ¿2016? | 89,996 | 61,911 | 28,085 | 40,700 | 49,296 | ||
| Zamora-Pedralba | ¿2016? | 110,740 | 110,740 | 34,142 | 76,598 | |||
| Total: | 3.120,432 | 2.613,304 | 483,095 | 16,504 | 7,529 | 2.599,258 | 521,174 | |
Les llinies Monforte del Cid y Antequera Santa Ana-Granada tienen, amás, tramos de llinia convencional afecha con anchu mistu (triple carril): 15,550 y 28,085 km respeutivamente.
Númberu de viaxeros n'alta velocidá
Los viaxeros d'alta velocidá llógrense sumando aquellos que viaxen en servicios que transiten dafechu per llinia d'alta velocidá: AVE y Avant (Media Distancia d'alta velocidá), y los que faen parte del so percorríu (o tou él) por diches llinies: Alvia y Intercity-AV, mientres el percorríu que trescurre per llinia d'alta velocidá.
Pero nun resulta fácil, yá que Renfe solo ufiertaba datos de viaxeros en “AVE”, en “Llarga Distancia convencional” (incluyi Alvia, pero tamién Euromed, Talgo y Nocherniegos) y en “Avant” (antes: AVE-Danzadera), y Renfe Operadora solo ufierta datos de Servicios Comerciales”, que son los totales de Llarga Distancia, tantu sobre rede d'alta velocidá como sobre rede convencional, y los de “Avant”.
Amás, los datos suelen tar midíos en “númberu de viaxeros”, lo que nun tien en cuenta los quilómetros percorríos, cuando la meyor forma de conocer la realidá del tresporte ye por aciu los viaxeros per quilómetru” (amás, estremando ente los viaxeros” da como resultáu'l percorríu mediu”).
Los datos más precisos son los del Observatoriu del Ferrocarril n'España, que los sos últimos datos son de 2013.
Millones de viaxeros
| Añu | AVE + Avant | Diferencia | AVE | Diferencia | Avant | Diferencia | Alvia | Diferencia | LD Calidá | Diferencia | LD Convencional | Estrema |
| 1992 | 1,314 | % | 1,182 | % | 0,132 | % | (Alvia, Altaria y T200 | (Alvia, Altaria, | 15,207 | - 5,49% | ||
| 1993 | 3,256 | + 147,79% | 2,338 | + 97,80 % | 0,918 | + 595,45 % | per víes d'alta velocidá) | Alaris y Euromed) | 12,467 | - 18,02 % | ||
| 1994 | 3,554 | + 9,14 % | 2,562 | + 9,56 % | 0,992 | + 8,06 % | 11,131 | - 10,72 % | ||||
| 1995 | 3,860 | + 8,62 % | 2,762 | + 7,82 % | 1,098 | + 10,69 % | 11,600 | + 4,21 % | ||||
| 1996 | 4,095 | + 6,09 % | 2,895 | + 4,82 % | 1,200 | + 9,29 % | 11,583 | - 0,15 % | ||||
| 1997 | 4,398 | + 7,40 % | 3,121 | + 7,81 % | 1,277 | + 6,42 % | 12,523 | + 8,12 % | ||||
| 1998 | 4,749 | + 7,98 % | 3,440 | + 10,22 % | 1,309 | + 2,51 % | 13,700 | + 9,40 % | ||||
| 1999 | 5,187 | + 9,22 % | 3,843 | + 11,72 % | 1,344 | + 2,67 % | 13,874 | + 1,27 % | ||||
| 2000 | 5,615 | + 8,25 % | 4,203 | + 9,37 % | 1,412 | + 5,06 % | 13,612 | - 1,89 % | ||||
| 2001 | 5,986 | + 6,61 % | 4,505 | + 7,19 % | 1,481 | + 4,89 % | 13,606 | - 0,04 % | ||||
| 2002 | 6,276 | + 4,84 % | 4,727 | + 4,93 % | 1,549 | + 4,59 % | 13,303 | - 2,23 % | ||||
| 2003 | 6,008 | - 4,27 % | 4,474 | - 5,35 % | 1,534 | - 0,97 % | 12,811 | - 3,70 % | ||||
| 2004 | 6,193 | + 3,08 % | 4,717 | + 5,43 % | 1,476 | - 3,78 % | 12,427 | - 3,00 % | ||||
| 2005 | 7,178 | + 15,91 % | 5,112 | + 8,37 % | 2,066 | + 39,97 % | 2,900 | 12,595 | + 1,35 % | |||
| 2006 | 8,700 | + 21,20 % | 5,413 | + 5,89 % | 3,287 | + 59,10 % | 3,092 | + 6,62% | 6,935 | 12,818 | + 1,77 % | |
| 2007 | 9,099 | + 4,59 % | 5,524 | + 2,04 % | 3,576 | + 8,79 % | 7,845 | + 13,12% | 13,072 | + 1,98 % | ||
| 2008 | 16,300 | + 79,13 % | 11,458 | + 107,44 % | 4,842 | + 35,40 % | 7,335 | - 6,50% | 11,797 | - 9,76 % | ||
| 2009 | 16,950 | + 3,99 % | 11,298 | - 1,40 % | 5,652 | + 16,73 % | 8,231 | + 12,22% | 11,800 | + 0,03 % | ||
| 2010 | 16,771 | - 1,06 % | 10,869 | - 3,80 % | 5,902 | + 4,42 % | 8,109 | - 1,48% | 11,324 | - 4,03 % | ||
| 2011 | 18,512 | + 10,38 % | 12,442 | + 14,47 % | 6,070 | + 2,84 % | 3,888 | 7,774 | - 4,13% | 10,390 | - 8,25 % | |
| 2012 | 18,157 | - 1,92 % | 12,113 | - 2,64 % | 6,044 | - 0,42 % | 10,235 | - 1,49 % | ||||
| 2013 | 21,213 | + 16,83 % | 14,685 | + 21,23 % | 6,528 | + 8,00 % | 10,917 | + 6,61 % | ||||
| 2014 | 24,108 | + 13,65 % | 17,857 | + 21,60 % | 6,251 | - 4,23 % | 11,828 | + 8,34 % | ||||
Nota: en 2013 inclúi 0,00635 de trenes turísticos RAM (exFEVE), que nun tán incluyíos na diferencia col añu anterior por que los datos sían homoxéneos.
Viaxeros per quilómetru
| Añu | AVE + Avant | Diferencia | AVE | Diferencia | Avant | Diferencia | Alvia | Diferencia | LD Calidá | Diferencia | LD Convencional | Estrema |
| 1992 | 513,00 | % | 489,00 | % | 24,00 | % | (Alvia, Altaria y T200 | (Alvia, Altaria, | 7.793,00 | % | ||
| 1993 | 1.098,00 | + 114,04 % | 958,00 | + 95,91 % | 140,00 | + 483,33 % | per víes d'alta velocidá) | Alaris y Euromed) | 6.389,00 | - 18,02 % | ||
| 1994 | 1.192,00 | + 8,56 % | 1.042,00 | + 8,77 % | 150,00 | + 7,14 % | 5.748,00 | - 10,03 % | ||||
| 1995 | 1.297,00 | + 8,81 % | 1.135,00 | + 8,93 % | 162,00 | + 8,00 % | 5.814,00 | + 1,15 % | ||||
| 1996 | 1.350,00 | + 4,09 % | 1.174,00 | + 3,44 % | 176,00 | + 8,64 % | 5.828,00 | + 0,24 % | ||||
| 1997 | 1.460,00 | + 8,15 % | 1.275,00 | + 8,60 % | 185,00 | + 5,11 % | 6.369,00 | + 9,28 % | ||||
| 1998 | 1.607,00 | + 10,07 % | 1.415,00 | + 10,98 % | 192,00 | + 3,78 % | 6.968,00 | + 9,40 % | ||||
| 1999 | 1.788,00 | + 11,26 % | 1.588,00 | + 12,23 % | 200,00 | + 4,17 % | 7.158,00 | + 2,73 % | ||||
| 2000 | 1.942,00 | + 8,61 % | 1.730,00 | + 8,94 % | 212,00 | + 6,00 % | 7.037,00 | - 1,69 % | ||||
| 2001 | 2.078,00 | + 7,00 % | 1.853,00 | + 7,11 % | 225,00 | + 6,13 % | 6.993,00 | - 0,63 % | ||||
| 2002 | 2.194,00 | + 5,58 % | 1.957,00 | + 5,61 % | 237,00 | + 5,33 % | 6.951,00 | - 0,60 % | ||||
| 2003 | 2.026,00 | - 7,66 % | 1.794,00 | - 8,33 % | 232,00 | - 2,11 % | 6.627,00 | - 4,66 % | ||||
| 2004 | 2.087,00 | + 3,01 % | 1.864,00 | + 3,90 % | 223,00 | - 3,88 % | 6.354,00 | - 4,12 % | ||||
| 2005 | 2.324,00 | + 11,36 % | 2.031,00 | + 8,96 % | 293,00 | + 31,39 % | 1.362,00 | 6.322,00 | - 0,50 % | |||
| 2006 | 2.698,00 | + 16,09 % | 2.287,00 | + 12,60 % | 411,00 | + 40,27 % | 1.473,00 | + 8,15 % | 3.012,00 | 6.180,00 | - 2,25 % | |
| 2007 | 2.591,85 | - 3,93 % | 2.161,00 | - 5,51 % | 430,85 | + 4,83 % | 3.433,00 | + 13,98 % | 6.304,00 | + 2,01 % | ||
| 2008 | 5.483,00 | + 111,55 % | 4.887,73 | + 126,18 % | 595,27 | + 38,16 % | 3.003,00 | - 12,53 % | 5.603,00 | - 11,12 % | ||
| 2009 | 5.977,68 | + 9,02 % | 5.261,00 | + 7,64 % | 716,68 | + 20,40 % | 3.352,00 | + 11,62 % | 5.527,00 | - 1,36 % | ||
| 2010 | 5.937,53 | - 0,67 % | 5.184,00 | - 1,46 % | 753,53 | + 5,14 % | 3.343,00 | - 0,27 % | 5.246,00 | - 5,08 % | ||
| 2011 | 6.519,00 | + 9,79 % | 5.749,71 | + 10,91 % | 769,29 | + 2,09 % | 3.107,00 | - 7,06 % | 4.712,00 | - 10,18 % | ||
| 2012 | 6.562,50 | + 0,67 % | 5.801,00 | + 0,89 % | 761,50 | - 1,01 % | 4.614,80 | - 2,06 % | ||||
| 2013 | 7.894,00 | + 20,29 % | 7.093,00 | + 22,27 % | 801,00 | + 5,19 % | 4.853,70 | + 5,09 % | ||||
Nota: en 2013 inclúi 4,1 de trenes turísticos RAM (exFEVE), que nun tán incluyíos na diferencia col añu anterior por que los datos sían homoxéneos.
Tres la incorporación de les nueves llinies hasta Alicante y Figueres, y los cambeos, en marzu de 2013, na política comercial pa Llarga Distancia (principalmente rebaxar d'un 11 % na tarifa base y l'aumentu de descuentos), producióse un aumentu de la demanda.
Según los últimos datos del Observatoriu del Ferrocarril n'España sobre LD Calidá, en 2011 hubo 12,53 millones de viaxeros en servicio AVE, y 10,39 en Llarga Distancia Convencional. Dientro d'esta atopa la LD Calidá (Alvia, Altaria y Euromed), que sumó 7,77. Descontando Altaria y Euromed (0,248+0,847+0,242) queden: 6 437 000 viaxeros n'Alvia, anque non toos transiten per víes d'alta velocidá. Si sumamos toos (tal que fai SNCF con tolos viaxeros en TGV, independientemente de la rede utilizada), el resultáu seríen 25 millones de viaxeros d'alta velocidá en 2011.
En 2013 hubo 14,46 millones de viaxeros en servicio AVE, 10,70 en Llarga Distancia convencional y 6,52 n'Avant. A cencielles calculando que los viaxeros Alvia y Intercity-AV per víes d'alta velocidá averar a los 7 millones, los viaxeros d'alta velocidá tuvieron que pasar llargamente de los 28 millones en 2013.
Rellaciones d'alta velocidá n'España
Los servicios d'alta velocidá son emprestaos poles operadores Renfe y SNCF coles siguientes marques:
Renfe AVE. Tren de llarga distancia y alta gama que circula puramente per llinia d'alta velocidá (25 kV AC) n'anchu estándar. Anguaño la so velocidá máxima d'esplotación ye de 310 km/h. Alvia. Tren de llarga distancia y alta gama que circula tantu per llinia d'alta velocidá d'anchu estándar como per víes convencionales d'anchu ibéricu, electrificaes a 3 kV CC. La esceición ye'l Alvia Madrid-Galicia, que circula per una vía non electrificada ente Medina del Campo y Ourense con un motor diésel integráu na llocomotora. El tren camuda'l so anchu de vía pasando ensin detenese polos cambiadores d'anchu partíos pola rede nacional, qu'enllacen les LAV coles llinies convencionales. La velocidá comercial máxima ye de 250 km/h en LAV y 220 km/h en llinies convencionales. Altaria. Nome comercial del Talgo de llarga distancia y gama media-alta que circula per víes convencionales d'anchu ibéricu, tantu con tracción llétrica como diésel, con una llocomotora distinta en cada etapa. La so velocidá comercial máxima ye de 200 km/h. Recibe esti nome'l serviciu convencional Madrid-Murcia-Cartaxena. Avant. Tren de media distancia o rexonal que realiza tol so percorríu o parte d'este por llinia d'alta velocidá utilizando, nesti últimu casu, la mesma teunoloxía que l'Alvia y coles sos mesmes velocidaes comerciales. Trenhotel. Trenes nocherniegos de llargu percorríu y alta gama. Los servicios que conecten Barcelona con Galicia realicen parte del so percorríu per llinia d'alta velocidá, a lo más a 200 km/h. Ente 2008 y 2010 los trenes nocherniegos de Barcelona a Málaga y Cádiz faíen el so trayeutu por LAV, hasta que fueron sustituyíos por trenes diurnos. SNFC TGV. Tren de llarga distancia y alta gama que circula puramente ente Barcelona y la Frontera Francesa con destín París.
Nel N.A.F.A.
| Percorríu | Denominación comercial | Material móvil |
|---|---|---|
| Madrid – Sevilla | AVE | S100 S102 |
| Madrid – Málaga | AVE | S102 |
| Barcelona – Sevilla Barcelona – Málaga | AVE | S112 |
| Madrid – Puertollano Madrid – Toledo Sevilla – Córdoba – Málaga | Avant | S104 |
| Cádiz – Xaén | Avant | S121 (hasta'l 27/07/2013) |
| Madrid – Huelva Madrid – Cádiz | Alvia | S130 S120[2] |
| Madrid – Alxecires Madrid – Granada | Altaria | llocomotora + Talgo VI |
Nel Corredor Nordeste: Llinia d'alta velocidá Madrid-Zaragoza-Barcelona-Frontera francesa
| Percorríu | Denominación comercial | Material móvil |
|---|---|---|
| Barcelona – Madrid | AVE | S103 |
| Madrid – Zaragoza | AVE | S102 S103 |
| Madrid – Uesca | AVE | S102 |
| Barcelona – Sevilla Barcelona – Málaga Barcelona – Zaragoza | AVE | S103 |
| Barcelona – Lleida Calatayud – Zaragoza | Renfe Avant | S114 S104 |
| Barcelona – Hendaya Barcelona – Bilbao Barcelona – Vigo Madrid – Pamplona Madrid – Logroño | Alvia | S120 S130 |
| Barcelona – La Coruña Barcelona – Vigo | Trenhotel | llocomotora + Talgo VII |
Nel Corredor Norte: Llinia d'alta velocidá Madrid-Segovia-Valladolid
| Percorríu | Denominación comercial | Material móvil |
|---|---|---|
| Valladolid – Madrid | AVE | S112 |
| Valladolid – Segovia – Madrid | Renfe Avant | Serie 114 de Renfe |
| Alicante/Madrid – Xixón Alicante/Madrid – Santander Madrid – Bilbao Madrid – Hendaya Madrid – Lleón Madrid – Vitoria | Alvia | S130 Talgo-Bombardier y S120.05 CAF |
Nel Corredor Mediterraneu y el Corredor de Llevante
Solo cítense los trenes d'altes prestaciones (160-200 km/h), anque peles llinia circulen en ciertos tramos trenes de media distancia y de cercaníes. Non pueden dixebrase tajantemente dambos corredores, una y bones munchos trenes percuerren los dos y el tramu La Encina-Alicante ye común a dambos.
| Percorríu | Denominación comercial | Material móvil |
|---|---|---|
| Valencia – Cuenca – Madrid Albacete – Madrid Madrid – Alicante | AVE | S-112 S-100 |
| Barcelona – Tarragona – Valencia – Alicante | Euromed | S130 Llocomotora + Talgo VII (solo direutu Barcelona-Valencia) |
| Barcelona – Valencia – Alicante Valencia – Albacete Valencia – Alcázar de San Juan | Intercity | Serie 449
llocomotora + vagones Arcu |
| Barcelona – Murcia Barcelona – Lorca Barcelona – Cartaxena | Talgo | llocomotora + Talgo IV/VI |
| Xixón – Madrid – Alicante Santander – Madrid – Alicante Madrid – Castellón de la Plana Madrid – Oropesa del Mar Madrid – Gandia |
Alvia | S130
Serie 730 |
| Barcelona – Badayoz / Sevilla / Málaga / Granada / Almería | Talgo Torre del Oru llocomotor + Talgo | |
| Barcelona – Granada | Trenhotel | llocomotora + Talgo VI |
Trenes d'alta velocidá n'España
AVE Serie 100
L'AVE, que les sos sigles signifiquen Alta Velocidad Yspañola, ta diseñáu p'algamar velocidaes hasta de 360 km/h. Deriva direutamente del tren d'alta velocidá francés, el TGV na so versión TGV Atlantique.
Los trenes qu'empresten serviciu na llinia Madrid–Sevilla tán fabricaos n'España (salvo les primeres unidaes, fabricaes en Belfort, Francia) pola multinacional francesa Alstom y por La Maquinista Terrestre y Marítima nes sos instalaciones de San Andrés Condal en Barcelona.
Dende'l 15 d'avientu de 2013, estos trenes empiecen a emprestar serviciu nes conexones ferroviaries d'Alta Velocidá ente España y Francia.
Euromed Serie 101
El Euromed ye un serviciu d'Alta Velocidá que derruempe'l Corredor Mediterraneu, productu de Renfe dende xunetu de 1997 pa dotar de mayor velocidá a les rellaciones ente Barcelona y Alicante. Yera bien paecíu a l'AVE serie 100 y deriva direutamente tamién del TGV-Atlantique. Coles mesmes fueron fabricaos pola multinacional francesa GEC-Alsthom. Esta serie utilizaba l'anchu de vía ibéricu y la tensión de 3 kV de les llinies tradicionales, polo que la potencia efectiva yera menor y la velocidá máxima a la que circulaba yera de 220 km/h. Ente 2009 y 2010 fueron reformaes pa emprestar serviciu nes mesmes condiciones que los trenes de la serie 100 con numberación 100.019 al 100.024.
Dende'l 2 de payares de 2009, tolos servicios Euromed son emprestaos por trenes de la serie 130, 120 o Talgo VI o VII.
AVE Talgo 350, Serie 102
El Talgo 350, moteyáu Coríu polos aficionaos al ferrocarril, ye un tren diseñáu por Talgo y Bombardier pa la llinia d'Alta Velocidá Madrid–Campu de Tarragona, Zaragoza–Uesca y les nueves llinies Madrid–Valladolid y Madrid–Málaga
AVE Siemens Velaro Serie 103
L'ICE-350Y, moteyáu Velaro por Siemens, ye un tren deriváu del ICE-3 na so versión Mehrsystem de Siemens pa la llinia d'Alta Velocidá Madrid–Barcelona ensin paraes entemedies.
AVE Talgo 350, Serie 112
La Serie 112 de Renfe ye una evolución del AVE Serie 102 de Renfe. Empresta serviciu na Llinia d'alta velocidá Madrid-Llevante y nos trayectos Barcelona-Sevilla y Barcelona-Málaga. Esti tren al igual que'l Serie 102 ta fabricáu por Talgo.
Avant Alstom Pendolino Serie 104
El Avant, que foi moteyáu Iris por cuenta de los sos primeros colores, ye un tren fabricáu por CAF y Alstom en Santa Perpetua de Moguda, en Barcelona. Deriva direutamente del Alaris español. Empresta serviciu nes llinies Madrid–Puertollano y Madrid–Toledo, amás de dellos servicios especiales de refuerzu ente Madrid y Córdoba/Sevilla.
Avant Alstom Pendolino Serie 114
La serie 114 ye'l Pendolino de nueva xeneración, el socesor de la Serie 104 y 490 (Alaris). Fabricáu por Alstom.
Anguaño utilízase nes rellaciones Madrid-Segovia-Valladolid y Barcelona-Tarragona-Lleida, amás d'en dellos servicios AV Barcelona-Zaragoza.
Alvia CAF ATPRD Serie 120
El Alvia, moteyáu sepia o chipirón polos aficionaos al ferrocarril, ye un tren de nuevu diseñu fabricáu por CAF na so factoría de Beasain, en Guipúzcoa, pa circular peles víes electrificaes tantu d'anchu ibéricu como d'anchu estándar, utilizando pa ello'l bogie Brava de CAF, d'anchu variable, y pantógrafos pa 25 KV 50 Hz (AC) y 3 KV (CC) a una velocidá máxima de 250 y 220 km/h.
Servicios qu'empresta: Madrid–Logroño, Madrid–Pamplona y Madrid–Valladolid-Irún/Bilbao, utilizando parcialmente la LAV Madrid–Barcelona, amás del serviciu Alvia Madrid-Huelva (realizáu enantes por trenes de la serie 130). Ta previstu tamién el so emplegu nel corredores Barcelona–Valencia y Valencia–Madrid, nel qu'efectuaron yá llabores de refuerzu nos servicios Alaris. Dende'l 15 de setiembre de 2008 realicen tamién un nuevu serviciu Barcelona-Vigo, anque anguaño llevar a cabu los trenes de la serie 130, qu'ufierten un mayor númberu de places.
Avant CAF AVR Serie 121
Los trenes de la serie 121 son trenes fabricaos por CAF. Destinar a servicios de media distancia y Intercity. Pueden circular por pa circular peles víes electrificaes tantu d'anchu ibéricu como d'anchu estándar, utilizando pa ello'l bogie Brava de CAF, d'anchu variable, y pantógrafos pa 25 KV 50 Hz (AC) y 3 KV (CC) a una velocidá máxima de 250 y 220 km/h. Toles places son comercializaes en clase turista.
Alvia Talgo 250 / Serie 130
La serie 130, moteyada Patito o Minipato polos aficionaos al ferrocarril, ye un tren que se compón de coches Talgo de la serie 7 xuníos a dos cabeces tractoras fabricaes por Bombardier. Pa formar la serie 130 ampliáronse les 22 cañes de Talgo serie 7 fabricaes en 2000 en dos coches más hasta totalizar 11 coches per caña, fixéronse cambeos p'añader filo de 25 kV nel techu como nel Patu Serie 102 pa comunicar dambes cabeces tractoras, y camudáronse los testeros con una barra ríxida p'acoplar la cabeza tractora en vegada del gabitu. Les restantes 23 unidaes son de nueva construcción coles tractoras incorporaes.
Realizáronse pruebes por toa España tantu n'anchu ibéricu como n'anchu estándar, y anguaño empresten serviciu na llinia d'Alta Velocidá de Valladolid, que s'enllarguen —gracies al so anchu variable— hasta Xixón y Santander. Tamién circulen tamién pola LAV de Sevilla, realizando servicios hasta Cádiz.
Amás, estos trenes tamién realicen servicios per Llevante y Cataluña. Dende'l día 14 d'avientu de 2008 sustitúin a los Euromed S-101 qu'operaben na llinia Barcelona – Valencia – Alicante
Tamién son utilizaos nel serviciu Barcelona-Vigo/La Coruña que ye anguaño'l serviciu Alvia más llargu de toa España. Según el día, los trenes lleguen o salen de Vigo o La Coruña.
Alaris Fiat Pendolino Serie 490
L'Alaris ye un tren deriváu del ETR-460 de los ferrocarriles italianos Trenitalia, fabricáu por GEC-Alsthom y Fiat Ferroviaria. Circulaben ente Valencia y Madrid a una velocidá de 200 km/h. El 13 d'agostu de 2013 fueron estremaos del serviciu al ser detectaes unes fisuras nos bogies; a pesar de que trés d'ellos volvieron circular dende'l 16 de xunu de 2014, el 18 d'avientu de 2014 fueron estremaos de nuevu.
Llinies: Madrid–Valencia, Valencia–Gandia, Valencia–Castellón de la Plana.
Alvia Talgo 250h / Serie 730
Los trenes Alvia de la serie 730 son trenes que pueden emprestar serviciu por llinia convencionales y llinies d'alta velocidá, amás de per llinies electrificaes y non electrificaes. Ye una variación de los trenes de la serie 130 reemplazando los coches estremos pa viaxeros por dos talos Coches Estremos Téunicos con motores diésel.
Llocomotores serie 252
Les 252 son llocomotores universales y bien versátiles construyíes por CAF-Macosa (agora Alstom), Siemens y Krauss-Maffei pal N.A.F.A. LAV Madrid–Sevilla. El llocomotores 252 rodaron en pruebes por 7 países distintos (España, Alemaña, Francia, Luxemburgu, Austria, Checoslovaquia ya Italia).
Talgo VI
Esti tren non automotor ye la evolución del Talgo Pendular, fabricáu a principios de los años 90 por Talgo pa circular pol N.A.F.A., pela llinia d'alta velocidá Madrid–Sevilla. Na actualidá apurre servicios Altaria nes rellaciones Madrid – Granada y Madrid – Alxecires, en dambos casos utilizando parcialmente'l trazáu de la LAV Madrid-Sevilla y Córdoba-Málaga.
Arcu
Los trenes non automotores Arcu surdieron d'un fondu tresformamientu realizáu a los coches B11x-10200 (Serie 10000 de segunda clase) de Renfe, dotándolos de nuevos boxs aptos pa 220 km/h. El tresformamientu corrió al cargu de Renfe nel TCR de Málaga y los boxs son cambeos del modelu GC-1 de CAF denominaos GC-3, que dexen algamar un altu grau de confort a grandes velocidaes.
Estos coches de viaxeros emprestaron serviciu nel Corredor Mediterraneu cubriendo la rellación tresversal Barcelona – Almería/Badayoz/Granada/Málaga/Sevilla col tren conocíu como Arco García Lorca; hasta qu'en setiembre de 2011 fueron sustituyíos por un serviciu Alaris con automotores Serie 490.
Tamién dieron serviciu nel Corredor Mediterraneu na rellación Portbou-Barcelona-Alicante-Murcia
Anguaño solo funcionen nel Arcu Camino de Santiago que xune'l País Vascu con Galicia y el que xune Madrid y Valencia vía Alcázar de San Juan, so la denominación d'Intercity.
Ver tamién
- Historia de l'alta velocidá ferroviaria
- Túnel d'alta velocidá Barcelona Sants-La Sagrera
- Consumu d'enerxía del tren y d'otros medios de tresporte
- Alta Velocidá Española (AVE)
Referencies
- ↑ «España, el país onde hai más AVE y onde menos utilízase» (castellanu). Consultáu'l 25 d'avientu de 2015. «España cunta anguaño con 2.500 quilómetros de víes de ferrocarril d'AVE, lo que lo convierte nel segundu país del mundu con una rede más estensa en términos absolutos (namái por detrás de los 11.000 quilómetros con que cunta China)»
- ↑ refuerzu-del serviciu-de-trenes-ente-huelva-y-madrid-mientres-el branu/ «Renfe confirma'l refuerzu del serviciu de trenes ente Huelva y Madrid pel branu» HuelvaYA, consultáu'l 1 de xunu de 2013
Enllaces esternos
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Alta velocidá ferroviaria n'España 
.
- Plan Estratéxicu d'Infraestructures y Tresporte del Ministeriu de Fomentu d'España
- Alta Velocidad Ferroviaria en España (páxina web oficial de Renfe Operadora)
- Alta velocidad, un medio de transporte distinto (Páxina web divulgativa sobre distintos aspeutos de l'alta velocidá n'España)
- Mapa de los ejes prioritarios dentro del proyeuto europeo «TEN-T» (Comisión Europea)
- Llinies d'Alta Velocidá na páxina web oficial de Adif
- Mapes de la rede d'Alta Velocidá de Adif
- Proyeutu d'observación de construcción y operación de Llinies d'Alta Velocidá, mapa dinámicu (inglés, proyeuto NRIOP, páxina web www.retrofutur.org)
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q10744981- Multimedia: High-speed rail in Spain