Alsacianu 'Elsässisch'
Faláu en	Alsacia  (Rexón de  Francia)
Rexón	Noreste de Francia
Falantes	700.000 (aprox.)
Familia	Indoeuropea   Xermánica    Occidental     Altu alemán      Altu alemán cimeru         Alemánicu          Baxu alemánicu           Alsacianu
Alfabetu	Llatín (variante xermánica)
Estatus oficial
Oficial en	Nengún país
Reguláu por	Nun ta reguláu
Códigos
ISO 639-1	nengún
ISO 639-2
ISO 639-3	gsw
Llingües falaes n'Alsacia (en tonos verdes los dialeutos alemánicus, en tonos azules los dialeutos fráncicos, en tonos rosados y naranxes los dialeutos romances franceses).

Inscripción en alsacianu nuna ventana de la llocalidá d'Eguisheim:
Dis Hausz sted in Godes Hand - God bewar ye vor Feyr
("Esta casa ta en manes de Dios - Que Dios protexer del fueu")

Área d'usu del alsacianu y del conxuntu de dialeutos alemánicus.

Señalización billingüe francés-alsacianu en Estrasburgu.

"Plaza de la Ilesia": placa billingüe en Ensisheim.

Alsacianu (en alsacianu y alemán Elsässisch) ye'l términu emplegáu pal conxuntu de variedaes llingüístiques o dialeutos alsacianos,^[1][2] reconocíos oficialmente nel so conxuntu como llingua rexonal d'Alsacia y de los países moselanos,^[3] y que d'orixe alemánicu y franconio,^[4] emparentaos col idioma alemán, falar en Alsacia y n'árees estremeres del departamentu de Moselle, en Lorena, ente l'aguada oriental de la cordal de los Vosgos y el ríu Rin.

Estes fales son mesmes de cuasi tola rexón d'Alsacia, sacante delles llocalidaes del oeste (zona estremera colos Vosgos) y del sur (zona estremera col Francu Condáu y el Territoriu de Belfort), onde tradicionalmente fálense dialeutos romances (llingües d'oïl).

El alsacianu ta emparentáu con otres fales alemániques, como'l alemán de Basilea (Suiza) y los dialeutos del estáu alemán vecín de Baden-Württemberg, y nun ye fácilmente intelixible pa falantes d'alemán estándar.

Anque de cutiu fálase del alsacianu como un dialeutu, en realidá'l términu arrexunta a un conxuntu de dialeutos propios d'una llocalidá o rexón. Nel estremu meridional, el alsacianu adoptó munches traces de les fales altoalemánicas y nel estremu septentrional presenta carauterístiques del fráncicu renano y el palatín. Les diferencies ente estos dialeutos pueden ser bien grandes, polo que ye posible que, por casu, un falante del norte d'Estrasburgu y otru del sur de Mulhouse non puedan entendese bien ente sigo.

Dende'l sieglu XX, el alsacianu foi perdiendo terrenal frente al francés, especialmente nos centros urbanos, anque sigue siendo llingua habitual nes zones rurales, principalmente ente les persones de más edá.

Grupu dialeutal

Los dialeutos falaos n'Alsacia clasifíquense mayoritariamente nel grupu alemánicu (altu alemán cimeru), y dientro d'ésti, nel baxu alemánicu, sacante los dialeutos del sur (zona del Sundgau, na frontera con Suiza), que s'enmarquen nel altu alemánicu.

Pela so parte, nel estremu norte y noroeste d'Alsacia falen dialeutos del fráncicu renano, pertenecientes a la familia del alemán central occidental: na frontera col Palatináu (Alemaña) fálase un dialeutu emparentáu col palatín, y na llamada Alsace Bossue (zona de Sarre-Union) fálase fráncicu lorenés.

Historia

Usu

Según un estudiu de 2012 de la Oficina pa la Llingua y la Cultura Alsaciana (OLCA), falaben alsacianu unes 800.000 persones n'Alsacia, lo que supón el 43% de la población de la rexón.^[5] Ello ye que l'estudiu amuesa que:

• Un 43% afirma saber falar alsacianu (dialectófonos);
• Un 33% afirma falar daqué de alsacianu o entendelo un pocu;
• Un 35% afirma nun entender el alsacianu.

Esta proporción ta en francu cayente dende l'añu 1900:^[5]

La proporción de los falantes de alsacianu crez cola edá. Ente los mozos, la conocencia ye enforma menor. Según dichu estudiu, entienden el alsacianu, según el grupu d'edá: el 74% de los alsacianos de más de 60 años, el 54% ente los de 45-59 años, el 24% ente los de 30-44 años, el 12% ente los de 18-29 años y el 3% ente los de 3-17 años.^[5]

A partir del sieglu XX, l'usu del alsacianu entra en retrocesu como resultáu de les polítiques d'usu del francés, dientro del contestu de los dos guerres mundiales, y magar anguaño ye emplegáu pola población de mayor edá y nel mundu rural, nes ciudaes (especialmente nes grandes aglomeraciones d'Estrasburgu, Mulhouse y Colmar) el so usu ye enforma menor. L'usu ye mayor nes llocalidaes fronterices con Alemaña y Suiza, y el porcentaxe de falantes va menguando a midida que vamos alloñando de la frontera.

El alsacianu, consideráu pol 95% de los alsacianos como la llingua rexonal, contra un 1% que piensa que ye l'alemán (sondéu de Dernières Nouvelles d'Alsace, DNA, 22 de setiembre de 1999), puede, sicasí, ser enseñáu nes guarderíes y na escuela primaria, pero permanez inda como una llingua mayoritariamente d'ámbitu familiar.^[5]

Una carauterística importante ye la práutica ausencia del alemán como llingua estándar y escrita n'Alsacia, pos nun foi nunca una llingua falada (los alsacianos utilicen puramente la so fala local). Otru factor a considerar ye, en comparanza con otres minoríes llingüístiques, la perda de la práutica de la llingua pol fechu de que los falantes reconocen la identidá nacional del estáu nel que viven (Francia). Con tou, y a pesar del fuerte sentimientu de pertenencia a Francia, esiste un importante movimientu cultural y políticu en defensa de la llingua, y la so vitalidá ye comparativamente bona en comparanza con otres llingües minoritaries de Francia, como por casu el bretón.

Nos últimos años, resurdió un ciertu interés pol alsacianu y anguaño pueden trate plaques de cais cola so denominación tradicional en alsacianu xunto a les plaques en francés en munches llocalidaes.

Llingüística

Cultura en alsacianu

Notes y referencies

Enllaces esternos

• Consulta la edición de Wikipedia n'alsacianu.
• Usu del alsacianu en medios de comunicación
• Sitiu del periódicu DNA, edición billingüe