Guerra Mundial y condenes

Graduóse en 1941 y empezó a sirvir esi mesmu añu nel Exércitu soviéticu hasta 1945, nel cuerpu de tresportes primeru y más tarde d'oficial artilleru. Participó na mayor batalla de tanques de la historia (Batalla de Kursk) y foi deteníu en febreru de 1945 nel frente de Prusia Oriental, cerca de Königsberg (güei Kaliningráu), poco primero de que empezara la ofensiva final del Exércitu soviéticu qu'acabaría en Berlín. La razón d'esta detención fueron delles cartes cruciaes con un amigu nes que se falaba de la forma en que vivíen los granxeros d'Occidente, daqué que'l mesmu autor diba viendo a midida qu'avanzaba coles tropes soviétiques en territoriu alemán. Por ello, foi condergáu a ocho años de trabayos forzaos y a destierru perpetuu por opiniones antiestalinistas. Zarrar na Lubyanka y los primeros años del so cautiverio pasar en dellos campos, hasta que gracies a les sos conocencies matemátiques foi a parar a un centru d'investigación científica pa presos políticos, sharashka, xixiláu pola Seguridá del Estáu. Eso inspiró-y el so novela El primer círculu. La tema de les penalidaes sufiertes polos excombatientes de la Gran Guerra Patria, acusaos de tener demasiao contautu col enemigu, apaez tamién n'otros autores soviéticos de la dómina, como Vasili Grossman. Esta tema ye recurrente nos sos escritos, pos en Archipielago Gulag quéxase tamién de que fueren lliberaos enantes los soldaos alemanes prisioneros que los rusos disidentes.

Primeres obres

En 1950 foi treslladáu a un campu especial na ciudá d'Ekibastuz, en Kazakstán, onde se xestó Un día na vida d'Iván Denísovich. En 1962, Khrushchov, empeñáu n'alloñase adulces del estalinismu, dio'l so laude por qu'apaeciera en Novy Mir, revista lliteraria de mayor espardimientu del país; el rellatu denuncia la vida de los condergaos nel Gulag y convirtióse nun best seller. La xente faía cola p'adquirilo y l'obra provocó un alderique sobre l'estalinismu más grande de lo tolerable, de forma que dos años dempués torgóse que llograra'l Premiu Lenin y depués foi prohibida, anque se consiguía nel samizdat y otres formes clandestines d'edición. El llibru cunta un «bon» día na vida d'un presu nun campu del Gulag.

Na década de los cincuenta l'autor trabayaba de presidiariu mineru, albañil y forxador, y contraxo un tumor del que foi operáu; el cáncer reproducióse-y y esa esperiencia sirvió de material pa la so novela Pabellón del cáncer, que terminó en 1967. Un mes dempués de cumplir los ocho años de condena, Stalin morriera, anque les penes de Solzhenitsyn nun acabaren.

Destierru y publicación de les sos obres

Entá tenía que cumplir el destierru «a perpetuidad», polo que foi unviáu a Kok Teren (Provincia de Zhambyl) dende marzu de 1953 a 1956, lo qu'aprovechó pa escribir de callao mientres daba les clases na escuela primaria. Lliberáu y rehabilitáu en 1956, a Solzhenitsyn dexóse-y vivir en Vladímir y Riazán, nel centru de Rusia, onde pudo llevar una vida normal, dando clases de matemátiques y escribiendo sobre les sos esperiencies na cárcel. Esi foi'l material de la so primer novela, Un día na vida d'Iván Denísovich (payares de 1962), que s'espublizó gracies al destemple provocáu pola denuncia del estalinismu realizada nel XX congresu del PCUS por Nikita Khrushchov. Facer el poeta Aleksándr Tvardovski na revista lliteraria que dirixía, la más importante del so país, Novy Mir (Nuevu Mundu), y procuró-y una gran popularidá na XRSS y fuera d'ella. Pero l'apertura duró pocu y l'autor pasó los últimos años sesenta nuna agarradiella constante pa poner a salvo del KGB los sos archivos y manuscritos, munchos d'ellos espublizaos por toa Rusia en samizdat, copies rudimentaries clandestines. Un día na vida d'Iván Denísovich foi prohibida, y l'orixinal de El primer círculu, del que l'autor fixera delles versiones, foi confiscado, según tolos sos papeles.

Antes publicara a dures penes Nunca cometemos errores (1963) y Pol bien de la causa (1964).

Persecución y Premiu Nobel

En 1969 foi espulsáu de la Xunión d'Escritores Soviéticos por denunciar que la censura oficial prohibiéra-y dellos trabayos, pudiendo apenes publicar les noveles El primer círculu (1968), El pabellón del cáncer (1968–1969) y Agostu de 1914 (1971). El gallardón del Premiu Nobel de Lliteratura de 1970 allegó na so ayuda; tornó sicasí, dir a Estocolmu por medrana a que les autoridaes soviétiques nun-y dexaren tornar y tamién, pa peracabar la so obra más conocida, el monumental Archipiélagu Gulag.

El Archipiélagu Gulag

La primer parte foi publicada n'avientu de 1973 en París, dempués de qu'una copia del manuscritu perder al cayer en manes de la KGB na XRSS y la so portadora, Elizaveta Voronyánskaya, secretaria del autor, aforcar tres ser torturada. «Col corazón primíu —esplicó na primer páxina—, mientres años abstuvi de publicar esti llibru, yá termináu. El deber pa los qu'entá vivíen podía más que'l deber para colos muertos. Pero agora, cuando magar tou, cayó en manes de la Seguridá del Estáu, nun me queda más remediu que publicar darréu».

Solzhenitsyn na ciudá de Colonia, Alemaña Occidental, en 1974.

Pa escribir esta obra Solzhenitsyn entrevistara a 227 sobrevivientes de los campos de trabayu soviéticos o gulags, que les sos identidaes protexó con celu. Amiestu fechos históricos y autobiográficos con testimonios personales ayenos y l'obra desencadenó una airada d'ataques al autor na prensa y los medios soviéticos. Foi deteníu y acusáu de traición el 12 de febreru de 1974 y a otru día espulsar de la XRSS y coló al exiliu. Foi deportáu a Frankfurt del Main na República Federal d'Alemaña y priváu de la ciudadanía soviética.

Archipiélagu Gulag ye un analís del sistema de prisiones soviéticu, del terrorismu y de la policía secreta. Con un estilu sueltu, alloñáu de solemnidaes melodramátiques y un leve toque irónicu que solliviaba la tensión llector nun llaberintu de continues traxedies, numberábense les otomíes d'un Estáu engarráu demencialmente al so propiu pueblu cuasi dende los sos entamos». A estos campos Solzhenitsyn denominar metafóricamente archipiélagu, por ser de campos de trabayu partíos por tola XRSS. Amás, el títulu orixinal en rusu, Arjipelag Gulag, produz un efeutu sonoru bien atanante.

Archipiélagu Gulag publicóse primero en Francia (1973) y apaeció pocu dempués n'otros idiomes. Archipiélagu Gulag 2 y Archipiélagu Gulag 3 fueron publicaos en 1975 y 1978 respeutivamente.

Exiliu

Solzhenitsyn en 1994 nun tren en Vladivostok. Tres venti años d'exiliu, l'autor pudo tornar al so Rusia natal.

Viaxó a los Estaos Xuníos en 1975 pa establecese ellí en publicando la novela-documentu Lenin en Zurich: capítulos, nuna casa cerca de Cavendish (Vermont), cola so esposa Natasha y los sos trés fíos. Ende dedicóse a escribir dos ensayos El carbayu y el xatu, fundamental pa entender el mecanismu internu de la vida lliteraria soviética, y El peligru mortal, nel qu'analiza los errores de la visión estauxunidense sobre Rusia. Volvió a la so patria a la cayida del bloque soviéticu, recuperando oficialmente la ciudadanía rusa, en 1994. Tuvo ellí un recibimientu dignu d'un héroe, a pesar de lo cual nun dexó d'exercer hasta la so muerte'l pensamientu críticu sobre Rusia.

Regresu a Rusia y últimos trabayos

Los sos últimos trabayos son Cómo reorganizar Rusia (1990) y El problema rusu: a la fin del sieglu XX (1992). En 1967 escribió: «Nun tengo nenguna esperanza n'Occidente, y nengún rusu tendría de tenela. La escesiva comodidá y prosperidá debilitaron la so voluntá y la so razón». Proclamaba qu'Occidente escarecía de recursos morales y espirituales p'aguantase a la so propia decadencia. Dedicó los sos últimos años a lo que considera la culminación de la so trayeutoria, una novela histórica de fondu tolstoiano, La rueda colorada, que toma dende la cayida del réxime zarista al ascensu al poder de los bolxeviques. Ye una tetraloxía compuesta por Agostu de 1914, Ochobre de 1916, Marzu de 1917 y Abril de 1917.

En 1983 recibió'l Premiu Templeton. Nuna entrevista publicada últimamente afirma qu'unu de los principales males de Rusia consiste n'escarecer d'una verdadera ya importante alministración a nivel llocal, que pueda fundar una democracia real dende los sos cimientos.

Solzhenitsyn col presidente rusu Vladímir Putin en 2007.

En 2006 foi gallardoniáu col Premiu Estatal de la Federación Rusa pa l'actividá humanística. Hasta la so muerte, foi consideráu un referente político y moral pola inmensa mayoría de los rusos. Inclusive los sos detractores almitíen la derechura del so amor pola verdá.^{[ensin referencies]}

Muerte y entierru

Solzhenitsyn morrió'l 3 d'agostu de 2008 por cuenta de un insuficiencia cardiaca na so residencia de Moscú, según informó'l so fíu a la prensa.^[13] Al veloriu, instalada na sede de l'Academia de les Ciencies de Rusia, allegaron en masa los moscovitas, pa rindi-y un últimu homenaxe. Inclusive Vladímir Putin rindió homenaxe al mayor críticu del réxime comunista. La tumba del escritor atopar nel campusantu del monesteriu Donskói de Moscú, un campusantu del sieglu XVI onde recibíen sepultura nel pasáu miembros de la realeza. Solzhenitsyn recibiría sepultura al llau de la tumba del famosu historiador rusu Vasili Kliuchevski (1841–1911), como pidió él mesmu.