Prehistoria

Los primeros asentamientos humanos de Alcolea de Tajo atópense asitiaos na paraxa denomada Puente Pino. Ellí esistió un asentamientu del Paleolíticu inferior, d'ente 150 000 a 350 000 años d'antigüedá. Estudios recién confirmen la esistencia de la desaguada d'un regueru, que desaguaba nel ríu Tajo, col siguiente estudiu xeolóxicu: compuestu de 3 capes el sub-suelu. 1ª capa, de tierra caliar, con materiales orgánicos descompuestos (humus). 2ª capa, arena de regueru y ríu pocu posada. Daes la calcificación de les piedres, l'agua yera de gran pureza y potable. 3ª capa, de nivel arqueolóxicu, con grava posada del ríu y pieces del asentamientu humanu (Edá de Piedra).

Nel Cuetu de la Mesa afayóse un castru celtibéricu de la Edá del Fierro habitáu polos vettones, unu de los pueblos prerromanos de la península ibérica. La so antigüedá ye de los sieglos VI y V e.C. Mientres les distintes campañes d'escavaciones realizaes nel xacimientu, afayóse cerámica indíxena, de los tipos "Bruñida" y "Colorada" con elementos decorativos de tipu vinu, y de cerámica ática d'importación.

Periodu romanu

Na so xurisdicción atopamos con delles villae o villes romanes de los sieglos III y IV. Tamién son d'interés varios asentamientos visigodos que suelen asitiase n'asentamientos de dómina del Baxu Imperiu coles sos respeutives necrópolis, dalgunes d'elles en perfectu estáu y otres, expoliadas de dómina. Fueron afayaos igualmente unos berracos vettones probablemente del sieglu III e.C. que s'atopen movíos del so llugar orixinariu (el Cuetu de la Mesa), hasta la finca "El Bercial de los Flaires".

Dominiu árabe

L'asentamientu orixinariu del allugamientu actual del conceyu foi fundáu por poblaciones árabes que s'establecieron de forma permanente nun cuetu asitiáu no qu'anguaño s'identifica col Cuetu Sebastián. El llugar escoyíu pal asentamientu permanente foi conocíu na Edá Media como'l "Ribayu de Alcolea". Estes "families" pertenecíen a les invasiones que probablemente llevaron a cabu los almohades nos sieglos X y XI. D'esta dómina data la fortificación almohade llamada "Ciudá de Vascos", asitiada a 20 km de Alcolea de Tajo, dientro del términu municipal de Navalmoralejo.

Nel "Cerro Sebastián" afayóse una fortificación o fortaleza, de que la so esistencia derivaría'l nome del conceyu, que sirvió a los sos pobladores como bastión avanzáu pa controlar una gran estensión de terrén que dexaba acolumbrar tol Campu del Arañuelo hasta la Sierra de Gredos.

Reconquista

A partir del sieglu XI el Cuetu Sebastián foi habitáu permanentemente hasta los nuesos díes, de tala forma qu'a lo llargo de los sieglos la necesidá d'espandise configuró'l so actual aspeutu urbanu, típicu de los pueblos jareños de la zona.

Tres la conquista de la zona nel sieglu XI, Alfonsu VI apurrió la población en 1085 a la Ilesia de Toledo (ciudá conquistada pola mesma dómina), denominándose daquella Alcolea de Talavera.

Mientres el Reináu de Xuan I, l'arzobispu de Toledo Pedro Tenorio, señor de la villa de Alcolea, solicitó del Rei'l privilexu de franqueza pa una pequeña parte de Alcolea, llugar nel qu'ordenó que se-y construyera un palaciu a les veres del ríu Tajo. Unu de los mayores problemes que sufrieron los pobladores medievales de Alcolea xenerar coles crecíes de dichu ríu, torgando'l pasu al otru llau de la vera y de esa forma provocando una imposibilidá de llevar a cabu'l tránsitu de cebera y mercancíes. L'Arzobispu de Toledo Pedro Tenorio ordenó la construcción d'una ponte de piedra (el Puente del Arzobispo), que ye'l que dio nome a esa pequeña parte de Alcolea que se biforcó definitivamente de la so xurisdicción, El Puente del Arzobispo ye'l conceyu que menor xurisdicción tien en tola península ibérica. Xuan I quedó tan satisfechu de los trabayos que concedió, el 14 de marzu de 1390, privilexu de franqueza a tolos que poblaren Villafranca (anguaño El Puente del Arzobispo) y Alcolea, en que'l so conceyu construyir la ponte.

N'alcordanza de los antiguos pobladores medievales, inda atopamos topónimos que nos recuerden estes migraciones, como "El Barriu de Triana" na redoma d'esti cuetu, que foi habitáu por sevillanos que poblaron estes tierres nel sieglu XIII. Nesti cuetu atopáronse restos cerámicos de los sieglos XIII, XIV, XV y XVI.