Plantía:Ficha de fonema La consonante africada postalveolar sorda ye un soníu consonánticu bien frecuente en munches llingües. El so símbolu nel alfabetu fonéticu internacional ye t͡ʃ (enantes [ʧ]), la unión ente una t y una ʃ. N'español esti soníu trescribir col dígrafu «ch».
Esti soníu suel ser la evolución de la consonante oclusiva velar sorda (k, nes llingües xermániques, llingües eslaves y Llingües romániques), o de la oclusiva dental sorda por un procesu de palatalización, especialmente xunto a una vocal fronteru.
Carauterístiques
- La so manera d'articulación ye africáu, lo que significa que se produz primero una oclusión, al torgar el pasu del aire, y dempués dexándolo pasar de secute al traviés d'una vía estrecha causando una fricación.
- El so puntu d'articulación ye postalveolar, lo que significa que s'articula per una parte cola parte delantera de la llingua detrás de la cresta alveolar, y per otra parte col cuerpu de la llingua que se doblar sobre'l cielu la boca.
- La so fonación ye sorda, lo que significa que se produz ensin la vibración de les cuerdes vocales.
- Ye una consonante oral, lo que significa que l'aire escápase namái pela boca.
- Ye una consonante central, lo que significa que se produz dexando l'aire pasar percima de la parte media de la llingua, más que pelos llaos.
Trescripción
L'Alfabetu fonéticu internacional usa dos calteres xuníos pa representar esti soníu: tʃ. Pueden tar xuníos con un arcu (t͡ʃ), o delles vegaes puede representase con un diacríticu so la t, (t̠ʃ). Enantes usábase la lligadura (ʧ). Otres trescripciones que s'usen pa esta consonante son:
- c
- č
- ch
- cs
- cz
- tc
- tš
- tsch
- tx
Presencia
Referencies
Bibliografía utilizada
- «Brazilian Portuguese», Journal of the International Phonetic Association 34 (2)
- «The Bimoraic Foot in Rotuman Phonology and Morphology», Oceanic Linguistics 33(2)
- Ladefoged, Peter (2005). Vowels and Consonants, Second, Blackwell.ʈ
- «Castilian Spanish», Journal of the International Phonetic Association 33 (2)
- «Italian», Journal of the International Phonetic Association 34 (1)
- «Standard Georgian», Journal of the International Phonetic Association 36 (2)
- Watson, Janet (2002). The Phonology and Morphology of Arabic. Nueva York: Oxford University Press.
| Idioma | Pallabra | AFI | Significáu | |
|---|---|---|---|---|
| Albanés | çelur | [t͡ʃɛluɾ] | abrir | |
| Alemán | tschinelle | [t͡ʃiˈnɛlə] | platillo (música) | |
| Amháricu | አንቺ | [ant͡ʃi] | tu (femenín) | |
| Azerbaixanu | Əkinçi | [ækint͡ʃi] | llabrador | |
| Catalán | atxa | [at͡ʃa] | ciriu | |
| Checu | morčy | [mo̞rt͡ʃɛ] | cobaya | |
| Coptu | dialeutu bohairico | ϭⲟϩ | [t͡ʃoh] | tocar |
| Esperantu | ĉar | [t͡ʃar] | porque | |
| Español | fecha | [ˈfet͡ʃa] | ||
| Euskera | txalupa | [t͡ʃalupa] | barca | |
| Feroés | tjørn | [t͡ʃɶtn] | llagu | |
| Gaélicu escocés | slàinty | [slaːnt͡ʃə] | salú | |
| Gallego | chover | [t͡ʃober] | llover | |
| Xeorxanu[1] | ჩიხი | [t͡ʃixi] | impás | |
| Hebréu | צ'כיה | [t͡ʃɛxja] | Chequia | |
| Húngaru | gyümölcslé | [ɟymølt͡ʃ-yː] | zusmiu | |
| Inglés | bleach | [bliːt͡ʃ] | llexía | |
| Italianu[2] | ciao | [t͡ʃao] | hola/adios | |
| Malayu | coci | [t͡ʃut͡ʃi] | llavar | |
| Maltés | bliċ | [blit͡ʃ] | legía | |
| Noruegu | kjøkken | [t͡ʃøkːen] | cocina | |
| Persa | چوب | [t͡ʃoːb] | madera | |
| Portugués | brasilanu[3] | presidenty | [pɾeziˈdẽt͡ʃi] | presidente |
| Quiché | K'ichy' | [kʼit͡ʃyʔ] | quiché | |
| Rotuman[4] | joni | [ˈt͡ʃɔnin] | fuxir | |
| Rumanu | cer | [t͡ʃy̞r] | cielu | |
| Serbo-Croata | Чоколада/čokoláda | [t͡ʃɔkɔˈdar] | chocolate | |
| Suaḥili | jicho | [ʄit͡ʃo] | güeyu | |
| Turcu | oçak | [ut͡ʃak] | avión | |
| Ucraín | чотири | [t͡ʃo̞ˈtɪrɪ] | cuatro | |