El mundu nel sieglu X e. C.

cazadores-pañadores      nómades pastores      sociedad agrícoles simples      sociedaes agrícoles complexes/cacicazgos

sociedá estáu      non habitáu      Área d'usu del fierro, en redol al 1000 e.C.      Área d'usu del bronce, en redol al 1000 e.C.

El sieglu X e.C. empezó'l 1 de xineru de 1000 e. C. y terminó'l 31 d'avientu de 901 e. C.

Acontecimientos relevantes

• Na Península Ibérica, los fenicios realicen los sos primeros viaxes (quiciabes dende'l sieglu anterior). Periodu inicial de Tartessos (hasta'l 750 e. C.). Nesti periodu forma la cultura tartesia.
• 1000 e.C.: na India empieza la edá del fierro; desenvuélvense los reinos de Panchala, Kuru, Kosala y Videja.
• 1000 e.C.: n'España forma'l "Depósitu de la Ría d'Huelva", con oxetos de la edá del bronce (según datación actual).
• 997 e.C. (fecha tradicional): en Canaán produzse una gran revuelta de les diez tribus septentrionales contra les otres dos, depués de la muerte del unificador Salomón (según la Biblia).
• 993 e.C.: n'Exiptu, el faraón Amenemope asocede a Psusenes I.
• 993 e.C.: en Grecia, el rei d'Atenes Arquipo fina tres 19 años de reináu. Ye asocedíu pol so fíu Thersipo.
• 984 e.C.: n'Exiptu, Osocor el Mayor asocede a Amenemope como rei.
• 982 e.C.: termina'l primer periodu (1197-982 e. C.) acordies con el conceutu de Sau Yung avera del I Ching.
• 978 e.C.: n'Exiptu, Siamón asocede a Osocor.
• 967 e.C.: n'Iraq, Tiglatpileser II convertir en rei d'Asiria.
• 965 e.C. (fecha tradicional): fina'l rei David.
• 962 e.C. (fecha tradicional): Salomón convertir en rei de les tribus d'Israel, depués de la muerte del so padre David y empecipia la construcción del Templu de Xerusalén.
• 959 e.C.: n'Exiptu, Psusenes II asocede a Siamón.
• 952 e.C.: n'Atenes muerre'l rei Tersipo tres 41 años de reináu; asoceder el so fíu Forbas.
• 950 e.C. (fecha tradicional): en Xerusalén constrúyese'l Templu de Salomón.
• 950 e.C.: n'Exiptu empieza la dinastía XXII, que va durar hasta'l 730 e. C.
• 945 e.C.: n'Exiptu fina Psusenes II, l'últimu rei de la Dinastía XXI d'Exiptu. Asoceder Sheshonq I, fundador de la Dinastía XXII d'Exiptu.
• 945 e.C.: n'Exiptu naz Nehemes-Bastet, cantante exipcia que vivió na XXII dinastía exipcia.
• 945 e.C.: n'Exiptu, Sheshonq I, fundador de la Dinastía XXII d'Exiptu, asocede a Psusenes II.
• 935 e.C.: n'Iraq muerre'l rei Tiglatpileser II, rei d'Asiria.
• 925 e.C. (fecha tradicional): n'Israel muerre Salomón, l'últimu rei de toles tribus israelites. Tres la so muerte'l reinu estremar en Xudá (que'l so xefe foi Roboam) y Israel (que'l so xefe foi Jeroboam).
• 922 e.C.: en Imperiu de China China fina'l rei Mu de Zhou, de la dinastía Zhou.
• 922 e.C.: en China, Zhou Gongwang convertir en rei de la dinastía Zhou.
• 909 e.C.: n'Israel muerre Jeroboam, el primer rei de la tribu hebrea del norte; ye asocedíu pol so fíu Nadab.
• 900 e.C.: en China muerre'l Zhou Gongwang, rei de la dinastía Zhou.
• 900 e.C.: na India, el pensador relixosu Iagñavalkia compón (ensin escribir, yá que inda faltaben dellos sieglos por que los indios afayaren la escritura) el Shatápata-bráhmana, onde describe'l movimientu del Sol alredor de la Tierra.
• c. 900 e.C.: nel norte d'Italia surde la cultura de Villanova.
• c. 900 e.C.: Urartu unifícase en redol a una autoridá central.
• En Grecia suprímese la monarquía n'Atenes y los dorios fundan Esparta.
• c. 900 e.C.: na actual provincia de Los Ríos (Ecuador), llega a la so rellumanza la cultura de La Chorrera. Nel centru del país, los pobladores orixinarios empiecen a edificar l'aldega de Quitu (actual Quito, la ciudá capital d'Ecuador).
• 900 e.C.: en Nubia (sur d'Exiptu) fúndase'l reinu de Kush.
• Fines del sieglu X e.C.: en Lefkandi (islla d'Eubea) un artesanu fai una estatua de Centauru. Na actualidá atopar nel Muséu Arqueolóxicu d'Eretria (Grecia).
• En Perú desenvuélvese la cultura chavín.
• En Grecia termina la Edá Escura y empecipia el periodu xeométricu.

Referencies

Enllaces esternos

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Sieglu X e.C..