Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

O zalmedina^[1] ye un tipo de machistrato d'Aragón entre las epocas musulmana, medieval cristiana y moderna. Desapareixe chunto a la eliminación d'os Fueros d'Aragón en 1707 per Felipe V de Borbón con os Decretos de Nueva Planta.

O zalmedina yera tradicionalment trigau por o rei dica que en 1453 Alifonso V acceptó que se trigase cada anyo lo 8 d'aviento seguindo o procedimiento d'insaculación.^[2]

Etimolochía

A parola zalmedina procede d'a parola arabe Sahib al-medina que significa chefe d'a ciudat.^[3]

Quefers

As suyas atribucions s'especifican en as ordinazions de Zaragoza, y son:

• Visita d'inspección a la garchola, informando-se d'a causa de cada reu y lo suyo estau.
• Triar un avogau d'oficio pa los pobres. Isto se feba conchuntament a lo capitol y concello.
• Prener churamento pa iste avogau, y seguir os suyos progresos.
• Acazar a los malians.
• Actuar en as queixas contra oficials.
• Executar as órdens de pago.
• Nombrar tutors y curadors.

Aduyans d'o zalmedina

Existiba tamién un lugartenient d'o zalmedina que sustituyiba a lo zalmedina cuan iste yera ausent d'a ciudat. Amás instruyiba las causas civils de cuantía comprendida entre 50 y 200 sueldos.^[4] Amás i heba un asesor d'o zalmedina que yera un letrau asignau pa orientar a lo zalmedina y a lo suyo lugartenient. Per unatra parti los vergueros y sayons yeran os achents executivos d'o zalmedina.

Lista de Zalmedinas de Zaragoza

Referencias