Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Urano ⛢
Caracteristicas orbitals
Radio meyo: 2,8709722·1012 km
Excentricidat: 0,04716771
Periodo orbital
(sideral):
84a 3d 15,66h
Periodo orbital
(sinodico):
369,7 días
Inclinación: 0,76986°
Velocidat orbital meya: 6,8352 km/s
Satelites: 27
Caracteristicas fisicas
Diametro equatorial: 51.118 km
Superficie: 8.130.000.000 km²
Masa: 8,686×1025 kg
Densidat meya: 1,29 g/cm³
Gravedat superficial: 8,69 m/s²
Velocidat d'escape: 21,29 km/s
Periodo de rotación: -17h 14m (movimiento retrogrado)
Inclinación axial: 97,86°
Albedo: 0,51
Temperatura superficial:
  Minima: 59 K
  Meyana: 68 K
Caracteristicas atmosfericas
Hidrocheno 83%
Helio 15%
Metano 1,99%
Amoniaco 0,01%
Etano 0,00025%
Acetileno 0,00001%
Monoxido de carbonio Trazas
Sulfuro d'hidrocheno Trazas
Iste articlo ye sobre a planeta Urano, ta atros usos d'iste termin se veiga Urano.

Urano ye a setena planeta dende o Sol, a tercera mas gran y a cuatrena mas masiva d'o Sistema Solar.[1] Se clama asinas en honor a la divinidat griega d'o cielo Urano (en griego Οὐρανός) o pai de Cronos (Saturno) y o lolo de Zeus (Chupiter). Encara que ye visible a lo uello humán como as atras cinco planetas clasicas, nunca no fue reconoixito como planeta por os observadors antigos debito a la lentitut d'a suya orbita.[2] Sir William Herschel anunció lo suyo descubrimiento lo 13 de marzo de 1781, expandindo asinas os limites conoixitos d'o Sistema Solar por primera vegata en a historia moderna. Tamién estió lo primer descubrimiento d'una planeta emplegando un telescopio.

Caracteuristicas

Urano ye parellán en composición a Neptuno, y os dos tienen una composición diferent d'as atras dos chigants gaseosas (Chupiter y Saturno). Por ixo, os astronomos a vegatas las clasifican en una categoría diferent, as chigants chelatas. L'atmosfera d'Urano, encara que ye parellana a la de Chupiter y Saturno por o feito d'estar composata prencipalment d'hidrocheno y helio, contiene una proporción superior de chelos, como augua, amoniaco y metano, chunto con trazas d'hidrocarburos.[3] Tien l'atmosfera planetaria mas freda d'o Sistema Solar, con una temperatura minima de 49 K (−224 °C). Tien una estructura de nubles complexa, por rans, a on que se creye que as nubles mas baixas son d'augua, y as mas altas de metano.[3] En contraste, l'interior d'Urano se composa prencipalment de chelo y roca.[4]

Como as atras planetas chigants, Urano tien un sistema d'aniellos, una magnetosfera, y numerosos satelites. O sistema d'Urano tiene una configuración unica respective a las atras planetas porque o suyo eixe de rotación ye muit tombato, cuasi dica o suyo plan de revolución arredol d'o Sol. Por tanto, os suyos polos norte y sud se troban a on la mayoría d'as atras planetas tienen o ecuador.[5] Vistos dende a Tierra, os aniellos d'Urano pueden pareixer que rodian a planeta como una diana, y que os satelites chiran a lo suyo arredol como as agullas d'un reloch, encara que en 2007 y 2008, os aniellos apareixioron de costato. En 1986, as imáchens d'o Voyager 2 amostroron Urano como una planeta sin garra caracteristica especial en a banda de luz visible, sin as bandas de nubles u tempestatz asociatas con os atros chigants.[5] Manimenos, os observadors terrestres han visto sinyals de cambeos d'estación y un augmento de l'actividat meteorolochica en os zaguers anyos a mida que Urano s'amana a lo suyo equinoccio. As velocidaz d'o viento en Urano pueden plegar dica os 250 metros por segundo (900 km/h).[6]

Satelites

Urano tien 27 lunas conoixidas. Os suyos nombres son triaus d'obras de Shakespeare y Alexander Pope. Asinas, os cinco mayors satelites son Miranda, Ariel, Umbriel, Titania y Oberón. Atros satelites son: Belinda, Bianca, Calibán, Cordelia, Cresida, Cupido, Desdemona, Francisco, Ferdinando, Chulieta, Mab, Margalida, Ofelia, Perdita, Porcia, Prospero, Puck, Rosalinda, Setebos, Sicorax, Stefano y Trinculo.

Aniellos

Tien 13 aniellos estreitos componius per chislas extremadament foscas. Se creye que son aniellos muito chóvens formaus per a desintegración d'una antiga luna.

Exploración

O 24 de chinero de 1986 a sonda d'a NASA Voyager 2 realizó un sobrevuelo amanando-se a 81500 km d'a superficie d'Urano.

O Uranio, elemento quimico descubierto en 1789 per o quimico alemán Martin Heinrich Klaproth, estió nombrau dimpués d'o escubrimiento d'a planeta Urano.

A Operación Urano, estió una exitosa operación militar d'a Segunda Guerra Mundial liderada per o exercito sovietico, pa recuperar Stalingrado, que suposó un momento decisivo en a guerra contra las fuerzas armadas alemanas.

Se veiga tamién

  • Aniellos d'Urano.
  • Satelites d'Urano.

Referencias

  1. (en) "Urano" en a pachina web d'a NASA
  2. (en)MIRA's Field Trips to the Stars Internet Education Program. Monterey Institute for Research in Astronomy
  3. 1 2 (en) Lunine, Jonathan. I.. «The Atmospheres of Uranus and Neptune». Annual Review of Astronomy and Astrophysics, vol. 31, pàg. 217–263.
  4. (en) Podolak, M.; Weizman, A.; Marley, M.. «Comparative models of Uranus and Neptune». Planet. Space Sci., vol. 43, 12, pàg. 1517–1522.
  5. 1 2 (en) Smith, B.A.; Soderblom, L.A.; Beebe, A.; et.al. Voyager 2 in the Uranian System: Imaging Science Results. Science, 233. 1986]
  6. (en) Sromovsky, L.A.; Fry, P.M.: Dynamics of cloud features on Uranus. Icarus, 179. 2005

Vinclos externos


O Sistema
Solar
Planetas · NanasSol · Mercurio · Venus · Tierra · Marte · Ceres · Chupiter · Saturno · Urano · Neptuno · Orcus · Plutón · Haumea · Quaoar · Makemake · Gonggong · Eris · Sedna
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.