Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
A terminación -ui ye común en a toponimia de Ribagorza oriental y Pallars. Como va dimpués de radices que en muitos casos son antroponimos se crei que deriva d'un antigo sufixo indicador de pertenencia.
Se crei que ye equivalent etimolochico d'a terminación -ués propia de l'Alto Aragón occidental y d'a terminación -ué mes propia de Sobrarbe y Ribagorza occidental, y ye equivalent semantico d'a terminación occitana -ac y d'a terminación -asco propia d'os Alpes y Norte d'Italia.
A terminación -ui ye fácil que siga a evolución fonetica d'un sufixo -oius activo en tiempos baxoimperials y alta Edat Meya y de probable orichen prerromán. Este sufixo -oius ye documentato en as palabras:
- ATTOIUS, cuaternato en Galia chunto a lo chentilicio Attius documentato en Hispania.
- ANNICCOIOS, cuaternato en Aquitania a lo costato d'o cognomen Annicus, cuaternato en una inscripción de Nîmes.
- CAPITOIOS, cuaternato en una inscripción d'a Galia Narbonesa, a lo costato d'o cognomen Capitos, cuaternato en Bordeus.
- CONTEDOIOS, a lo costato d'o chentilicio Contedius, documentatos en a Lugdunense.
- CONTESOIOS, derivato d'o chentilicio Contessius, que se puet leyer en bellas inscripcions galas.
- LUSSOIUS, nombre d'un dios de Luxeuil, cuaternato en una inscripción d'esta ciudat de l'Haute Saône.
As inscripcions en -ODIUS pueden estar hipercorreccions de -OIUS, (contra hodie > hoye en latín vulgar, "huei" en aragonés y Podium > poyo en latín vulgar, "pueyo" en aragonés):
- ALLODIUS, cuaternato en Galia, a lo costato d'o cognomen Allus cuaternato en Hispania.
- CARANTODIUS, una inscripción gala, a lo costato de Carantius en a mesma inscripción.
- GENETODIA, nombre de muller documentato en Galia, a lo costato d'o cognomen Genetus.
Lista de toponimos terminatos en -ui
- Ardanui.
- Arescui (antigo castiello d'o Pallars).
- Arestui (Sort).
- Zanui.
- Bafalui.
- Balastui/Balestui (Sort).
- Barnui (antigo castiello d'o Pallars).
- Beranui.
- Beranui/Brenui (Monrós).
- Berganui.
- Bernui (Sort).
- Bresui (Sort).
- Bretui (Sort).
- Cabarui (Bonansa).
- Castarnui (Bonansa).
- Cellui/Sellui (Sort).
- Corroncui/Corruncui (Tremp).
- Denui
- Ensui /Lloc d'En Sui, antigo castiello d'o Pallars.
- Envonui/Ambonui (Sort).
- Espui.
- Labazui.
- Llessui.
- Lorrui.
- Mencui (Sort).
- Mentui (Sort).
- Monebui (Sort).
- Montanui.
- Pedarmui/Pedramui.
- Penarrui (Senet).
- Pernui (Sort).
- Ralui.
- Salmanui.
- Sanui.
- Semui.
- Sensui (Tremp).
- Senui.
- Serradui.
- Sompornui.
- Tendrui/Tenrui (Tremp).
- Tercui (Tremp).
Toponimos que han puesto tener una terminación en -ui
Referencias
- Gerhard Rohlfs. LE SUFFIXE PRÉROMAN -UÉ, -UY DANS LA TOPONYMIE ARAGONAISE ET CATALANE. Archivo de Filología Aragonesa IV. 1952.