 |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Sicilianos Siciliani | |
|---|---|
   | |
|
| |
 Sicilia 4.969.147 | |
| Siciliano y italiano | |
| Catolicismo. | |
| Pueblos latinos | |
 Situación de Sicilia | |
Os sicilianos[1] son os habitants nativos de Sicilia,[2] uns 5 millons. Con un modo tradicional de vida agricola, una luenga romanz propia (siciliano) y relichión cristiana catolica. A mayor part d'a población de Sicilia ye por l'aspecto fisico iberoinsular. Bels aspectos d'a cultura popular son d'orichen normando, como as marionetas.
En a sociedat siciliana destaca o fenomeno d'a Mafia o ligallo d'os hombres negocios fuera d'a legalidat.
A tamas d'a reforma agraria, d'una modesta industrialización y d'o desembolique d'o turismo, o desempleyo encara ye elevato. Os sicilianos forman un grupo de man d'obra barata y son fuent tradicional d'emigrants, en atros tiempos con destín ta Estaus Unius, mes tarde ta o norte d'Italia.
Historia
A etnochenesi d'os sicilianos se troba en a romanización d'os habitants d'a isla. Dimpués d'a caita de l'Imperio Romano d'Occident, Sicilia cayó en poder de l'Imperio Romano d'Orient u Imperio Bizantín. Sicilia recibió a emigración masiva d'os rumís, que deixoron Africa dimpués d'a ocupación musulmana.
Os Aglabís ocuporon Sicilia encomenzando un periodo d'islamización y división politica pareixito a lo fenomeno de reinos taifas de l'Al Andalus. En un inte de febleza d'os Zirís d'Ifriqiya os bizantins ninvioron mercenarios normandos pa reconquerir Sicilia. Manimenos os mesmos mercenarios normandos estioron qui se quedoron con Sicilia. A lo prencipio bi habió tolerancia con as comunidaz greco-ortodoxas y islamicas, que dimpués desapareixioron. A la muerte d'o zaguer sobirán normando Sicilia pasó mans d'os Hohenstaufen. O zaguer Hohenstaufen que reinó en Sicilia estió Manfredo I, muerto en 1266 en luita contra os Anchú.
Cuan os franceses iban a prener o control de Sicilia, os sicilianos miroron o refirme d'a Corona d'Aragón y se rebeloron en as Viespras Sicilianas. Sicilia estió baixo control primero d'a Corona d'Aragón, (dimpués adhibita en o Espanya) dica a Paz d'Utrech.
Cuasi siempre baixo dominación estranchera y con una mala administración, dimpués d'a dominación espanyola a situación empeyoraba por as epidemias y o bandidache. En o sieglo XVII bi habió grans fambres que causoron revueltas. A meyatos d'o sieglo XIX as revueltas agrarias ubrioron o camín pa la unificación con Italia en 1860.
En o periodo d'a Italia Faixista Mussolini cuasi remató con o problema d'a Mafia con man dura y deportacions. Os americanos reintroducioron a mafia siciliana dende a diaspora italiana u siciliana present en Estaus Unius porque yera uno d'os pocos grupos antifaixistas organizatos d'o sud d'Italia. Dimpués d'a victoria contra as Potencias d'o Eixe, a Mafia siciliana recuperó y dica augmentó o suyo poder. Dende 1948 os sicilianos tienen un autogobierno limitato.
Referencias
- ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.
- ↑ (es) Francho Nagore Laín: Vocabulario de la Crónica de San Juan de la Peña (versión aragonesa, s. XIV), Universidat de Zaragoza, 2021, ISBN 978-84-1340-315-1, p.406
Bibliografía
- (es) Amiram Gonen, Diccionario de los pueblos del mundo. 1996 Anaya&Mario Muchnik.