O Semontano de Sobrarbe ye una subcomarca tradicional de o que en l'actualidat ye a comarca d'o Semontano de Balbastro, en a provincia de Uesca. Corresponde con o sector en o norte de a dita comarca, sobre a val d'o río Vero y a suya compleguera, y comprende os termins municipals d'Alquezra, Adauesca, Colungo y Santa María de Dulcis. O limite meridional sería en Pozán de Vero.
Ye una subcomarca tradicional que no disposa ni nunca no ha disposau de mugas propias en a cheografía politica. Fa parte historicament y cultural d'o Semontano, y a tamas d'o nombre que tiene no i ha garra preba que nunca haiga feito parte de Sobrarbe, ni de forma recient ni en a Edat Meya, cuan con ixe nombre se designaba un condau. Pareix que a denominación «de Sobrarbe» vendría de a cheografía eclesiastica.
Cheografía
O Semontano de Sobrarbe tiene una forma aproximada de trianglo invertiu, y limita en norte con Sobrarbe a traviés d'a foz de Lecina sobre o río Vero y as sierras exteriors pirenencas, que son a muga natural d'entre Sobrarbe y o Semontano.
A l'este, o sarrato de Platiello y o tozal de Sant Bernabé, y a loma que entre ixes dos (que son estribacions d'a Sierra d'Arbe) y o tozal d'o Mont y o Puntón de Pozán s'extiende forman a partient d'augua con os termins de Salas Altas y d'Oz y Costeán, que ya fan parte natural d'a val d'o río Cinca.
Por l'ueste, a divisoria d'auguas con a val de l'Alcanadre (termins de Biarche y Abiego) a forman o tozal de Sevil y a linia que se contina por aman d'o despoblau de Sant Pelegrín y l'aldeya d'os Meleses y Radiquero, y dimpués se contina partindo por o sarrato de la Liena. Alberuela de la Liena, que se troba sobre o río Isuala u Balcez, ye d'a compleganza de l'Alcanadre y por tanto no fa parte natural d'o Semontano de Sobrarbe.
Por en sud, como vértiz inferior d'o suposau trianglo, o limite o formarían os meandros que describe o Vero antes d'arribar ta Pozán.
Nombre
A denominación se remonta probablement a que a zona formaba l'arcipestrau de Sobrarbe en a diocesi de Uesca (actualment desapareixiu) en chunto con bels nuclios de población en o vecino Viello Sobrarbe. Actualment as parroquias que o forman continan fendo parte d'a diocesi de Uesca, pero son agrupadas en l'arcipestrau de Semontano y Sobrarbe, que aglutina os lugars que o bispau de Uesca tiene en a comarca d'o Semontano (antigos arcipestraus de Semontano y de Sobrarbe), mayoritariament situaus en as vals de l'Alcanadre y l'alto Vero, y os pocos nuclios que tiene en a comarca de Sobrarbe.
O Semontano de Sobrarbe siempre ha estau a zona d'o Semontano de Balbastro que mas relación ha manteniu con o Viello Sobrarbe. Por astí pasaba a cabanyera por a on que puyaban os rabanyos dimpués de fer hibernada en Tierra Plana, camin-caminet ta las vals de Broto y Vio, mientres que os d'a parte oriental de Sobrarbe lo feban por a val d'a Cinca.
Tamién yera una rota habitual ta las regatas de mastos y mulas con as que se baixaba ta o Semontano dende a montanya ta comprar vino, mas que mas antes d'a ubertura de l'eixe carretero d'a Cinca dentrau o sieglo XX. Iste trafego comercial que procedeba d'una extensa aria que diba dende Sobrepuerto dica Vio se troba mencionau, por eixemplo, en o libro Memoria de un montañés de don José Satué Buisán, natural d'Escartín (en o Sobrepuerto) que lo heba visto fer en a suya choventut.
Se veiga tamién
- Viello Sobrarbe
- Sarrablo
- Val d'a Cinca
- Val d'a Cinca en Sobrarbe
- Val d'a Cinca en o Semontano de Balbastro