Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Saqués
Despoblau d'Aragón
Entidat  • País  • Provincia  • Comarca  • Municipio	Despoblau  Aragón  Uesca Alto Galligo Biescas
Partiu chudicial	Chaca
Población  • Total	0 hab.
Altaria  • Meyana	1.100 m.
Codigo postal	22630
Parroquial  • Diocesi  • Arcipestrau  • Parroquia	Chaca Biescas Sant Miguel Arcánchel
Coordenadas	42°42’ 9’’N 0°19’ 9’’U
Saqués Saqués en Aragón

Saqués ye un lugar, hue albandonato, situato en o municipio de Biescas, en l'Alto Galligo. Se troba entre a carretera A-136 y l'entibo de Bubal en a val de Tena.

En 1834 perteneixeba a lo concello de Chaca y dimpués s'unió a lo municipio de Piedrafita fendo parti d'o Quinyón d'a Partacua. Fue expropiato, albandonato en 1969 ta construir l'entibo y mas tardi donato a la Cruz Roya. Dende 1973 ye parti d'o municipio de Biescas y dimpués de que fuesen requiestas en 1989 as casas se tornoron a los antigos propietarios.

Antis de que fuese albandonato, as actividaz prencipals en Saqués yeran l'agricultura, a ganadería, o comercio y o turismo. A comunicación con a resta de lugars d'a val yera a-saber-lo buena gracias a la carretera que pasaba por a parti baixa a on bi heba puents sobre o Gorgol. Por iste feito yera un centro lochistico dentro d'a val. Asinas a botiga de Saqués yera o puesto dende on se distribuiban os productos ta la resta de localidaz d'a redolada como Oz, Piedrafita, Tramacastiella y Búbal. Ya en os años 1960 bi heba tres camions en Saqués que s'encargaban de distribuir as mercaderías por istos lugars. D'atra mán o turismo tamién principiaba a estar una actividat important en a población como contrimuestra l'Hotel Valle de Tena, un d'os primers hotels d'a val.

Manimenos l'actividat comercial d'o lugar ya existiba d'antigo, mas que mas o contrabando, estando un d'os centros d'ista actividat en a redolada chunto con Piedrafita, Biescas y Yesero. A rota mas important ta pasar as mercaderías ta Francia yera o puerto de Buixaruelo puyando por a sierra Tendennera y trescruzando a val d'Otal. Os productos que gosaban trayer-se de contrabando yeran a sobén maquinas de cusir, bicicletas, reloches y esquillas.

Pardinas de l'Artosa y Estarluengo

Cuan baixan as auguas de l'entibo encara puet veyer-se a pardina de l'Artosa

O lugar yera formato por o nuclio prencipal y a pardina de l'Artosa, (en aragonés "puesto con artos"), a bels 300 metros a on desembocaba o barranco de Gorgol en o Galligo y hue baixo as auguas de l'entibo.

Administrativament l'Artosa perteneixeba a lo concello de Tramacastiella, pero ya en o sieglo XV os vecins de Saqués demandoron un dreito de vecindat que les permitiba d'emplegar o molín y levar a paixentar a lo bestiar a los monts de Tramacastiella. Tamién a electricidat a preneban d'a Pardina dica que se construyó a central d'Escarriella.

D'antis mas tamién existiba un tercer nuclio de población amán de Saqués, Estarluengo, chicota población situata a o canto d'o barranco de Gorgol en a zona conoixita como Calveras. Dicen que a mayor parti d'a suya población morió por a peste negra de fueras de dos habitants, uno que se'n fué ta Piedrafita y atro ta Saqués, dividindo-sen os terrenos d'o lugar entre istas dos poblacions, incluito la selva d'o Vetato.

Topomimia

Seguntes Elcock ye formato por a radiz Saq- y os sufixo prerromance -os, que apareixe a sobén en ista rechión. Ye relacionato con una derivación d'o latín AQUA. Manuel B. Moliner relaciona o nombre con un antroponimo.^[1]

Demografía

Antis d'a expropiación d'o lugar os nombres d'as casas yeran Casa Arruebo u Mosenisidro, Matías, Herrero, Bronazas, Xericó, Bandrés, Borrullán, Molinera, Ferrer, Blango e Juan Ferrer.

Molimentos

A Ilesia de Sant Miguel Arcánchel de Saqués, una ilesia d'o sieglo XVI adedicada a Sant Miguel Arcánchel, que ye la ilesia parroquial d'o lugar.^[2]

Vinclos externos

• Pachina d'os antigos vecins de Saqués.
• A pardina de l'Artosa.

Referencias