| Oclusiva velar xorda | ||
|---|---|---|
| k | ||
Codificación | ||
| N° d'orden en l'AFI: | 109 | |
| Entidat (dec): | k | |
| Unicode (hex): | U+006B | |
| X-SAMPA: | k | |
| Braille: |  | |
Soniu | ||
A oclusiva velar xorda ye un tipo de soniu consonantico emplegau en cuantas luengas parladas. O simbolo en l'Alfabeto Fonetico Internacional que representa iste soniu ye /k/, y o simbolo X-SAMPA equivalent ye k. A plosiva velar xorda en aragonés s'escribe con o grafema <c>, como en casa u o digrafo <qu>, como en qui.
Caracteristicas
- O suyo modo d'articulación ye oclusivo, lo que significa que se produce obstruyindo l'aire en o tracto vocal.
- O suyo punto d'articulación ye velar, que significa que ye articulada con o postdorso d'a luenga y o velo.
- O suyo tipo de fonación ye xorda, que significa que ye producida sin vibración d'as cuerdas vocals.
- Ye una consonant oral, lo que significa que l'aire eslampa por a boca.
- Ye una consonant central, que significa que ye producida permitindo a l'aire fluyir por a metat d'a luenga, en cuentas d'os cantos.
- A iniciación ye egresiva pulmonica, que significa que ye articulada empentando l'aire d'os polmons y a traviés d'o tracto vocal, en cuentas d'o glotis u a boca.
Presencia
En aragonés
En aragonés iste soniu se representa:[1]
- Con o grafema <c>:
- Debant d'as vocals a, o y u: casa (['kasa]), cosa ([/'kɔsa/]), cullara ([/ku'ʎaɾa/]).
- Debant d'as consonants r y l, d'o digrafo palatal ll, y en posición final de silaba: cruz ([kɾuθ]), bataclán ([bata'klan]), cllau ([kʎaw]), aracnido ([a'ɾakniðo]).
- Con o digrafo <qu>:
- Debant d'as vocals <e> y <i>: requesta ([re'kesta]), barranquiar ([baraŋ'kjar]), queso (['keso]), qui ([ki]). En istos casos a "u" no se pronuncia.
- En os siguients estrancherismos, tecnicismos y latinismos: quad ([kwad]), quadrívium ([kwa'ðriβjum]), quark ([kwark]), quásar (['kwasar]), quáter (['kwater]), quórum (['kworum]). En istos casos no forma un digrafo con a "u", por lo que ista letra se pronuncia.
- Con o grafema <k>:
- En termins cientificos, exotoponimos, estrancherismos u parolas de procedencia no latina: kilometro ([kilo'metɾo]), kafkiano ([kaf'kjano]), Kurdistán ([kuɾðis'tan]).
Eixemplos en diferents luengas
| Idioma | Palabra | AFI | Significau | Notas | |
|---|---|---|---|---|---|
| Anglés | kiss | [kʰɪs] | pochón | Se veiga fonetica de l'anglés | |
| Aragonés | cullara | [ku'ʎaɾa] | cullara | Se veiga fonetica de l'aragonés | |
| Basco | katu | [kat̪u] | gato | Se veiga fonetica d'o basco | |
| Castellano | casa | [ˈkäsä] | casa | Se veiga fonetica d'o castellano | |
| Catalán | cors | [ˈkɔ(ɾ)s] | corazons | Se veiga fonetica d'o catalán | |
| Francés | cabinet | [kabinɛ] | estudiet | Se veiga fonetica d'o francés | |
Referencias
- ↑ (an) Ortografía de l'aragonés. AAL
Se veiga tamién
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.