Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Iste articlo ye sobre un lugar de Biota en Cinco Villas. Ta atros usos se veiga Malpica.
Malpica d'Arba
Lugar d'Aragón
Malpica d'Arba y a ilesia de Nuestra Sinyora de Diasol dende a ermita de Santa Ana
Malpica d'Arba y a ilesia de Nuestra Sinyora de Diasol dende a ermita de Santa Ana.
Entidat
 • País
 • Provincia
 • Comarca
 • Municipio		 Lugar
 Aragón
 Zaragoza
Cinco Villas
Biota (Zaragoza)
Partiu chudicial Exeya d'os Caballers
Población
 • Total
21 hab. (2007)
Altaria
 • Meyana
640 m.
Distancia
 • 60 km
enta Zaragoza
Codigo postal 50695
Chentilicio Malpicán / malpicana
Fiestas 25 de chulio
Patrons Sant Chaime y Santa Ana
Parroquial
 • Diocesi
 • Arcipestrau
 • Parroquia
Chaca
Erla-Uncastiello
Ntra. Sra. de Diasol
Ríos Río Arba de Luesia
Coordenadas
42°18′10″N 1°07′20″U
Malpica d'Arba ubicada en Aragón
Malpica d'Arba
Malpica d'Arba
Malpica d'Arba en Aragón

Malpica d'Arba (Malpica de Arba en castellano) ye un lugar aragonés d'a provincia de Zaragoza situato actualment (dende 1970) en o municipio de Biota, en a comarca de Cinco Villas y partiu chudicial d'Exeya d'os Caballers.[1] Dende lo punto d'anvista eclesiastico pende d'a diocesi de Chaca y archidiocesi de Pamplona a traviés de l'arcipestrau d'Erla-Uncastiello.

Dica fins d'o sieglo XIX perteneixeba a lo termin municipal d'Uncastiello. O suyo nombre tradicional estió Malpica dica 1916, cuan se li adhibió l'apelativo d'Arba ta diferenciar-lo d'os atros lugars ditos Malpica. En ixas envueltas pendeba d'o desapareixito partiu chudicial de Sos d'o Rei Catolico.

Aragonés

L'aragonés ya no se charra en o lugar, pero o castellano que se i charra mantién caracteristicas d'a luenga aragonesa, belunas amanatas a l'ansotano, como o emplego d'a desinencia personal de primera persona -i en os imperfectos y os condicionals. Ye una caracteristica común a d'atros lugars de Cinco Villas, como Uncastiello, Luesia u Longars. A microtoponimia d'o lugar conserva muitos nombres en aragonés, como Ciresa, Val de Grallas, Val de Sansoro, Fuent d'o Lugar, etc.

Etimolochía

Malpica ye un nombre celta, como os atros Malpica d'a peninsula Iberica: Malpica de Bergantiños en a Provincia d'A Coruña y Malpica de Tajo en a provincia de Toledo. Bi ha unatro Malpica tamién en Cinco Villas, en Castiliscar, a on ye o nombre d'una partida a on bi ha ruinas d'una ciudat prerromana, posiblement suessetana; y l'atro Malpica aragonés ye un poligono industrial en Zaragoza.

Cheografía

Cheografía urbana

O nuclio de Malpica se troba situato dencima d'un pueyo rocoso, con dos nuclios principals: o primero, o nuclio de l'actual ilesia, ye o puesto a on d'antis mas se trobaba a primitiva fortificación debantada por os musulmans ta cosirar as actividaz d'os cristianos d'Uncastiello y Luesia, localidat ista zaguera visible dreitament dende Malpica; o segundo, a on hue se troba a dita Casa Pinta, que se debanta dencima d'a fuent d'o Diable, d'o río Arba y de l'antigo camín enta Uncastiello.

As suyas casas, construyitas con a piedra propia d'o lugar, gosan tener tres plantas d'altaria (bellunas nomás en tienen que dos) y s'estendillan entre os dos pueyos rocosos d'o lugar, estando antigament zarrato o nuclio urbán en a nueit, tenendo a dentrada prencipal por o dito Portal, que trescruza baixo as viviendas d'a dentrada d'o lugar.

Camins

Camins, pistas y senders que naixcan d'o nuclio prencipal y vaigan ta atros lugars d'a comarca.

Luesia (camín transitable con auto)
Uncastiello (Ctra. local) Asín (camín)
Biota (Ctra. local) Farasdués (camín)

Demografía

Evolución demografica
1362 f1495 f1842185718601877188718971900
- - 150 270 249 259 230 222 225
191019201930194019501960197019811991
279 313 287 272 233 162 90 - -
199219941996199719981999200020012002
- - - - - - 25 25 24
200320042005200620072008200920102011
21 19 20 21 21 21 22 - -
201220132014201520162017201820192020
- - - - - - - - -
20212022202320242025202620272028-
- - - - - - - - -
 1717-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE.

Molimentos

  • Ilesia de Nuestra Sinyora de Diasol de Malpica d'Arba, una ilesia de planta romanica, encara que muit esviellata en primerías d'o sieglo XVIII. Adedicada a Nuestra Sinyora d'o Día y d'o Sol, una advocación de Santa María, ye la ilesia parroquial d'o lugar.[2] debantada dencima d'un antigo pueyo que estió l'alazet d'una chicota fortificación musulmana, conserva parte d'una lapida sepulcral romana, d'una persona d'a gens Atilia,[3] fácil que a mesma familia d'o mausoleu d'os Atilios amán de Layana y Sadaba. O suyo texto diz:
[A]tilius · M/[a]ternus · / [h(ic)] · s(itus) · est
  • Ermita de Santa Ana.

Fiestas

Las fiestas patronals de Malpica do o 25 de chulio, en a honor de Sant Chaime o Mayor y Santa Ana.

Referencias

Vinclos externos


Lugars d'o municipio de Biota
Poblaus: Biota | Malpica d'Arba
Despoblaus: O Bayo
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.