Llanes
Concello d'Asturias
Bandera Escudo d'armas
Anvista de Llanes
Anvista de Llanes.
Entidat
  Estau
  Comunidat
  Comarca
Concello
 Espanya
 Asturias
Comarca d'Oriente
Partiu chudicial Llanes
Superficie 263,59 km²
Población
  Total

13 524 hab. (2013)
Altaria
  Meyana

1177 m.
Alcalde María Dolores Álvarez Campillo
Codigo postal 33500
Chentilicio Llaniscu, -a, -o (en asturiano)
Patrons Nuestra Sinyora d'o Concello (advocación d'a Virchen María)
Coordenadas
Llanes ubicada en Asturias
Llanes
Llanes
Llanes en Asturias
Web oficial

Llanes (Llanes en asturiano, Llanes en castellano) ye un concello d'a comunidat autonoma uniprovincial asturiana, situau en a comarca d'Oriente y partiu chudicial de Llanes (en ye a suya capital). A seu d'o concello municipal se troba en Llanes.

A suya población ye de 13.950 habitants (2010) en una superficie de 263,59 km², con una densidat de población de 52,92 hab/km².

Llanes, una villa con fundas radices marineras, ye un destacau puerto de pesca en a mar Cantabrica, fundada en 1206 mientres a Baixa Edat Meya, y con una luenga historia dende ixas envueltas.

Ye una ciudat con prous elementos artisticos, estado-ne os zagueros en estar-ie devantaus os ditos Cubos d'a Memoria, obra de l'artista basco Agustín Ibarrola.

Cheografía

O termin municipal de Llanes s'estandilla en una amplaria de costa d'alto u baixo 30 km, con altarias que puyan dende lo livel d'a mar dica los 1.177 metros d'altaria de Peñablanca, a maxima altaria d'o lugar.

Antiparte, se troba dividiu en 28 parroquias: Andrín, Ardisana, Barru, La Borbolla, Caldueñu, Los Caleyos, Carranzo, Los Carriles, Celoriu, Cue, Ḥontoria, Llanes, La Maletería, Meré, Naves, Nueva, Parres, Pendueles, Po, Porrúa, Posada, Pría, Purón, Rales, San Roque, Tresgrandas, Vibañu y Vidiago.

Mugas

O termin municipal de Llanes muga a lo norte con a mar Cantabrica; a l'este con o Ribadeva; a o sud con Onís, Cabrales, El Valle Altu de Peñamellera y Peñamellera Baxa; y a l'ueste con Cangues d'Onís y Ribeseya.

Mar Cantabrica
Cangues d'Onís y Ribeseya Llanes Ribadeva
Onís, Cabrales, El Valle Altu de Peñamellera y Peñamellera Baxa

Historia

Prehistoria

A mas antiga presencia documentada de l'hombre en o territorio de l'actual Llanes ye d'o Paleolitico inferior, con repuis localizaus en os chacimientos arqueolochicos de La Ribera y d'a cueva de Balmori, a on se troban pinturas rupestres d'arte franco-cantabrico. Tamién se han puesto trobar repuis d'o Magdaleniense en ixos mesmos lugars. Sindembargo, bi ha poquez restos d'a Edat de Fierro, mesmo que mientres o periodo prerromano u mesmo romano, a excepción d'una lapida adedicada a los Manes.

Edat Meya

Torre d'as murallas de Llanes.

Mientres l'Alta Edat Meya, o control d'o territorio de l'actual Llanes se feba dende un castiello (hue encara en son vesibles os suyos restos) dito castiello de Soberrón, situau en a sierra d'o Cuera, estando a mayor parte d'o territorio propiedat d'a Ilesia Catolica a traviés d'o monesterio de Sant Salvador de Celorio, y a resta propiedat d'a nobleza local. O rei Alifonso IX de Leyón li concedió una carta de población en 1225, como meyo t'asegurar a esfensa d'o territorio; ista carta población fue dimpués esviellada por o rei Alifonso X de Castiella. Ta complementar a carta de población, iste zaguero encomenzó la construcción d'una muralla ta rodiar o lugar, muralla que se remató mientres o sieglo XV.

Tot ixo favoreixió a consolidación de Llanes como un centro de poder d'a suya redolada, a on se i concentroron as funcions administrativas y militars, y fendo asinas que a suya población plegase enta una cifra de 1.000 u 1.500 habitants. Antiparte, con a concesión d'o dreito de celebración de dos ferias cada anyada, se consolidoron as suyas funcions como destacau puerto comercial, con rotas maritimas que plegaban en Al-Andalus, o condau de Flandres, Francia, o reino d'Anglaterra u Portugal.

En ixas envueltas, encara que yera una villa de propiedat reyal, cuantas vegadas os reis la donoron a os suyos favoritos, encara que dimpués tornaba a estar propiedat reyal. Asinas, Henrique II de Castiella la donó a o suyo fillo borde Alifonso de Noreña, y Chuan II de Castiella la donó a Diego Fernández de Quiñónez.

Edat Moderna

O Casino de Llanes.

En a Edat Moderna, cal destacar a influencia que tenió en o desembolique de Llanes o monesterio de Sant Salvador de Celorio, d'a Orden de Sant Benedet mientres os sieglos XVII y XVIII, mesmo que l'actividat pesquera y comercial d'o suyo puerto. Sindembargo, dende o sieglo XVIII s'escaició a suya decadencia economica, coincidindo con a contina situación de guerra maritima con o Reino Uniu y con a necesidat que teneba l'Armada espanyola de mariners, que yeran enrolaus cuasi sin contraprestación en detrimento d'as actividaz maritimas merament comercials.

Edat Contemporania

Mientres a Guerra d'o Francés se i escaicioron feitos d'armas, destacando a suya ocupación por l'exercito francés en 1809, cuan cremoron o suyo archivo mesmo que o palacio d'os Duque de Estrada.

Por tot ixo, dende meyaus d'o sieglo XIX marchoron dende Llanes cuantos emigrants enta America, tenendo a ciudat muit poquet desembolique industrial.

Mientres a Guerra Civil espanyola, en os monts d'o suyo termin s'escaicioron bellos feitos d'armas.

Luengas y parlas

En Llanes se charra l'astur-leyonés, en grau abanzau de substitución por part d'o idioma castellano. A parla astur-leyonesa de Llanes se clasifica en l'astur-leyonés oriental, a on s'incluye l'asturiano oriental y o cantabro, con caracters de parla de transición enta o castellano.

Demografía

Evolución demografica
174917871842185718601877188718971900
- - 15.620 15.492 16.718 18.637 18.808 19.224 18.684
191019201930194019501960197019811991
21.779 23.349 23.222 20.421 20.107 17.451 15.509 14.318 13.382
199219941996199719981999200020012002
- - 13.184 - 13.015 13.212 13.276 13.232 13.125
200320042005200620072008200920102011
13.032 12.982 13.169 13.271 13.627 13.915 14.013 13.950 -
20212022202320242025202620272028-
- 13.545 - - - - - - -
 1749-1981: población de feito; 1990- : población de dreito.
Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidaz poblacionals en l'INE.

Administración

Reparto de concellers

Eleccions municipals
Partiu politico 1979 1983 1987 1991 1995 1999 2003 2007 2011 2015 2019 2023
Partido Socialista Obrero Español 7 8 10 11 9 10 9 10
Partido Popular 2 9 5 5 6 6 7 7
Unión de Centro Democrático 8 - - - - - - - - - - -
Izquierda Unida 0 0 0 0 1 1 1 0
Centro Democrático y Social - - 2 1 - - - - - - - -
Atros 0 0 0 0 1 0 0 0
Total 17 17 17 17 17 17 17 17

Alcaldes

Lista d'alcaldes
Lechislatura Nombre Partiu politico
19791983 José Enrique Rozas Guijarro Unión de Centro Democrático
19831987 José Enrique Rozas Guijarro Alianza Popular
19871991 Antonio Trevín Lombán Partido Socialista Obrero Español
19911995 Antonio Trevín Lombán Partido Socialista Obrero Español
19951999 Manuel Esteban Miguel Amieva Partido Socialista Obrero Español
19992003 Antonio Trevín Lombán Partido Socialista Obrero Español
20032004 Antonio Trevín Lombán (dica 2004)
Dolores Álvarez Campillo (dende 2004)
Partido Socialista Obrero Español
20072011 Dolores Álvarez Campillo Partido Socialista Obrero Español

Molimentos

A basilica de Santa María d'o Concello.
Torre d'as antigas murallas de Llanes.
  • Palacio d'os contes de la Vega del Sella, un palacio d'o sieglo XVIII en estilo barroco, y que hue ye a seu d'un Museu. Se troba protechiu legalment con a suya declaración como Bien d'Intrés Cultural.
  • Ilesia de Sant Salvador de Llanes, una ilesia con chicoz restos d'os sieglos XII y XIII (asinas, a suya frontera occidental, en estilo romanico, encara que esviellada cuasi de raso mientres os sieglos XVII y XVIII.
  • Palacio d'os Duque de Estrada, un palacio d'o sieglo XVII en estilo barroco, enronau dende l'incendio de 1809.
  • Basilica de Santa María d'o Concello, una ilesia con categoría de basilica con una frontera romanica, encara que o suyo interior ye en estilo gotico.

Localidaz achimanatas

Vinclos externos



 
Concellos d'Asturias
Bandera d'Asturias
Allande | Amieva | Avilés | Ayer | Balmonte | Bimenes | Bual | Cabrales | Cabranes | Candamu | Cangas del Narcea | Cangues d'Onís | Caravia | Carreño | Castrillón | Castropol | Casu | Coaña | Colunga | Corvera | Cuideiru | Degaña | Eilao | El Franco | Gozón | Grau | Grandas de Salime | Ibias | Illas | Llanera | Llanes | Llangréu | Llaviana | Ḷḷena | Mieres | Morcín | Muros de Nalón | Nava | Navia | Noreña | Onís | Oviedo | Parres | Peñamellera Baxa | Pezós | Piloña | Ponga | Pravia | Proaza | Quirós | Les Regueres | Ribadeva | Ribera d'Arriba | Ribeseya | Riosa | Salas | Samartín del Rei Aurelio | Samartín d'Ozcos | Santalla d'Ozcos | Santiso d'Abres | Santu Adrianu | Sariegu | Siero | Sobrescobiu | Somiedu | Sotu'l Barcu | Tapia | Taramundi | Teberga | Tinéu | Valdés | El Valle Altu de Peñamellera | A Veiga | Vilanova d'Ozcos | Villaviciosa | Villaión | Xixón | Yernes y Tameza
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.