Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Ljouwert
Leeuwarden
Localidat d'os Países Baixos
Bandera Escudo d'armas
De Waag
De Waag
Estau
 • Provincia		  Países Baixos
Frisia
Superficie 84,10 km²
Población
 • Total
 • Densidat
92146 hab. (2018)
1.210 hab/km²
Altaria
 • Meyana
3 m.
Codigo postal 8900–8939, 8900
Coordenadas
53°12’ 0’’N 5°46’59’’E
Ljouwert ubicada en Países Baixos
Ljouwert
Ljouwert
Ljouwert en Países Baixos
Web oficial

Ljouwert (pronunciato en frisón , en neerlandés Leeuwarden, en Stadsfries: Liwwadden) ye a capital d'a provincia neerlandesa de Frisia. Se troba en o norte d'o país.

Historia

Mapa historico de Ljouwert

L'aria de Ljouwert ya yera ocupata a o menos dende sieglo X (encara que recientment s'han trobato restas de casas que datan d'o sieglo II a man d'a Oldehove, una torre medieval d'a ciudat) y obtenió o títol de ciudat en l'anyo 1435. Situata en o Middelzee, estió un important centro comercial, dica que a suya connexión con a mar se zarró en o sieglo XV. En 1901 a ciudat teneba una población de 32.203 habitants.

Entre os personaches famosos de Ljouwert s'encluyen o lugartenient Guillén IV d'Orange, l'artista grafico M. C. Escher, y a famosa bailarina y espía Mata Hari, asinas como o teologo N.H. Gootjes.

Ciudadans de Ljouwert recibindo a l'exercito de Canadá, 16 d'abril de 1945

Mientres a Segunda Guerra Mundial, dimpués d'una luenga ocupación alemana, o 15 d'abril de 1945, os Royal Canadian Dragoons (unidat de l'exercito canadiense), desobedecindo órdens directas, dentroron en ciudat y redotón a os alemans.

Etimolochía

O nombre de "Leeuwarden" (con antigas variants graficas) se fació servir en primeras ta decir a Nijehove, amás important d'as tres localidaz que dimpués, en os primers anyos d'o sieglo IX, s'achuntoron en una sola (Villa Lintarwrde' c. 825).[1]

Bi ha a-saber-las teorías sobre l'orichen d'o nombre d'a ciudat. O historiador y archivista Wopke Eekhoff replegó un total de 200 variants graficas diferents, d'as cuals Leeuwarden (neerlandés), Liwwadden (Stadsfries) y Ljouwert (frisón occidental) encara se fan servir.[2]

A segunda parti d'o nombre se puet esplanicar facilment. "Warden", ye una parola frisona y neerlandesa ta decir a un Terp, tozal artificial propio d'os Países Baixos y mas que mas de Frisia.[2] O mayor problema ye o prefixo, que puet interpretar-se como leeu- u leeuw- (en neerlandés lión). Muitos estudiosos creyen que ista teoría ye cierta, ya que o lión se puet trobar en o mesmo escudo d'a ciudat. Manimenos ta que ista teoría fuese verdat mancaría una "w" adicional en o nombre. Amás tamién s'ha de pensar que nunca no ha habito lions en Frisia. Atros expertos afirman que o prefixo leeu- puet estar una evolución de luw- (en neerlandés protechito) u lee- (en neerlandés circulación d'augua). Iste zaguer significato s'achusta a la realidat de Frisia, una provincia con prous canalizacions d'augua.[2]

Heraldica

O escudo de Ljouwert ye o simbolo oficial d'o municipio. Ye formato por lión d'oro sobre fundo d'azur tot coronato. O feito de que amaneixca un lión pareixe prou lochico, ya que "Leeuw" significa "lión" en neerlandés. Manimenos, ye probable que l'antigo nombre d'a ciudat fese referencia a l'augua mas que a iste animal. Bellas fuents dicen que cuan se prenió o nombre oficialment en a ciudat se gritó a o lión ta que se fese real. Tamién ye posible que o escudo fuese un regalo d'a poderosa familia Minnema a la ciudat.[3]

Vicos

Froskepôlemolen
Nombre frisónNombre neerlandéscenso de 2005
LjouwertLeeuwarden86,324
GoutumGoutum2,624
WurdumWirdum1,236
WytgaardWijtgaard626
LekkumLekkum469
SnakkerbuorrenSnakkerburen206
HimpensHempens175
SwichumSwichum60
TearnsTeerns16
Total91,766
Fuent:[4]

Arquitectura

Entre os edificios mas representativos d'a ciudat se pueden encluyir o Kanselarij (l'antiga cancillería), o Stadhouderlijk hof, antiga residencia d'os lugartenients de Frisia, o Waag (antigo mercato d'a ciudat), a ilesia de Sant Bonifacio y a Oldehove una torre medieval. Una d'as millors anvistas d'o centro d'a ciudat se tiene dende o "edificio Achmea", o mas alto d'a ciudat (pertenixient a la companyía d'aseguranzas "Achmea").

Ljouwert ye tamién a seu d'o mercato de bestiar mas gran d'o país, que se celebra o Día de l'Ascensión, asinas como o mercato de flors mas gran d'os Países Baixos. O Froskepôlemolen ye o zaguer supervivient d'entre os 130 molins de viento que goso tener Ljouwert. As restas d'o Cammingha-Buurstermolen s'espaldoron en 2000. Os fundamentos d'atros dos molins, Wielinga-Stam y De Haan encara se i pueden trobar.[5]

Educación

Seu d'a NHL en a Tesselschadestraat

Ljouwert tien bellas universidaz de prestichio en o campo d'as ciencias aplicatas (HBO en neerlandés), como o Van Hall Instituut (ciencias naturals y agricolas), a Stenden Hogeschool (economía) y a Noordelijke Hogeschool Leeuwarden (economía, tecnolochía y artes).

A tamas de que a ciudat no tien una universidat cientifica, bi ha a-saber-las seccions d'universidaz d'atras ciudaz como a Wageningen University and Research Centre, a Universiteit Twente y a Rijksuniversiteit Groningen. Alto u baixo 16.000 estudiants, encluyindo un numero cada vegata mayor d'estudiants foranos, estudeyan en as escuelas tecnicas. Antiparti d'a educación superior, a ciudat amás ye a seu de dos escuelas rechionals de formación profesional (MBO): o Friese Poort y o Friesland College.

Esporte

Ljouwert ye o punto de salita y de plegata d'a Elfstedentocht, una cursa de patinache sobre chelo de 200 km de largaria que se fa d'hibierno, y cuan as condicions lo permiten, en as canals chelatas de Frisia. A zaguera edicion d'ista competición se celebró en chinero de 1997 y as dos anteriors en os anyos 1986 y 1985. L'equipo de fútbol d'a ciudat, o Cambuur Leeuwarden, chuga en a Eerste Divisie (a segunda categoría d'o fútbol neerlandés). En a temporata 2005/06 o club cuasi desapareixe debito a las suyas malas condicions economicas. O Cambuurstadion, a on que se chugan os partius de fútbol, se devantó en l'anyo 1995. Actualment l'equipo de fútbol tien plas de fer un nuevo estado en a parti oriental d'a ciudat, lo que tendría un coste de 35 millons de euros.[6]

Politica

Ljouwert, como capital d'a provincia de Frisia, ye seu d'as institucions provincials.

Personas conoixitas de Ljouwert

Mata Hari, a famosa bailarína y espía
  • Havank
  • Cisca Dresselhuys
  • Maurits Cornelis Escher
  • Femme Gaastra
  • Richard Hageman
  • Wijerd Jelckama
  • Willem van Haren
  • Mata Hari
  • Johannes Henricus Gerardus Jansen
  • Querelle Jansen
  • Piet Paaltjens
  • Joachim van Plettenberg
  • Tjitske Reidinga
  • J. Slauerhoff
  • Pieter Jelles Troelstra
  • Cornelis Adriaan Lobry van Troostenburg de Bruyn
  • Saskia van Uylenburg
  • Lodewijk Caspar Valckenaer
  • Dirk van Erp
  • Hans Vredeman de Vries
  • Harm Wiersma

Transporte

Gara de Ljouwert
Un autobus urbán d'Arriva
Ljouwert, Van Harinxmakanaal

Bi ha cuantas linias de tren dende atras ciudaz d'os Países Baixos:

Tamién bi ha linias regulars d'autobus con atras ciudaz de Frisia mas que mas:

  • 10 Ljouwert -> Drachten (Burgum, Sumar)
  • 13 Ljouwert -> Drachten (Surhústerfean, De Harkema)
  • 14 Ljouwert -> Drachten
  • 22 Ljouwert -> Warten
  • 28 Ljouwert -> It Hearrenfean (Grouw)
  • 50 Ljouwert -> Dokkum
  • 51 Ljouwert -> Dokkum (Damwâld)
  • 54 Ljouwert -> Dokkum (Stiens, Holwert)
  • 60 Ljouwert -> Dokkum (Stiens, Holwert)
  • 62 Ljouwert -> Bûtenpost (Kollum)
  • 66 Ljouwert -> It Amelân (Holwert)
  • 70 Ljouwert -> Sint Anne (Minnertsgea)
  • 71 Ljouwert -> Harns (Minnertsgea)
  • 72 Ljouwert -> Sint Anne (Minnertsgea)
  • 73 Ljouwert -> Aldebiltsyl (Minnertsgea)
  • 93 Ljouwert -> Snits
  • 94 Ljouwert -> Snits
  • 95 Ljouwert -> De Jouwer (Grouw)
  • 97 Ljouwert -> Harns (Frjentsjer)
  • 320 Ljouwert -> Drachten
  • 350 Ljouwert -> Alkmaar

Y amás bi ha autobuses urbans en a ciudat. A mayoría d'as linias corresponden a la interpresa de transportes Connexxion y unas poquetas (linias 10,13,14 y 320) a la interpresa Arriva.

En coche, se i puet plegar por as dos autopistas que conectan a ciudat con a resta d'os Países Baixos, l'A-31 y l'A-7 por l'Afsluitdijk y l'A-32 por Zwolle. A mas, ye conectata con a Mar de Frisia por o Van Harinxmakanaal, una canal de 38 km de largaria.

Transporte aerio

Leeuwarden tien una base aeria, que ye una d'as tres mas importants d'a fuerza aeria d'os Países Baixos,[7] pero no tien vuelos comercials. Os aeropuertos mas amanatos con vuelos comercials son los de Groningen y Amsterdam.

Referencias

  1. ↑ Groot p. 10
  2. 1 2 3 Groot p. 12
  3. ↑ Jansma p. 45
  4. ↑ (nl)(fy) Dorpen per gemeente. Doarpswurk.
  5. ↑ (nl) {{{títol}}}. ISBN 90 330 1522 6.
  6. ↑ (nl) "Nieuw stadion Cambuur kost €35 miljoen"
  7. ↑ (nl) Base Aeria de Ljouwert. Ministerie van Defensie.

Bibliografía

  • (nl) Groot, P.J. de, Karstkarel, G.P. & Kuipers, W.H., 1984. Leeuwarden, beeld van een stad. Zeven eeuwen stadsleven in woord en beeld. ISBN 90 3301341X.
  • (nl) Jansma, K., 1981. Friesland en zijn 44 gemeenten ISBN 90-6480-015-4.

Vinclos externos


This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.