Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Os italianismos en bavaro (en bavaro Italienisch im Boarischn) son os ampres provenients d'o italiano que se troban presents en a luenga bavara.

En estar a suya luenga vecina son mas frecuents os italianismos en os dialectos mas meridionals d'o bavaro como o sudtirolés, que de feito convive en una situación de diglosia con o italiano.

Lista de parolas

Aquí se puet veyer una lista de parolas bavaras d'orichen italiano, a suya parola esquivalent en alemán bavaro, alemán stándard, italiano y a suya traducción ta l'aragonés:

BavaroAlemán bavaroItalianoAlemán stándardSignificau
avantiavantiavantigehen wiri-mos-ne
BaracknBarackebaraccaBarackecaseta
KarfioiKarfiolcaulifiorBlumenkohlcoliflor
krepiankrepierencrepareverreckenreventar (morir), mesmo orichen que crebar-se
MaroniMaronimarroneEsskastaniecastanyas
MonetnMonetenmonetaGelddiners, mesmo orichen que moneda
SpaliaSpalierspallieraSpalierespaldera
StilettlStilettstilettoStilettestilet

Italianismos en sudtirolés

Por trobar-se en situación de disglosia con o italiano son a-saber-los os italianismos que bi ha en o bavaro sudtirolés. Aquí s'amuestra una lista:

SudtirolésItalianoAlemánSignificau
aifèrriai ferrivom Rostliteralment en italiano a o fierro, "feito a la parrilla".
amàncaalmenowenigstens"a o menos"
anzianziin Gegenteil"a o contrario"
a poschtoa postoin Ordnung"en orden"
appaltierenaggiudicareZuschlag erteilen"adchudicar". D'o italiano appàlto, contracto.
AschpettatiwaaspettativaVorruhestand"espectativa"
Bakkànalmanacco campestreBaernrüpeld'o italiano u o ladino, se diz asinas a las personas rurals
bèschtiabestiaUhrvieh"bestia, animal", ye una faltada
Bòtschabambinokleines Kind"nino chicorrón", de boccia
BrandnbrandaFeldbett"leito plegable"
Buschtapagabusta pagaLohntüte"sobre con a paga"
CaràmbacarabinieriGendarmerie"chendarmería" italiana
CàzzatacazzataScheiß"mierda"
CàzzocarabinieriSchwanz"pene"
cottostancomüde"canso", literalment significa cueto
DamidschànadamigianaKorbflasche"bombona"
DrogìndrogatoRauschgiftsüchtiger"drogadicto"
DschìrogiroRundfahrt"vuelta", "itinerario cercular", literalment chiro
dschùro!(lo) giuro!ich schwöre!"lo churo!"
èkko!ecco!sieh da!"mira!"
Extrakommunitàriernicht zur EU gehörigextracomunitario"extracomunitario", se fa servir ta referir-se a personas d'o tercer mundo, mas que mas de raza negra
falìdi giahnfallitobankrott"bancarrota", a esprisión incluye o verbo "gìehn" (ir-ie, en bavaro stándard "geh")
FerragostoferragostoMariä Himmelfahrt"día d'a virchen d'agosto" (15 d'agosto)
FifafifaBammel"medrana"
Figàtafigatageile Sache"cosa muit polida"
firmìernfirmareunterschreiben"sinyar"
fòrafuoridraußen"difuera"
FraktionfrazioneOrtsteil"barrio"
FregatùrafregaturaReinfall"decepción"
fregiernfregarebetrügen"enganyar"
FrìgofrigoriferoKühlschrank"frigorifico"
FugafugaFlucht"fuga"
fuòri seinfifaverrückt sein"estar barrenau", a esprisión incluye o verbo "sein" (estar/ser)
FurgònefurgoneLieferwagen"furgoneta"
godierngoderegenießen"disfrutar"
GorglGorgonzolaGorgonzola"Gorgonzola", queso d'a rechión de Lombardía
Gratta-e-wintschigratta e vinciRubbellos, Rubbel-Lotto"grata y gana", un chuego d'a lotería italiana
GrilliàtagrilliataGrillparty"esparrillada"
GuardiaguardiaWache"guardia"
Guardia stìenfare la guardiaWache stehen"fer guardia", a esprisión incluye o verbo "stìen" (permaneixer, en bavaro stándard "steh")
GùstogustoGeschmack"gusto"
Identitetskårtncarta d'identitàPersonalausweis"DNI", "tarcheta d'identidat"
infattiinfattiin der Tat"de feito"
inkasinìernincasinaredurcheinanderbringen"desordenar"
inkazziernincazzarsisich ärgern"encarranyar-se"

Bibliografía

  • Ludwig Wagner: Das Fremdwort in der Münchner Mundart. Múnich, 1937
  • Hanspeter Demetz: Lexicon Südtirolerisch-Deutsch. Edition Rætia. Bozen. 4ena edición, 2014.

Se veiga tamién


O lexico italiano y os italianismos ampraus por atras luengas
en alemán | en anglés | en aragonés | en arpitán | en astur-leyonés | en bavaro | en castellano | en catalán | en francés | en galaicoportugués | en occitán | en neerlandés


Gramatica d'o bavaro
Fonetica Epentesi · Diftongo oa
Morfolochía Adchectivos (Numerals) · Adverbios · Articlo definiu · Articlo indefiniu · Caso gramatical (Acusativo · Chenitivo · Dativo · Vocativo) · Conchuncions · Chenero gramatical · Numero gramatical · Prefixos y sufixos · Preposicions · Pronombres (Demostrativos · Indefinitos · Interrogativos · Personals · Posesivos · Reflexivos · Relativos) · Substantivos (Aumentativo · Diminutivo) · Verbos (Verbos auxiliars · Verbos deponents · Verbos modals)
Lexicolochía Lexico (Bohemismos · Chinés en bavaro · Días d'a semana · Galicismos · Italianismos · Latinismos · Meses de l'anyo · Nombres propios · Parolas indias en bavaro · Yiddischmos y hebraismos)
Ortografía Grafía · Cliticos
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.