Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Gascón Gascon
Variedaz de l'occitán
Extensión d'o gascón
Localización cheografica
Estau	{{{estau}}}
País	{{{país}}}
Rechión	{{{rechión}}}
Parlau en	Gascunya Biarn Bigorra
Lugars principals
Estatus
Atras denominacions	{{{atras denominacions}}}
Charradors	253.814
Oficial en	Catalunya (Aranés)
Reconoixiu en	{{{reconoixiu}}}
Regulau por	Conselh de la Lenga Occitana
Vitalidat
Escritors principals
Rasgos dialectals
Clasificación lingüistica
Indoeuropea Romance Romance occidental Galorromanica Occitanorromanica Occitán Gascón
Codigos
ISO 639-1	oc (occitán)
ISO 639-2	oci (occitán)
ISO 639-3	oci
SIL	oci

L'occitán gascón^[1] ye o dialecto mes occidental de l'occitán, prou diferenciato d'a resta, y con diversas influencias posiblement bascas. L'aranés ye una varietat local d'o subdialecto gascón pirenenco.

Ista modalidat occitana tien una fuerte personalidat y ye diferent d'a resta d'os dialectos d'oc y por ixo belas peronas afirmaban que se trataba d'una luenga diferent. Iste pareixer ye muit minoritario hue: os lingüistas y a gran mayoría d'os usuarios d'a variedat gascona fan servir a visión unitaria de l'occitán con a norma cheneral alibertina, a mesma d'a resta de dialectos occitans. A muga d'o gascón con os atros dialectos occitans se produce con parlas de transición en as riberas d'a Garona dende a Val d'Arán (on se charra l'aranés), dica Bordeus.

O gascón se divide en diversos subdialectos entre os cuals domina a ran normativo la variedat biarnesa u biarnés (que en muitos aspectos presenta mas peculiaridaz que l'aleixan d'o lenguadociano). As parlas pirenencas presentan atras tendencias particulars como l'articlo pirenenco eth (femenín era), y localment, especialment en aranés, a conservación de l'[a] final atona y os plurals femenins en [es] (l'aranés ha adoptato la normativa occitana cheneral —l'alibertina— que puede transcribir belas particularidaz locals).

Pèire Bèc, un d'os estudiosos mas importants d'o gascón, proposó:

• una "clasificación dialectal" de l'occitán (tres grupos: gascón, noroccitán y suroccitán),
• una clasificación "supradialectal" (tres atros grupos: aquitanopirenenco, occitán central y arvernomediterranio) unindo o gascón a lo lenguadociano meridional ta formar o grupo aquitanopirenenco.

Rasgos propios d'o gascón

Bellas d'as caracteristicas particulars d'o gascón son:

• Cambeo de f a h (que en bels indreitos no se pronuncia) -> Huec (fuego). Heuguèra ("felequera" u "felz(e)").
• Cayita d'a n intervocalica -> Haria ("farina"), Lua ("luna").
• Transformación d'a ll latina en th en as rematanzas y en r en posición intervocalica -> Castèth ("castiello"), bèth bèra (bonico bonica).
• Conservación de QUA y GUA latinos (en a resta de l'occitán pasan a [ka] y [ga]).
• Reducción de -MB- e -ND- latinos a [m] y [n] como en catalán.

O sufixo latino -ANUM presenta a forma coincident con o catalán -à dende a costa dica a Val d'Aura, y en a zona d'a Garona presenta a forma -án coincident con o belsetán y o chistabín.^[2] D'esta manera en gascón se puet decir mardà u mardàn.

Escritura

O gascón fa servir bellas grafías particulars como h-, -th, -sh y n·h, s·h (como in·hèrn, des·har ta evitar una posible confusión con -nh-, -sh-).

Referencias