Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Gascons Gascons | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Gascón | ||||||
Catolicismo. | ||||||
Pueblos latinos | ||||||
Gascunya |
Os gascons[1] (en gascón gascons) son os habitants nativos de Gascunya. Tienen como luengache tradicional o gascón, que fa part de l'occitán, en camín de ser substituyiu por o francés. Son de relichión catolica.
Relichión
Encara que tradicionalment catolicos, Gascunya ha estato un puesto de proliferación de movimientos relichiosos disidents u hereticos como o catarismo u o protestantismo (hugonotz).
Luenga
O gascón s'esferencia d'atras variants de l'occitán por tener un substrato lingüistico basco-aquitano y tener caracters comuns con o castellano y l'aragonés, a mes d'un lexico pirenenco común con l'aragonés y catalán.
Historia
Os gascons son descendients d'a población romanizata d'a Novempopulania, os antigos aquitanos principalment. A Novempopulania quedó baixo control d'os bascons cuan cayeba l'Imperio Romano d'Occident. Os francos sozmetioron a los bascons d'o norte d'os Pireneus y dicioron a lo suyo territorio Basconia, d'on provién Gascuenya u Gascunya.
En o periodo feudal Gascunya s'esminglanó en muitos territorios que pertenexioron a diferents sinyors feudals, vasallos de diferents reis. Parte d'a Gascunya estió baixo a influencia d'a Corona d'Aragón dica a derrota en a Batalla de Muriel. Tamién part de Gascunya conoixió periodos d'influencia d'os Plantagenet (y d'os Plantagenet d'Anglaterra cuan os Plantagenet perdioron poder debant d'os Capetos).
Os gascons en Aragón
Os gascons ha participato en a repoblación d'Aragón y a presencia d'inmigrants gascons s'ha producito en diferents periodos d'a Historia d'Aragón. Os occitans que s'establioron en Chaca yeran d'orichen gascón sobretot. En o libro "Cronica de los estados peninsulares", escrito en aragonés en dan una preciosa referencia:
Se veiga tamién
Referencias
- ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.