![]() |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Cobol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Información cheneral | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nombre, simbolo, numero | Cobol, Co, 27 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Serie quimica | Metal de transición | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupo, periodo, bloque | 9, 4, d | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Color | griso metalico muit brillant![]() | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Peso atomico | 58.933195(5) g·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Configuración electronica | [Ar] 4s2 3d7 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electrons por capa | 2, 8, 15, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz fisicas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Color | griso metalico | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat (a t.a.) | 8.90 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat en liquido en o p.f. | 7.75 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto de fusión | 1768 K (1495 °C, 2723 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto d'ebullición | 3200 K (2927 °C, 5301 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de fusión | 16.06 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de vaporización | 377 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Calor especifica | (25 °C) 24.81 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz atomicas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estructura cristalina | hexagonal | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estatos d'oxidación | 5, 4 , 3, 2, 1, -1[1] (Oxido anfotero) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electronegatividat | 1.88 (escala de Pauling) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enerchías d'ionización (mas) |
1ª: 760.4 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ª: 1648 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3ª: 3232 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio atomico | 125 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio covalent | 126±3 (low spin), 150±7 (high spin) pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atra información | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ordenación magnetica | ferromagnetico | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Resistividat electrica | (20 °C) 62.4 nΩ·m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Conductividat termal | (300 K) 100 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dilatación | (25 °C) 13.0 µm·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Velocidat d'o sonito | (20 °C) 4720 m/s | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo d'elasticidat | 209 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mod. elast. transversal | 75 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo de compresión | 180 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Coeficient de Poisson | 0.31 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Mohs | 5.0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Vickers | 1043 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Brinell | 700 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numero CAS | 7440-48-4 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Isotopos mas estables | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
O cobol (de l'alemán Kobold, esprito d'a mitolochía chermanica) ye un elemento quimico de numero atomico 27 y simbolo Co situato en o grupo 9 d'a tabla periodica d'os elementos. O cobol ye un metal duro, ferromagnetico, de color blanco azulenco. A suya temperatura de Curie ye de 1388 K. Por un regular se troba chunto con o níquel, y o dos gosan fer parti d'os meteoritos de fierro. Ye un elemento quimico esencial ta os mamifers en chicotas cantidaz. O Co-60, un radioisotopo de cobol, ye un important trazador y achent en o tractamiento d'o cáncer. O cobol metalico ye comunment constituyito d'una mezcla de dos formas alotropicas con estructuras cristalinas hexagonal y cubica centrata en as caras estando a temperatura de transición entre as dos de 722 K. Presenta estatos d'oxidación baixos. Os compuestos en os que o cobol tien un estato d'oxidación de +4 son poco comuns. O estato d'oxidación +2 ye muit frecuent, asinas como o +3. Tamién bi ha complexos importants con o estato d'oxidación +1.
Aplicacions
- Aliacions entre as que cal destacar as superaliacions emplegatas en turbinas de gas d'aviación, aliacions resistents a la corrosión, acers rapedos, y carburos cementatos y aines de diamant.
- Imans (AlNiCo) y cintas magneticas.
- Catalisi d'o petrolio y industria quimica.
- Recubrimientos metalicos por deposición electrolitica por o suyo aspecto, dureza y resistencia a la oxidación.
- Ixecant ta pinturas, vernices y tintas.
- Recubrimiento base d'esmaltes vitrificatos.
- Pigmentos (cobol azul y cobol verde).
- Electrodos de baterías electricas
- Cordons d'acero de pneumaticos.
- L'isotopo Co-60 se fa servir como fuent de radiación gamma en radioterapia, esterilización d'alimentos (pasteurización freda) y radiografía industrial ta o control de calidat de metals.
Rol biolochico
O cobol en chicotas cantidaz ye esencial ta numerosos organismos, encluyitos os humans. A presencia de cantidaz entre 0,13 y 0,30 ppm en a tierra amillora ostensiblement a salut d'os animals de pasto. O cobol ye un component central d'a vitamina B12 (cianocobalamina).
Abundancia y obtención
![](../I/Smaltite_espagne.jpg.webp)
O metal no se troba en estato nativo, sino en diversos minerals, razón por la que se quita usualment chunto con atros productos, mas que mas como subproducto d'o níquel y l'arambre. As prencipals menas de cobol son a cobaltita, eritrina, cobaltocalcita y skutterudita.
Os mayors productors de cobol son China, Zambia, Rusia y Australia. En o termin municipal de Sant Chuan de Plan bi habió una mena de skutterudita u esmaltita cerca d'o barranco d'el Sen y o puesto encara se diz El Cobol. Esta mena fue ubierta y espleitada por os alemans en o sieglo XVIII. La esmaltita de Chistau ye chunto con atros minerals de cobol como a cobaltita y eritrina.[2]
Compuestos
A causa d'os diversos estatos d'oxidación que presenta, bi ha un abundant numero de compuestos de cobol. Os oxidos CoO (temperatura de Neel 291 K) y Co3O4 (temperatura de Neel 40 K) son os dos antiferromagneticos a baixa temperatura.
Articlos relacionatos
- Azul cobol
Referencias
Vinclos externos
Se veigan as imáchens de Commons sobre o cobol.
- (es) Enciclopedia Libre - Cobol
- (en) Los Alamos National Laboratory - Cobol
- (en) webelements.com - Cobol
- (en) environmentalchemistry.com - Cobol
- (en) Londres celebra 50 anyos de Radioterapia con Cobol-60 (pdf)