 |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
| Cardincha | ||||||||||||||||
.jpg.webp) Carlina acaulis | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Carlina acaulis | ||||||||||||||||
| L., 1753 | ||||||||||||||||
A cardincha u cardelina (Carlina acaulis (L., 1753)), tamién dita cardo de bruixas[1] u cardo "machico" ye una flor d'a familia d'as asteracias, familiar d'os cardos, poco frecuent anque bien mirata, que creixe en os pratos d'a montanya alta y as estivas.
Ye una planta posada, sin de tallo que la faiga alzar como os altros cardos, y brinda nomás que una flor, que ye central a l'alto d'a roseta d'as fuellas punchudas, de color amariella en as nuestras latituz, anque altras variedaz mas claretas existen en Europa central. A florada pasa de finals d'a primavera y o estivo.
No ye pas un cardo de verdat pos tien bractias que se fican como sepalos d'a inflorescencia, pero no tien ligulas reals. O cerclo vital ye bianyal.
.jpg.webp)
Per l'aspecto que tien, que bien recuerda d'un disco solar, s'ha mirato tradicionalment ta ficar-la xuca en puertas y patios d'as casas pos yera habitual considerar que espantaba as bruixas y os suyos designios (maloltías, pasas, maldaus y suertes malmetedoras). Diz que se feba xucar anque yera poco perenne per a suya estructura organica, se solventaba con religadas mas gravadas.
A relación d'a suya forma con o sol se fa mes clara en a luenga basca, que en dicen Eguzkilore ("flor d'o sol") u en o sud d'os Alpes que en dicen "sol d'os Alpes". A función machica se fa mes potent cuan la cullen o maitin d'a Santchuanada.
A vena tien aceites esencials con substancias antibioticas (especialment inhibitorias d'as bacterias Gram -, y flabonoides. D'ista función mas medicinal diz que ya en teneba ideya, talment, o famoso Carlos Magno qui en feba uso ta curar-se os mals de ferito.
Referencias
- ↑ (an) Rafel Vidaller Tricas: Libro de As Matas y Os Animals; Dizionario aragonés d'espezies animals y bechetals,Ed. Val d'Onsera, 2004, ISBN 978-84-8986-235-7, p.49
Vinclos externos
Se veigan as imáchens de Commons sobre a cardincha.- (es) A cardincha
- (es) Fotos d'a cardincha
| Mitolochía aragonesa | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||