Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.

Bordeus Bordeaux
Comuna de Francia
Place de la Victoire
Estau  • País  • Rechión  • Departam.  • Districto  • Cantón	Francia Occitania Nueva Aquitania (prefectura) Gironda (prefectura) Bordeus (capital) Capital de 5 cantons: Bordeus-1, 2, 3, 4 y 5
Mancomunidat	Mancomunidat urbana de Bordeus (CUB)
Superficie	49,36 km²
Población  • Total  • Densidat	261 804 hab. (2014) 4.363 hab/km²
Altaria  • Meyana  • Maxima  • Minima	6 m 42 m 1 m
Alcalde	Pierre Hurmic
Codigo postal	33000, 33100, 33200, 33300, 33800
Codigo INSEE	33063
Chentilicio	Bordelés/a[1]
Coordenadas	44°50’16’’N 0°34’45’’U
Bordeus Bordeus en Francia

Bordeus (Bordèu [buɾˈðɛw] en occitán; Bordeaux en francés) ye un important puerto d'o Sudueste de Francia, capital d'a provincia d' Nueva Aquitania y prefectura u capital administrativa d'o departamento de Gironde. Ye a capital historica d'as rechions de Gascunya y Guyena.

Fa parte d'a Organización d'as Ciudaz d'o Patrimonio d'a Humanidat.

Un bordeus puede estar devez o vin que s'elabora en o país.

Cheografía

A ciudat ye construita sobre o estuario d'o río Garona, estallata per tanto en dos cantos.

Demografía

En 2018, a ciudat teneba 257.068 habitadors en o distrito municipal y 801.041 en l'aria metropolitana. Ta febrero de 2004, s'esmaba una población de 229.500 habitants.

Os habitadors de Bordeus son bordeleses. A luenga parlata cheneralment y oficial ye o francés, bien que a parla autoctona bordelesa ye una variant d'o dialecto gascón, clasificato en a luenga occitana.

Historia

• Fue fundata arredol de l'anyo 300 aC. per os romanos, que la clamoron Burdigala.
• Fue saqueyata per as tropas d' Abderramán en 732, dimpués d'haber redotato a o duque Eudes.
• Entre os sieglos XII y XV, Bordeus estió un feudo d'o rei d'Anglaterra.
• O sieglo XVIII significó lo suyo sieglo d'oro gracias a o comercio con as Indias occidentals. Os hotels d'os muelles proceden d'iste periodo.
• En a Primer Guerra Mundial, o gubierno francés se retiró ta ista ciudat.

Vins

A rechión de Bordeus ye cuna d'os mas prestichiosos productors de vin d'o mundo. Se i fan igual de tintos como de blancos.

O Bordeus tinto s'elabora per un regular a partir d'una mezcla d' ugas que puede estar de Cabernet Sauvignon, Cabernet Franc, Merlot, Petit Verdot y Malbec. O bordeus blanco s'elabora a partir de Sauvignon Blanc, Semillon y Muscadelle.

A rechión vinicola de Bordeus ye estallata en subrechions, entre as cuals Saint Émilion, Pomerol, Médoc y Graves. Istos cinco tintos Premier Cru (cuatre de Médoc y un, o Chateau Haut-Brion, de Graves), instituitos per a Clasificación oficial de vins de Bordeus de 1855, se troban entre os mas caros y que mas requesta leban d'o mundo:

• Château Lafite-Rothschild
• Château Margaux
• Château Latour
• Château Haut-Brion
• Château Mouton-Rothschild

Sauternes ye una subrechión de Graves, conoixita per os suyos vins blancos dulces ta postres, como lo Château d'Yquem.

Administración

Climatolochía

  Estación meteorolochica de Bordeaux-Mérignac

Mes	Chi	Feb	Mar	Abr	May	Chn	Chl	Ago	Set	Otu	Nob	Abi
Temp. mas. meya (°C)	9	11	14	16	19	23	26	26	23	18	13	10
Temp. min. meya (°C)	2	3	4	6	10	13	15	15	12	9	5	3
Meya (°C)	6	7	9	11	15	18	21	21	18	14	9	7
Plebida meyas (mm)	76	64	66	66	71	66	53	58	71	86	89	86
Fuent : The Weather Channel Météo France

Personaches celebres

Entre os bordeleses mas conoixitos, i feguran:

• Ricardo II d'Anglaterra (1367-1400).
• Michel de Montaigne (1533-1592), filosofo y escritor.
• François Mauriac (1885-1970), escritor, Premio Nobel de literatura en 1952.
• René Clément (1913-1996), director cinematografico.

Bels puestos d'intrés y molimentos

• Seu de Sant Andreu.
• Chardín Botanico
• Musée d'Aquitaine (Museu d'Aquitania)
• Musée des Beaux-Arts (Museu de Bellas Artes)
• Monument aux Girondins (Molimento en a Place des Quinconces)
• Grand Théatre (En a Place de la Comédie)
• Palais Rohan (Palacio Rohan, que ye a seu d'o concello d'a ciudat)
• Pont de Pierre (Puent de Piedra)
• Allées de Tourney

Altros datos

L'actual alcalde de Bordeus ye Alain Juppé, de l'UMP (Unión per un Movimiento Popular).

O equipo de futbol local ye o Girondins de Bordeaux.

Localidaz achirmanatas

• Bristón (Anglaterra).

Vinclos externos

• Se veigan as imáchens de Commons sobre Bordeus.
• Pachina web oficial municipal.

1. ↑ (an) Diccionario ortografico de l'aragonés (Seguntes la Propuesta Ortografica de l'EFA). Versión preliminar. Estudio de Filología Aragonesa. ISSN 1988-8139. Octubre de 2022.