 |
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
 |
Ista pachina ha menester d'una revisión por un corrector ta amillorar a suya ortografía, a suya gramatica u o suyo vocabulario. |
| Binacua | |
| Lugar d'Aragón | |
| Entidat • País • Provincia • Comarca • Municipio |
Lugar Aragón.svg.png.webp){kind=small} UescaChacetania Santa Cruz d'as Serors |
| Partiu chudicial | Chaca |
| Población • Total |
31 hab. (2023) |
| Altaria • Meyana |
762[1] m. |
| Distancia • 14 km |
enta Chaca |
| Codigo postal | 22792 |
| Parroquial • Diocesi • Arcipestrau • Parroquia |
Chaca Chaca-Berdún Ánchels Custodios |
| Ríos | Barranco d'a fuen biescas y Río Aragón. |
| Coordenadas | |
  Binacua Binacua en Aragón | |
| Web oficial | |
Binacua ye un lugar d'o municipio de Santa Cruz d'as Serors, en a Chacetania, provincia de Uesca, Aragón. Ye situau sobre un puyuelo a lo piet d'a sierra de Sant Chuan d'a Penya, en a vesant norte d'a punta Cuculo, en a marguin ezquierda d'o río Aragón, a una altitut de 761 metros. Fa parte de l'Itinerario d'a Rota Monumental d'a Canal de Berdún que integra doce localidaz con ilesias, ermitas y castiellos d'interés.
Historia
Seguntes Agustín Ubieto Arteta, a primera cita d'o lugar ye en 992 y apareixe en a edición de su chermano Antonio Ubieto Arteta d'o Cartulario de San Juan de la Peña, en Textos Medievales, 6 (Valencia, 1962), y cita as formas Binacua, Binaqua, Uinaqua, Vinaqua y Vinaque.[2]
De 1056 ye la primera mención de Vinacua, en a cuala los suyos vecins actúan como testigos d'una donación. Dica o sieglo XIX estió sinyoría abadial, dependient d'o monesterio de Santa Cruz d'as Serors –dende o sieglo XVI d'as benedictinas de Chaca. Ista vinculación, encara que antiga, ye posterior a lo 992, calendata d'una falsa carta de donación d'a villa per Sancho Garcés II. Tamién ye espuria la feita per Pero I en 1100, que tres anyos dinantes sí heba entregau a lo cenobio las casas de Binacua propiedat d'a difunta abadesa donya Sancha. En o sieglo XII ye constatada la existencia de vinyals (venda d'as vinyas Ariola y Assa).
Patrimonio
Ilesia d'os Ánchels Custodios
A ilesia d'os Ánchels Custodios de Binacua se construyió en o sieglo XI con una nau rectangular que remata en un abside semicercular, que tien una finestra con dople redame en o centro visible dende l'interior d'o templo, y ye cubierto con vuelta de cuarto d'esfera. Se siguioron as pautas d'o estilo romanico lombardo, como se compreba en o costau sud de l'abside a on perviven tres arquiellos ciegos y dos lesenas (pilastras). Os costaus norte y este de l'abside estioron destruyius per un rayo y han estau reconstruyius de forma elemental, sin reponer os arquillos y lesenas desapareixius.
Debió sufrir una espaldadura que obligó a la reconstrucción parcial, ya en o sieglo XII, d'alcuerdo con o estilo romanico procedent d'a seu de Chaca. Asinas se compreba en a portalada, con arco de meyo punto y cuatro arquivoltas de gran grandaria, decoradas de l'exterior a l'interior, per lo escaquiau chaqués, una serie de bolas, un baquetón y una banda sin ornamentar. O timpano, "un d'os mas orichinals entre los aragoneses", ye ocupau per lo crismón, como ye frecuent en as ilesias romanicas d'a comarca, y a los suyos costaus amaneixe, dentro d'un cerclo, una ixeta y un cervatillo que miran a lo crismón; en as ixutas d'os tres cerclos amaneixen dos cabezas barbadas labradas de traza rudimentaria. A puerta ye flanqueada per dos columnas que rematan en capitels figurativos, un con serpients enroscadas y l'atro con aus afrontadas, executadas con bella tosquedat. En o muro d'o portico, a la dreita d'o espectador, se ficó una lapida funeraria calendada en 1684.
En l'interior, amán de l'abside, se troba un baixorrelieu, executau de forma muito esquematica y tosca, con una persona que lancetia un dragón. Se tracta d'una pieza reaproveitada y que s'ha disposau tumbada, cuan en orichen habió d'estar vertical.
En zaguerías d'o sieglo XVII s'enampló per o sud a nau y se construyió la torre campanar. En o cuerpo meyo se ficó, reaproveitada d'o templo romanico, una finestra estreita, tipo espillera.
Arquitectura tradicional
O lugar ye cudiadosament conservau, con as carreras pavimentadas con losa, mantiene o plano orichinario. Se conservan viviendas tradicionals, construyidas con piedra, cubiertas con losas y con grans chamineras troncoconicas.
Camín/Carrera de Sant Chaime
O Camín de Sant Chaime por Binacua forma parte d'o ramal de Sant Chuan d'a Penya, una subdivisión d'o Camín de Sant Chaime Franzés por Aragón (Carrerón de Gran Recorriu GR-65.3) que traviesa d'este a ueste tot o territorio d'a Canal de Berdún, descurrindo paralelamén a lo río Aragón.
O suyo trango por Binacua, encomenza en a localidat de Santa Cruz d'as Serors, con una durazión d'1 ora y 50 menutos dica a suya plegada a Binacua. Dimpués d'a plegada a Binacua, desziende por a carretera dica a localidat de Santa Zilia.
Etimolochía
Respective d'a suya etimolochía, Manuel Benito Moliner, de l'Instituto de Estudios Altoaragoneses, creye que puet estar un antrotoponimo, ye decir, un toponimo procedent d'un antroponimo u nombre de persona, que habría estau influyenciau por un sufixo d'orichen celta.[3]
Cheografía
A localidat de Binacua se troba situada a 762 metros d'altaria sobre o livel d'a mar, a una distancia de 14 km d'a ciudat de Chaca, capital d'a suya comarca. Se troba en un chicot pueyo mugant con a sierra de Sant Chuan d'a Penya, y por a suya ubicación poseye una ampla anvista sobre a val de l'Aragón en ixa comarca amanada a Chaca.
Demografía
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| 1990- : población de dreito. Fuent: Intercensal en l'INE, Series de población en l'INE y Relación d'unidatz poblacionals en l'INE. | ||||||||||||||||||
Referencias
- ↑ (es) Pachina web no oficial de Binacua.
- ↑ (es) Ubieto Arteta, Agustín: Toponimia aragonesa medieval, Valencia, 1972.
- ↑ (es) Manuel Benito Moliner: Pueblos del Alto Aragón: el origen de sus nombres.
Vinclos externos
- (es) Binacua en AragonRomanico.com.
- (es) A ilesia de Sant Remón Nonato de Binacua en www.romanicoaragones.com.
- (es)Pachina web d'o lugar
| Lugars d'o municipio de Santa Cruz d'as Serors | |
|---|---|
| Binacua | Santa Cruz d'as Serors |