Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Bavaro de Lechrain
Lechroanerisch
Variedaz d'o bavaro

Distribución d'o bavaro de Lechrain
Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Bavera
Lugars principals Lechrain (Friedberg, Landsberg am Lech, Schongau)
Estatus
Atras denominacions Lechrainerisch, Vorostschwäbisch
Charradors  ?
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Alta
Literatura
Escritors principals
Rasgos dialectals Bavaro central meridional de transición enta l'alamanico suabio oriental
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2 gem
ISO 639-3 bar
SIL

O bavaro de Lechrain (en bavaro Lechroanerisch, en alemán Lechrainerisch u Vorostschwäbisch) ye un dialecto d'o bavaro parlau en a rechión de Lechrain, a val d'o río Lech entre Friedberg (Suabia), Landsberg am Lech (Alta Bavera) y Schongau (Alta Bavera), toz éls situaus a l'este d'o Lech. O dialecto de Lechrain ye prou diferent d'os atros dialectos vecins y se conoixe tamién como Vorostschwäbisch, literalment "pre-suabio oriental" por estar un dialecto de transición enta l'alamanico suabio.

Caracteristicas

O dialecto bavaro de Lechrain combina elementos d'o suabio oriental y o bavaro central meridional con bels repuis de l'alto alemán medieval. Mientres que o suabio y o bavaro se diferencian prou bien entre éls, o bavaro d'a rechión de Lechrain ha desenvolicau una forma mixta entre istas dos, fendo que un pueblo que tien un orichen alamanico haiga preso en a suya parla rasgos dialectals bavaros dimpués de sieglos de dominación bavara. Si paramos cuenta d'a fonolochía, o dialecto de Lechrain habría de clasificar-se como suabio. O suyo vocabulario ye d'atra man muito mas amanau enta o bavaro. Fendo una gollada a las estructuras gramaticals se veye que mezcla elementos d'os dos, suabio y bavaro.

Os rasgos mas tipicos d'o dialecto de Lechrain o soniu -kch- cerenyo y gutural que tamién se i puet veyer en os dialectos d'Allgäu (suabio) y Tirol (bavaro), a conservación en bels casos de -ch- en cuentas de -h- (por eixemplo ziehen → ziacha, leihen → leicha) y a mutación consonantica d'a -i- en -u- respecto a l'alemán stándard (Kirche → Kurcha, Wirt → Wurt).

L'aparición d'ista variant dialectal ye paralela a o curso d'o río Lech: asinas trobamos as variedaz mas puras en os municipios que se troban a o canto d'o río, mientres que si mos movemos bels poquez kilometros enta l'este os suyos rasgos diferencials desapareixen tornando-se cada vegada mas bavaros. O mesmo olcurre si n'imos bels kilometros enta l'ueste, mos trobaremos cada vegada con formas mas suabias.

Vocabulario

Iste ye un chiquet eixemplo de vocabulario:

Bavaro de Lechrain Alemán Aragonés
Darf Dorf lugarón
Göüd Geld dinero
zeicha zehn diez
Khurcha Kirche ilesia
Zucklher Zucker zucre
losa zuhören ascuitar
Mulliboscha Löwenzahn carnaruelo
a diaml manchmal a vegatas
hiana weinen plorar
nächt gestern ahier
Roosmugga Sommersprossen pecas

Bibliografía

  • Martin Wölzmüller: Der Lechrainer und seine Sprache. Landschaft - Brauchtum - Mundart. Landsberg 1987.

Vinclos externos

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.