Estructura constitucional

A Casa Rosada, o palacio d'o gubierno archentino, en Buenos Aires.

A zaguera dictadura, que prencipió en l'anyo 1976, inició a suya cayita con a redota d'Archentina en a Guerra d'as Malvinas, y en 1983 se facioron eleccions democraticas. Raúl Alfonsín, o primer president democratico dimpués d'a dictadura, s'enfrontinó con diversos retos, encluyindo-ie un debantamiento militar, y renunció seis meses antis d'a fin d'o suyo periodo de mandato. Carlos Ménem fue designato president, y dimpués d'una reforma constitucional, consiguió estar reesleito por un periodo de cuatre anyos mas, dica 1999, calendata en a que Fernando de la Rúa fue esleito, estando a primera transición pacifica en muitas decadas.

A Constitución archentina de 1853, reformata substancialment en 1994, estableixe una deseparación de poders definita adintro d'un sistema presidencialista. O poder executivo lo tien o president, esleito con o vicepresident por un periodo de cuatre anyos con a posibilidat de reelección. A potestat lechislativa ye exercita por o Congreso d'a Nación (Congreso de la Nación, en espanyol), composato por o Senau, con 72 miembros, y a Cambra de Deputatos (Cámara de Diputados) con 257 miembros. O poder chudicial recaye sobre a Cort Suprema de Chusticia.

Os partius politicos mas grans d'Archentina son o Partido Justicialista (PJ), un partiu d'orichen peronista, y a Unión Cívica Radical (UCR), establita en 1890.

Organización territorial

As cuatro rechions en as que s'agrupan as provincias archentinas. A provincia de Buenos Aires y a Ciudat Autonoma de Buenos Aires, en amariello, no integran denguna rechión.

Territorialment Archentina ye organizata en 23 provincias y a Ciudat Autonoma de Buenos Aires que ye a capital d'a federación. As provincias tienen toz os poders que no han estato explicitament delegatos a lo gubierno federal en a constitución nacional. As provincias s'encargan d'impartir chusticia, de chestionar os afers relacionatos con l'amostranza primaria y d'asegurar o rechimen municipal.

As provincias archentinas s'organizan internament en un sistema congresual, esleyindo os representants d'o poder lechislativo y o gubernador d'a provincia (poder executivo) de manera separata. Teoricament, o president d'Argentina tien a facultat d'intervenir en as provincias t'asegurar-ne a forma republicana de gubierno u ta esfender o territorio d'as invasions estrancheras, encara que en a practica ha intervenito en diversas ocasions militarment u en casos en que o gubierno provincial ha estato acusato de corrupción.

A mayoría d'as provincias d'o centro y norte d'o país son anteriors a la creyación d'Archentina como estato independient (ye decir, ya feban parti d'os virreinaus espanyols de Sudamerica). Manimenos, as provincias con presencia significativa d'amerindios u con una baixa población yeran territorios nacionals administratos por o Gubierno federal antis de convertir-se en provincias autonomas. O zaguer territorio en convertir-se en provincia ha estato Tierra d'o Fuego, Antartida y Islas de l'Atlantico Sud, qui lo fació en 1991.

Dica 1825, epoca en que as Provincias Unitas d'o Río d'a Plata prencipioron a emplegar oficialment o nombre d'"Archentina", a Provincia Oriental (que en 1829 se convertirba en a Republica Oriental d'Uruguai) y a provincia de Tarija (que dimpués ferba parti de Bolivia) yeran provincias constitucionals archentinas.

Diez ciudaz mas importants

As diez ciudaz mas importants son:

Demografia

Gauchos en a Pampa.

A mayoría d'os inmigrants europeus, que plegoron t'Archentina (especialment entre a Primera y a Segunda Guerra Mundial) s'establioron en as ciudaz, as cualas ofreixeban fainas, educación y atras oportunidaz ta ingresar en a clase meyana. Os treballadors agricolas tamién s'establioron en as grans ciudaz, especialment en Buenos Aires que ha centralizato lo creiximiento d'o país. Dende os anyos 1990, muitos lugars rurals han estato despoblatos debito a l'abandono d'o servicio ferroviario y a importación masiva de productos importants baratos que han reemplazato a los productos locals producitos a chicota escala, en dentrar en servicio o sistema de convertibilidat que manteneba la valor d'o dólar estausunidense artificialment baixo. Hue en día un tercio d'a población total d'o país vive en l'aria metropolitana de Buenos Aires, tamién conoixita como o Gran Buenos Aires. As siguients son as arias metropolitanas con una población superior a lo millón d'habitants:

1. Buenos Aires (zcudat: 3 millons, aria metropolitana: 13 millons)
2. Córdoba (1,4 millons)
3. Rosario (1,3 millons)

Luengas

Libros en guaraní.

O castellano ye a luenga oficial d'Archentina a nivel nacional. Pero, en 2004, a provincia de Corrientes declaró a cooficialidat d'o guaraní en l'amostranza y en os actos de gubierno. En as comunidaz indichenas se parla tamién o quichua, l'aimara y o mapudungun (a luenga d'os mapuches). Tamién se parlan muitas luengas d'orichen europeu (ruso, dialectos italianos y hebreus, alemán, etc.) en as grans ciudaz.

Esporte

• Archentina en os Chuegos Olimpicos

Os esportes mes populars son o fútbol, y o baloncesto anque tamién son muito practicatos atros como o rugby, o tenis, l'atletismo, o hockey hierba, o hockey sobre patins y voleibol. En a zona d'a Cordillera d'os Andes son populars os esportes d'hibierno.

• O fútbol ye o esporte mes popular, l'organismo rector ye a Asociación d'o Fútbol Archentino (AFA) y a suya competición mes important ye a Primera división Argentina. Os suyos equipos partecipan en as competicion continentals organizatas por a Confederación Sudamericana de Fútbol (CONMEBOL) y os mes conoixitos son o River Plate y o Boca Juniors. L'equipo nacional, a selección de fútbol d'Archentina, ganó os Campionatos Mundials de Fútbol de 1978 (organizato por Archentina) y 1986, tamién bi ha ganato 14 vegatas a Copa América y en os Chuegos Olimpicos dos medallas d'oro en 2004 y 2008 y d'os medallas de plata en os de 1928 y 1996.^[2] Beluns d'os millors y mes conoixitos chugadors de fútbol de toz os tiempos son Diego Armando Maradona, Leo Messi, Gabriel Batistuta y Mario Alberto Kempes. Tamién tién beluns d'os millors entrenadors d'o mundo como César Luis Menotti y Carlos Bilardo.
  O fútbol femenín ye tamien popular pero menos que o masculín. L'equipo nacional, a selección d'Archentina de fútbol femenín, partecipa en o Campionato Sudamericano dende 1995 estando subcampión tres vegatas y ganador en a edición de 2006. Tamién bi ha partecipato en a Copa d'o Mundo de fútbol femenín en as dos zagueras edicions estando a zaguer clasificato d'a fase de grupos.

Reinaldo Gorno medalla d'archent en Helsinki 1952 en a maratón.

• L'organismo rector d'o baloncesto ye a Confederación Argentina de Básquetbol (CABB) y a suya competición mes important ye a Liga Nacional de Básquet (LNB). Os suyos equipos partecipan en as competicion continentals organizatas por a Federación Internacional de Baloncesto d'as Americas (FIBA Americas) y os mes conoixitos son a AD Atenas, o Boca Juniors y o Peñarol.
  O baloncesto tién una larga historia en Archentina ande se principió a practicar en o anyo 1912. A primera gran victoria internacional estió en o anyo 1950 estando ganadors d'o Campionato d'o Mundo de Baloncesto, beluns anyos dimpués estió subcampiona en o anyo 2002. En os Chuegos Olímpicos estió campiona olimpica en os Chuegos olimpicos de 2004 y medalla de bronce en os de 2008. O millor chugador d'a historia d'o baloncesto d'Archentina ye Emanuel Ginóbili beluns atros son Oscar Furlong, Ricardo González, Luis Scola y Carlos Delfino.
  O baloncesto femenín anque no ye profesional partecipa en as competiciones internacionals, o suyo millor resultato ye o nouneno d'o Campionato d'o Mundo de baloncesto femenín de 2006.
• L'atletismo antis yera muito mes popular aconsiguiendo beluns exitos internacionals como 5 medallas en os Chuegos Olimpicos, dos oros, un de Juan Carlos Zabala en Los Angeles 1932 y un atro de Delfo Cabrera en os de Londres 1948 amás de 3 medallas d'archent de Reinaldo Gorno, Luis Brunetto y Noemí Simonetto. Actaulment bi ha de destacar a Germán Chiaraviglio y Braian Toledo.

Prencipals esportistas naixitos d'Archentina

Juan Manuel Fangio, 5 vegatas campión d'o mundo de Fórmula 1.

• Diego Armando Maradona, un d'os millors futbolistas d'o mundo en a suya epoca conoixito con a embotada d'O Pelusa.
• Lionel Messi, un d'os millors futbolistas d'o mundo en a actualidat conoixito con a embotada de La Pulga.
• Juan Manuel Fangio, cinco vegatas campión d'o mundo de Formula 1.
• Luciana Aymar, esleyita siete vegatas millor chugadora mundial de hockey cherba.
• Emanuel Ginóbili, considerato o millor chugador d'Archentina de baloncesto.