Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Alto saxón
Obersächsisch
Variedaz de l'alemán central

 Alto saxón (8)

Localización cheografica
Estau {{{estau}}}
País {{{país}}}
Rechión {{{rechión}}}
Parlau en Alemanya
Lugars principals Saxonia
Turinchia
Saxonia-Anhalt
Estatus
Atras denominacions
Charradors 2 millons
Oficial en
Reconoixiu en {{{reconoixiu}}}
Regulau por
Vitalidat Muit alta
Escritors principals
Rasgos dialectals
Clasificación lingüistica
Indoeuropea
Codigos
ISO 639-1
ISO 639-2 sxu
ISO 639-3
SIL

L'alto saxón (en alemán Obersächsisch) ye un dialecto de l'alto alemán central oriental parlau en l'actual estau alemán de Saxonia y en en partis d'os estaus vecins de Saxonia-Anhalt y Turinchia. Encara que coloquialment se conoixe a sobén nomás como "saxón" (en alemán Sächsisch), no s'ha de confundir con o dialecto baixo saxón, charrau en o Norte d'Alemanya y perteneixient a la luenga baixo-alemana. L'alto saxón tien una estreita relación con o dialecto turinchián que se charra en arias adchacents por l'ueste.

Historia

L'alto saxón evolucionó dende as variedaz medievals charradas arredol de l'anyo 1100 mientres o fenomeno migratorio conoixiu como Ostsiedlung. Por ixas envueltas os pobladors desdendients d'o ducau radiz de Saxonia, que parlaban l'antigo saxón y d'a vecina Turinchia, se tresladoron enta o Margraviato de Meissen entre os ríos Elba y Saale poblau dica alavez por eslaus polabos. A importancia de l'alto saxón en a cancillería alemana plegó a o suyo millor inte con o Electorau de Saxonia. En o contexto d'a traducción d'a Biblia por Martin Luther, chugó un papel prou important en o desenvolique de l'alto alemán moderno primerenco como una variedat stándard.

Charrau por muitos d'os líders comunistas como Walter Ulbricht descendients d'a industrial Alemania Central, l'alto saxón yera visto muito a sobén como a luenga coloquial de l'Alemania de l'Este por os suyos vecins de l'Alemanya Occidental, estando dica hue obchecto de numerosos estereotipos. Existe en alemán o verbo sächseln que significa literalment parlar/sonar como (un) saxón.

Subdialectos

O grado de l'accento saxón varía prou d'un puesto enta atro, dende o relativament suau accento en as grans ciudaz como Dresden u Chemnitz dica o fuerte accento d'as zonas rurals, pendendo d'o grau d'aplicación d'a segunda mutación consonantica chermanica:

  • O dialecto de Meissen, que permaneixió en l'antigo margraviato dimpués d'o desenvolique d'a nueva variedat stándard de l'alto alemán, ye charrau dende o districto de Meissen y a Saxonia Central puyando por o o río Elba dica a Suiza saxona incluyindo o metrolecto de Dresden.
  • L'alto saxón septentrional que tien muitas caracteristicas baixo alemanas, ye charrau en o Norte de Saxonia en y arredol d'a ciudat de Leipzig, dende Torgau y Eilenburg baixando enta Borna, y en o territorio vecín de Saxonia-Anhalt puyando por o río Saale enta Weißenfels a l'ueste.
  • O erzgebirgués, un dialecto prou diferenciau, que ye charrau en as localidaz d'os Monts Metalicos centrals. Dica que os alemans fuoron forachitaus de Checoslovaquia dimpués d'a Segunda Guerra Mundial se charraba tamién en o "Norueste de Bohemia" y en os Sudetes, actualment en a Republica Checa.[1][2] Tamién se troba en a Baixa Saxonia en l'Alto Harz, a on se tresladoron os meners dende os Monts Metalicos en o sieglo XVI.

Se veiga tamién

Referencias

  1. Ludwig Erich Schmitt (editor): Germanische Dialektologie. Franz Steiner, Wiesbaden 1968, p. 143
  2. http://web.uni-marburg.de/sprache-in-hessen/flash/dt.swf
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.