Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Alfalz
Alfalz
Alfalz

Alfalz (Medicago sativa spp).
Clasificación scientifica
Dominio:Eukaryota
Reino:Plantae
División:Magnoliophyta
Clase:Magnoliopsida
Orden:Fabales
Familia:Fabaceae
Chenero:Medicago
Especie:Medicago sativa
Nomenclatura binominal
Medicago sativa
Linnaeus, 1753

L'alfalz[1] (Medicago sativa L. 1753) ye una planta herbacia d'a familia d'as fabacias (también ditas papileonacias u leguminosas) a sobén emplegada xuta u verda como a chenta ta o bestiar. O suyo cerclo vital pende d'o clima y d'a variedat, pero s'estendilla d'entre as 5 y las 12 anyadas. Cheneralment s'apresenta con trazas de hierba baixa pero pued plegar ta fer 1 m. d'altaria. Fa flors de color morada.

Flors d'alfalz.

As suyas venas gosan a estar muit fundas, a sobén de diversos metros de lonchitut, y forman nodulez que contienen bacterias metabolizadoras de nitrocheno que lis son simbiontas (chenero Rhyzobium). A lonchitut d'as venas garancia que la planta pueda sobrevivir en tierra xuta, mientres que ixa simbiosi con as bacterias permit un aproveitamiento d'o nitrocheno que altras plantas no pueden fer. Ista zaguera caracteristica li'n'ha aganato l'uso en es sistemas de cautivo alternants.

Una caracteristica chenetica prou destacable d'ista planta ye que tien un chenoma tetraploide, con 4 copias de cada cromosoma, per cuentas d'as 2 que son habituals en a mayoría d'es sers vivos pluricelulars.

Ye un cautivo important en Aragón, a on d'alto u baixo ye produita a mitat d'a producción espanyola, prencipalment en a Val d'Ebro, a on ye cautivata o 80 % d'a producción aragonesa. Un 80 % de l'alfaz produita en Aragón ye destinata ta a exportación como ferraina a países como China, Irán y atros paises arabes d'o Golfo Persico dende o Puerto Seco de Zaragoza dica o Puerto de Barcelona, a on ye o producto aragonés con mas exportacions.

Fitonimia

O fitonimo alfalz ye un arabismo que substituyó a la denominación romanica mielca u mielga derivada d'o latín MĒDICA, nombre que feba referencia a Media, a tierra d'os medos. A denominación mielca u mielga encara existe en aragonés, pero a sobén s'aplica a atras especies d'o chenero Medicago diferents de l'alfalz. Plinio o Viello transmite a hipotesi d'una introducción d'esta planta en Grecia dende Persia arredol de l'anyo 490 aC cuan a primera Guerra Medica.

Referencias

  1. ↑ (es) Mariano Peralta Horte: Ensayo de un diccionario aragonés-castellano, 1853, ISBN 978-1168692238, p.24

Se veiga tamién

Vinclos externos

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.