ዓለም አቀፍ ድምጻዊ አልፋቤት

ዓለም አቀፍ ድምጻዊ አልፋቤት (እንግሊዝኛ፦ IPA International Phonetic Alphabet) በላቲን ጽሕፈት የተመሠረተ አልፋቤት ሲሆን በሰው ልጅ ቋንቋዎች ሁሉ ውስጥ ያለው ማናቸውም ጥቃቅን ድምጽ ኢንዲወከል የጣረ ጽሕፈት ነው።

የአሁኑ አለምአቀፍ ድምጻዊ ፊደል

በአልፋቤቱ ውስጥ ምልክቶች ለ«ሳንባዊ» ተነባቢዎች፣ ለ«ኢ-ሳንባዊ» ተነባቢዎችና ለአናባቢዎች አሉ።

ፊደሎቹ ከአማርኛ ወይም ከግዕዝ አቡጊዳ ቢሆንም ይልቅ ለጥቃቅን ልዩነቶች እንዲወከሉ የተዘጋጁ ናቸው። ስለዚህ ለድምጹ /ር/ አያሌ ምልክቶች [r]፣ [ʀ]፣ [ɾ] ፤ [ɽ] ፤ [ɹ] ፤ [ɻ] ሁላቸው እታች ይታያሉ። ነገር ግን የያንዳንዱ ምልክት ድምጽ ከሌሎቹ በጥቃቅን ይለያያል፤ እነዚህም ጥቃቅን ድምጽ ልዩነቶች በግዕዝ ፊደል ስንኳ አይለያዩም።

«ሳንባዊ ተነባቢዎች»

[p] /ፕ/ ፤ [b] /ብ/ ፤ [t] /ት/ ፤ [d] /ድ/ ፤ [ʈ] /ርት/ ፤ [ɖ] /ርድ/ ፤ [c] /ክይ/ ፤ [ɟ] /ጅይ/ ፤ [k] /ክ/ ፣ [ɡ] /ግ/ ፤ [q] /ቅ/ ፤ [ɢ] /ጝ/ ፤ [ʡ] /ቕ/ ፣ [ʔ] /እ/

[m] /ም/ ፤ [ɱ] /ምፍ/ ፤ [n] /ን/ ፤ [ɳ] /ርን/ ፤ [ɲ] /ኝ/ ፤ [ŋ] /ንግ/ ፤ [ɴ] /ንጝ/

[ʙ] /ብቭ/ ፤ [r] /ር/ ፤ [ʀ] /ር/

[ⱱ] /ቭ/ ፤ [ɾ] /ር/ ፤ [ɽ] /ር/

[ɸ] /ፍ/ ፤ [β] /ቭ/ ፤ [f] /ፍ/ ፣ [v] /ቭ/ ፤ [θ] /ስ/ ፤ [ð] /ዝ/ ፤ [s] /ስ/ ፤ [z] /ዝ/ ፤ [ʃ] /ሽ/ ፤ [ʒ] /ዥ/ ፤ [ʂ] /ርሽ/ ፤ [ʐ] /ርዥ/ ፤ [ç] /ሥ/ ፤ [ʝ] /ህይ/ ፤ [x] /ኽ/ ፤ [ɣ] /ጝ/ ፤ [χ] /ሕ/ ፤ [ʁ] /ሕር/ ፤ [ħ] /ኅ/ ፤ [ʕ] /ዕ/ ፤ [h] /ህ/ ፣ [ɦ] /ሕ/

[ɬ] /ልሽ/ ፤ [ɮ] /ልዥ/

[ʋ] /ቭ/ ፤ [ɹ] /ር/ ፤ [ɻ] /ር/ ፤ [j] /ይ/ ፤ [ɰ] /ጝር/

[l] /ል/ ፤ [ɭ] /ርል/ ፤ [ʎ] /ይ/ ፤ [ʟ] /ጝል/

አናባቢዎች
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.