Zarah Leander

Hoewel sy reeds as kind klavier en viool geleer speel het en op die verhoog gesing het vir die eerste keer toe sy net ses jaar oud was, het sy 'n ernstige poging aangewend om 'n "gewone" lewe te lei. As tiener het sy twee jaar lank in Riga gewoon van 1922 tot 1924, die toe belangrikste internasionale taal, Duits, geleer en as sekretaresse gewerk. Sy is in 1926 met Nils Leander getroud en het twee kinders gehad, in 1927 en 1929. In 1929 is sy egter aangestel as amateur in 'n rondreisende kabaret van die beroemde vermaakkunstenaar en vervaardiger Ernst Rolf. Dit was toe dat sy haar kenwysie, "Vill ni se en stjärna," ('Wil jy 'n ster sien?') die eerste maal gesing het.

In 1930 was sy by vier kabarette in die Sweedse hoofstad, Stockholm, betrokke en het ook haar eerste plaat opgeneem, haar weergawe van Marlene Dietrich se "Falling in Love Again". In hierdie tyd het sy ook die eerste keer in 'n rolprent opgetree. Maar dit was eers as Hanna Glavari in Franz Lehár se operette The Merry Widow dat sy haar deurbraak in 1931 gemaak het. Sy was toe al geskei van Leander en het in die daaropvolgende jare 'n skouspelagtige loopbaan gebou en kon 'n bestaan voer as 'n gewilde kunstenaar op die silwerdoek en die verhoog in Skandinawië. Haar roem het 'n paar aanbiedinge van die Europese vasteland en Hollywood, waar talle Skandinawiërs reeds gewerk het, meegebring.

Sy het 'n loopbaan in Europa bo Hollywood verkies en as die ma van twee kinders teen die verhuising na Amerika besluit. Haar tweede deurbraak was in 1936 met die wêreldpremiêr van Axel an der Himmelstür in die Theater an der Wien in Wene, met spelleiding deur Max Hansen. Dit is gevolg deur die Oostenrykse rolprent Premiere, waarin sy heel gepas die rol van 'n suksesvolle kabaretster vertolk.

In hierdie tyd het sy 'n kontrak losgeslaan met UFA in Berlyn, en het sy bekend geraak as besonder taai onderhandelaar, wat inspraak, puik betaling en die helfte daarvan in Sweedse geldeenheid in 'n bank in Stockholm geëis het. Die Duitse minister van propaganda, Joseph Goebbels, het haar die "vyand van Duitsland" genoem maar sy het nietemin 10 meesal geslaagde films vir UFA gemaak. Sy het reuse-bydraes gelewer tot die Derde Ryk se propaganda as teenwig vir die internasionale isolasie en kritiek, waarvan nie die minste deur Sweedse koerante nie.

Maar, anders as baie ander sterre van die tyd, het Zarah Leander nie met die hooggeplaasde Nazi's gesosialiseer of aan amptelike Nazi-geleenthede deelgeneem nie. (Daar was gerugte dat sy vir die Kommuniste gespioeneer het.)

Zarah Leander se rolle in Duitse rolprente was almal feitlik dieselfde, die rol van die femme fatale, met haar eie wil, beeldskoon, selfversekerd en hartstogtelik. Haar laaste rolprent in Nazi-Duitsland het op 31 Maart 1943 begin draai. Haar villa in Berlyn het onder 'n lugaanval deurgeloop en sy is onder druk geplaas deur die toenemend wanhopige Nazi's om Duitse burgerskap te aanvaar. Sy het toe besluit om na Swede terug te gaan, waar sy vir haar 'n herehuis in Lönö, nie ver van Stockholm af nie, gekoop het.

Nadat die Wehrmacht verslaan is in die slag van Stalingrad, het die openbare mening in Swede ál meer geneig tot kritiek van die Nazi's, hoewel die regering in die oorlog neutraal gebly het. So is Zarah Leander deur die publiek verag omdat sy in 'n te hoë mate met die Nazi's vereenselwig is. Geleidelik het sy egter daarin geslaag om rolle op die Sweedse verhoog los te slaan en ná die oorlog het sy uiteindelik op 'n toer na Duitsland en Oostenryk teruggekeer, waar sy uitvoerings gegee en in blyspele opgetree het. Tog het sy nooit weer die gewildheid van voor die oorlog of tydens die eerste jare daarvan geniet nie.

In 2003 is 'n bronsstandbeeld van Zarah Leander op haar tuisdorp, Karlstad, voor die operahuis waar sy haar loopbaan begin het, opgerig.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Zarah Leander.

• Zarah Leander se Sweedse blog
• 'n Duitse bewonderaarswerf
• Die liriek van drie van haar liedere, onder meer "Ich weiß, es wird einmal ein Wunder gescheh'n"
• Haar blad op die Internet Movie Database (IMDb)