Wisconsin

Wisconsin [wᵻˈskɒnsᵻn] is 'n deelstaat in die noordelike Midweste van die Verenigde State met 'n oppervlak van 169 790 vierkante kilometer (wat 'n gedeelte van die Michiganmeer insluit) en 'n bevolking van sowat 5,8 miljoen. Die hoofstad is Madison, die grootste nedersetting Milwaukee.

Deelstaat Wisconsin
Vlag van Wisconsin Seël
Bynaam(e): Badger State
Kaart van die Verenigde State met Wisconsin uitgelig
Amptelike taal(e)	Geen
Hoofstad	Madison
Grootste stad	Milwaukee
Area	23ste in die V.S.
- Totaal	169 639 km2
- Wydte	420 km
- Lengte	500 km
- Water	28 006 km2
- % water	17 %
- Breedtegraad	42°30'N tot 47°03'N
- Lengtegraad	86°49'W tot 92°54'W
Bevolking	20ste in die V.S.
- Totaal	5 893 718
- Digtheid	33,49/km2 27ste in die V.S.
Hoogte
- Hoogste punt	Timmsheuwel 595 m
- Gemiddeld	320 m
- Laagste punt	Michiganmeer 77 m
Toetrede tot die Unie	29 Mei 1848 (30ste)
Goewerneur	Scott Walker (R)
Luitenant-Goewerneur	Rebecca Kleefisch (R)
Wetgewer	Tweekamerparlement
- Hoërhuis	Senaat
- Laerhuis	Huis van Verteenwoordigers
V.S. Senatore	Ron Johnson (R) Tammy Baldwin (D)
Tydsone	UTC -6 / Somertyd -5
Afkortings	WI US-WI
Webblad	www.wisconsin.gov

Wisconsin se naam is aan die Ojibwe-taal ontleen en beteken "vergadering van die waters". Daar is altesaam meer as 15 000 kleiner mere in die deelstaat, terwyl waterliggame ook natuurlike grenslyne vorm. Die deelstaat word in die noorde deur die westelike deel van die Bowemeer (Lake Superior) en die Opper-Skiereiland van Michigan, in die ooste deur die Michiganmeer, in die suide deur Illinois en in die weste en suidweste deur Minnesota en Iowa begrens, waarby die Mississippirivier die grenslyn tussen dié twee deelstate en Wisconsin vorm.

Wisconsin bevat 'n verskeidenheid landskapsvorme, waaronder die Door-skiereiland tussen die Michiganmeer en Green Bay en een van die grootste konsentrasies van mere in sy noordelike gedeelte. Sowat 45 persent van die oppervlakte word deur bosgebiede beslaan. Wisconsin het lank reeds tot 'n gewilde toeristebestemming ontwikkel.

Die vlae van Indiaanse stamme, wat amptelik erken word, word in Wisconsin se Staatskapitool in Madison vertoon

'n Tipiese plaas in Wisconsin

Wisconsin is oorspronklik deur die Adena-Indiane (wat ook as Mound Builders - "Hoopbouers" - bekend staan) bewoon, maar later het ook 'n aantal ander stamme soos byvoorbeeld die Ojibwe, Menominee en Winnebago hulle in die gebied gevestig. Die Franse ontdekkingsreisiger Jean Nicolet het Wisconsin in 1634 bereik, en in 1717 is die eerste permanente Europese nedersetting gestig. Wisconsin was tot 1763 'n Franse besitting en is daarna as gevolg van Frankryk se neerlaag in die Franse en Indiaanse Oorlog aan Groot-Brittanje afgestaan. Ná die Amerikaanse Rewolusie het Wisconsin Amerikaans geword.

Die Eerste Nasies in Wisconsin is as gevolg van 'n groot toestroom Amerikaanse setlaars onteien en uit hulle tradisionele stamgebiede verdryf. Die Wisconsin Territory is in 1836 amptelik afgebaken en in 1848 as die 30ste deelstaat tot die Unie toegelaat.

Groot getalle Duitse, Skandinawiese en Poolse setlaars, wat hulle vervolgens hier gevestig het, het liberale gedagtes saamgebring. Omtrent 1900 het Wisconsin die bakermat van Amerika se Progressiewe Beweging geword en 'n leidende rol ten opsigte van sy sosiale hervormings gespeel. Die deelstaat het in die VSA die voortou geneem met die instelling van arbeidswetgewing ten opsigte van vroulike werknemers en die regulering van kinderarbeid, asook maatskaplike bystand aan bejaardes, gestremdes en werkloses.[1]

Vandag maak Wisconsin se melkboerderye met meer as vyf miljoen melkkoeie van die deelstaat een van die belangrikste suiwelprodusente in die VSA wat veral groot hoeveelhede melk, botter en kaas oplewer en derhalwe die bynaam Dairyland gekry het. Sy belangrikste nywerhede is langs die Groot Mere gekonsentreer. Wisconsin se seehawens hanteer 'n groot deel van die Groot Mere se binnelandse vragvervoer.