Wim Hartman

Hy skryf ontspanningslektuur onder sy eie naam en die skuilname Forona Bosman, Louwrens de Kock en Selma le Roux. Meeste van sy werk verskyn egter onder sy eie naam.

Waar die tremspore doodloop (1951) se titel dui die plek aan waar die rampokker wêreld van Johannesburg begin. Die verteller van hierdie speurverhaal is ’n “vertroulike agent”, met ’n kantoor, ’n tikster en ’n “assistent”, wat hierdie wêreld ondersoek, maar daar is twyfel of hulle self so eerlik is as wat hulle voorgee.

In Branders van die noodlot (1953) is die dood van Chris de Wet se verloofde vir hom ’n haas onherstelbare verlies en hierna gee hy hom aan drank oor. Hy ruk hom later reg en sy prokureurspraktyk floreer, maar sy lewe is nie veel meer as ’n sleurbestaan nie. Twee jaar na hierdie gebeurtenis besoek Chris saam met ’n paar vriende ’n klein vissersdorpie. Een aand sien hy ’n meisie met ’n eienaardige Griekse rok aan langs die see stap en dan reguit branders toe. Hy gryp haar en lei haar na die rotse, waar hy ’n hou oor die kop kry van ’n man sonder ore.

In Moord in die laat uitgawe (1953) is Nico Bosman, nuusredakteur van die Johannesburgse oggendblad, Die Môrester, glad nie gewild nie. Sy kollegas hou nie van hom nie omdat hy heerssugtig is en die publiek hou nie van hom nie omdat hy dikwels sensasie-artikels sonder aansiens des persoons skryf. Hy het boonop ’n onwettige verhouding met die verpleegster Bettie Reyneke. Een aand tydens die druk van die laat uitgawe verdwyn Nico Bosman spoorloos en sy lyk word in die hyserhuisie bo-op die dak van Die Môrester-gebou ontdek. Daar is ’n groot aantal verdagtes. Een van sy kollegas, Sakkie Coetzee, het hom al die openbaar met die dood gedreig; Willie Boshoff is na sy dood tot nuusredakteur bevorder en Fanie Smuts, ook ’n verslaggewer, kon hom weer maklik dak toe gelok het. Byna enige lid van die personeel, van Frans Botha, die redakteur, tot by Edward Farrel, die opsigter, kon die moord gepleeg het.

Hou terug die daeraad (1965) speel af tydens die Anglo-Boereoorlog. Pretoria is deur die Britse troepemagte beset en hier woon Jacoba van Wyk met haar dogter, Wilhelmina, twee skoondogters, Cornelia en Marie en Marie se kinders. Jacoba se man en hul vier seuns is in die veld en party nagte trotseer hulle die Town Guard en die koeëls van die soldate om hul dierbares te bereik. Verraad is soos skaduwees oral teenwoordig. Cornelia onthul ’n verraaier, maar word self op heterdaad met militêre geheime betrap en met die doodstraf gedreig. Wilhelmina raak verlief op ’n Skotse mediese offisier wat een nag voor die huis verwond word in verdagte omstandighede.

Die huis-toe-gaan was daar (1965) is ’n vervolg op Hou terug die daeraad. Die vier Van Wyk-seuns keer ongedeerd terug, maar Jacoba se man sterf as gevolg van sy ontberings op kommando. Terwyl die ander lede van die gesin in ’n gees van versoening met die eertydse vyand saamlewe, voel Jacoba en haar seun Servaas slegs haat jeens die veroweraars. Hierdie twee romans word later in een band herdruk onder die titel Bande van bloed (1979).

In Die Boerebedrieër (1966) tree Miemie Joubert beskermend en opofferend op teenoor die “kolonel”. Hy is ’n man met klaarblyklike swak karaktertrekke, maar sy word die prooi van sy sjarme. Ook ingesluit in hierdie boek is die novelle Saam op skool, die verhaal van ’n bekoorlike maar gevaarlike koket.

Die geel koevert (1966) was eers vervolgverhaal in die Byvoegsel tot Die Burger. Toe die jong tandarts Charl Niemeyer en sy vroutjie, Saar, na die klein dorpie getrek het, kon hulle nouliks verwag dat die dorpie meer opgewondenheid as die grote Johannesburg sou oplewer. Nadat hul gawe maar baasspelerige buurvrou vergiftig is, begin hulle egter speurder speel. Spoedig word nog ’n moord gepleeg.

Hy skryf ook ’n aantal jeugverhale. In Geheim van die Haaikus (1964) kan die Toerien- en die Moodie-kinders nie eens in die see swem nie, omdat daar haaie in die water is. Kort voor lank ontdek die vier kinders egter die aanloklike en boonop veilige swemplek van die Fransman, Pierre d’Albert. ’n Swerm kwaai ganse word egter daar op hulle losgelaat deur ’n eienaardige swart dwergmannetjie wat net in Frans op hulle skel. In die dae wat volg, vind Willem Toerien en Ronnie Moodie uit dat die Fransman glad nie die doodonskuldige amateur-oseanograaf is wat hy voorgee om te wees nie. Die eienaar van die strand se motorhawe, Jack Morgan, blyk ook meer te weet as wat hy te kenne wil gee.

In Die woestynrowers (1965) vra Ronnie Moodie se oom, dr. Lance Saunders, of Ronnie en sy maat Willem Toerien wil saamkom na Spaans-Sahara, waar hy na olie gaan soek vir ’n Suid-Afrikaanse mynmaatskappy. Hulle vlieg saam met dr. Saunders en Mof Human na Villa Cisneros, die hoofstad van die Spaanse-gebied in die Sahara. Hier maak hulle kennis met die olie-miljoenêr uit Texas, Rock F. Moodie. Rock Moodie soek al lank na olie in Spaans-Sahara en nog ’n Texan, Joe Spanner, boor vir hom. Willem, Ronnie en Mof gaan met Rock Moodie en Joe Spanner na die olieboor kyk, waar ’n reus van ’n Neger, Bo-Bo, die voorman is. Rock Moodie vertel Bo-Bo, in ’n grap, dat Willem en Ronnie sy seuns is. Dan begin Willem en Ronnie se avonture. Hulle leer kameel ry, soos die Berbers eet en sit en slaap, trek deur die eindelose woestyn en maak vele avonture mee.

Onder die skuilnaam Tant Salie skryf Hartman in die vyftigerjare ’n reeks artikels vir Die Huisgenoot oor die kleurvolle karakters wat in die Tramway Hotel in Fordsburg bly. Hierdie artikels word met die koms van televisie deur P.G. du Plessis verwerk tot die televisiereeks TJ7.

Onder die skuilnaam Forona Bosman skryf hy onder meer Die onvervulbare droom (1959). Die skielike dood van Ryk de Wet verander die rykmanslewe van die De Wets van Silwerbome met een slag. Hulle ervaar een terugslag na die ander en die skielike armoede druk baie swaar op hulle skouers. Die jong Lente de Wet besluit egter om terug te veg teen ’n onsimpatieke sakewêreld vir die behoud van hulle erfdeel.

Aan woelige waters (1966) is ’n gesinsverhaal wat ’n avontuurlike reeks gebeure op ’n Bolandse dorp weergee, terwyl Die transportryers (1966) die lotgevalle uitbeeld van ’n Afrikaanse gesin wat daarin slaag om in die stedelike lewe en omgewing van Johannesburg hulleself te bly.

Hy skryf ook In diens van die veldpond, Blomblare van bloed en Rocco Naudé in Londen onder die skuilnaam Louwrens de Kock. Hierdie drie verhale word later saam heruitgegee onder die titel Die veldpond-omnibus

Onder die skuilnaam Selma le Roux skryf hy die roman Hande van goud.

• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica, Pretoria, Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe Eerste druk 1983

• Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein “Hartman, Wim – Biografie”

• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3AHARTMAN%2C+Willem.&qt=hot_author
• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3AHartman%2C+Wim&qt=hot_author
• Worldcat: http://www.worldcat.org/identities/lccn-no2002010250/