William Cornwallis Harris

Majoor sir William Cornwallis Harris, skrywer, kunstenaar en baasjagter, is in 1807 in Kent, Engeland, gebore. Ná sy militêre opleiding is hy in 1823 saam met die ingenieursafdeling van die Britse magte na Indië verplaas, waar hy sowat 13 jaar gebly het. In 1830 is hy tot kaptein bevorder. Ses jaar later het hy koors opgedoen en siekteverlof van twee jaar is aan hom toegestaan. Hy het onmiddellik na Suid-Afrika vertrek om te jag en die natuurlewe te bestudeer. Harris het in 1836 in Kaapstad aangekom, waar hy kennis gemaak het met dr. Andrew Smith, wat hoof van die militêre geneeskundige diens in Suid-Afrika was en reeds twee keer ontdekkingsreise na die binneland onderneem het. Van hom het Harris waardevolle inligting bekom.

Harris het op 10 Julie in Algoabaai aangekom en voorbereidings begin tref vir sy reis na die binneland. Hy het twee ossewaens gebruik, die een as pakwa en die ander een as woonwa. Benewens die handjievol Hottentotte wat hy as hulp saamgeneem het, is hy vergesel deur William Richardson, 'n staatsamptenaar wat ook versot was op jag. Die reis het op 1 September 1836 vanaf Graaff-Reinet begin. Harris het die Oranjerivier onderkant sy sameloop met die Vaalrivier oorgesteek en na Kuruman getrek waar hy met eerwaarde Robert Moffat kennis gemaak het. Vir Harris was Suid-Afrika se wildskat onvergeetlik. Hy het die wildsoorte noukeurig bestudeer en aantekeninge en sketse gemaak. Dié inligting het hy later in sy boeke verwerk en waterverfskilderye van die talle natuurtonele en diere, wat hy vroeër in die veld geskets het, gemaak.

Harris het ook Silkaats, opperhoof van die Matebeles, ontmoet en onder meer 'n kleurryke jas aan hom as geskenk gegee. Silkaats wou egter aanvanklik nie aan Harris toestemming gee om verder die binneland in te trek nie. Toe die opperhoof egter verneem dat die impis wat hy gestuur het om die Voortrekkers aan te val, op pad terug was, wou hy gou van Harris ontslae raak en het hy sy toestemming gegee. Harris het sy reis ooswaarts voortgesit en was die eerste blanke in Suider-Afrika wat die Steenbokskeerkring bereik het.

Swartwitpens deur William Cornwallis Harris

Hy het baie gejag en net voor sy terugreis op 16 Desember 1836 het hy 'n trop vreemde bokke opgemerk. Hy het daarin geslaag om een te skiet en dié swartwitpens het jare Iank bekend gestaan as die "Harris Buck". Dié swartwitpens is later opgestop en na Londen gestuur. In Januarie 1838 het Harris na Indië teruggekeer. Hier het hy sy avonture in Suid-Afrika op skrif gestel, aanvanklik slegs as inligting vir sy vriende.

Hy het sy vertellings later herskryf en die eerste bundel, Narrative of an expedition into Southern Africa is in 1838 in Bombaai gepubliseer. Hy het afgesluit met twee hoofstukke oor die Groot Trek en het dit geïllustreer. Dié boek was so gewild dat dit in 1839 herdruk is onder die titel The wild sports of Southern Africa. Verdere hoofstukke oor die Voortrekkers en ook die moord op Piet Retief en die Slag van Bloedrivier is bygevoeg. Harris was een van die eerste skrywers wat inligting oor dié gebeure aan die buiteland verskaf het. In 1840 het Portraits of the game and wild animals of Southern Africa gevolg. Dié boek het bestaan uit kleurplate van grootwild en diere wat hy self geskets het. Baie van die wildsoorte wat Harris geteken het, het intussen feitlik uitgesterf.

Harris het in 1841 as hoof van 'n Britse diplomatieke sending na Ethiopië vertrek, waar hy daarin geslaag het om handels- en vriendskapsbande te sluit. In 1844 is hy tot ridder geslaan. In dieselfde jaar het sy laaste boek, The high lands of Aethiopia, in drie bundels verskyn.

Harris is op 9 Oktober 1848 op 41-jarige leeftyd aan koors oorlede.

• Stead, Rinie: William Cornwallis Harris - Baasjagter, Tekenaar en Skrywer. Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 12, no. 1, September 1962.
• Wêreldspektrum, Volume 9, bl.106-107, ISBN 0908409451

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie William Cornwallis Harris.