Weeluis

Weeluis (ˈve:lɶys), ook wandluis (ˈvantlɶys), is ’n klein, plat en ovaal bloedsuiende insek met ’n rooibruinerige kleur, verkorte vlerke en ’n slegte reuk. Die weeluis bewoon huise, veral beddens. Dit kruip gedurende die dag weg en kom saans uit om die bloed van mense en ander soogdiere te suig. Afhangende van die temperatuur en voedselbron kan twee tot vier geslagte jaarliks voortplant. Die larwes lyk soos die volwassenes en word binne 11 weke geslagsryp.

Weeluis
Cimex lectularius
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Arthropoda
Klas:
Insecta
Orde:
Hemiptera
Suborde:
Heteroptera
Infraorde:
Cimicomorpha
Superfamilie:
Cimicoidea
Familie:
Cimicidae

Latreille, 1802
Subfamilies, Genera & Spesies

Subfamilie Afrociminae

  • Genus Afrocimex
    • Afrocimex constrictus

Subfamilie Cimicinae

  • Genus Bertilia
  • Genus Cimex
    • Cimex adjunctus
    • Cimex antennatus
    • Cimex brevis
    • Cimex columbarius
    • Cimex incrassatus
    • Cimex latipennis
    • Cimex lectularius
    • Cimex hemipterus (C. rotundatus)
    • Cimex pilosellus
    • Cimex pipistrella
  • Genus Oeciacus
    • Oeciacus hirundinis[1]
    • Oeciacus vicarius
  • Genus Paracimex
  • Genus Propicimex

Subfamilie Cacodminae

  • Genus Aphrania
  • Genus Cacodomus
  • Genus Crassicimex
  • Genus Leptocimex
    • Leptocimex boueti
  • Genus Loxaspis
  • Genus Stricticimex

Subfamilie Haematosiphoninae

  • Genus Caminicimex
  • Genus Cimexopsis
    • Cimexopsis nyctalis
  • Genus Haematosiphon
    • Haematosiphon inodorus
  • Genus Hesperocimex
    • Hesperocimex coloradensis
    • Hesperocimex sonorensis
  • Genus Ornithocoris
    • Ornithocoris pallidus
    • Ornithocoris toledoi
  • Genus Psitticimex
  • Genus Synxenoderus
    • Synxenoderus comosus

Subfamilie Latrocimicinae

  • Genus Latrocimex

Subfamilie Primicimicinae

  • Genus Bucimex
  • Genus Primicimex
    • Primicimex cavernis

Wetenskaplike klassifikasie: die weeluis hoort tot die familie Cimicidae. Die gewone weeluis word as Cimex lecturalius geklassifiseer.

Woordherkoms

Weeluis is afkomstig uit die Nederlandse "weegluis" (Middelnederlands weechluus) 'n samestelling van "weech" 'muur' en luis 'luis', so genoem omdat die luis dikwels teen die muur agter vloerlyste aangetref word.[2] Weech se betekenis kan ook met wand (die binnesy van 'n ruimte of muur) oorvleuel.

Hierdie Middelnederlandse weech stem dan ook ooreen met die Oudfriese wāg, Oudengelse wág; Oudnoorse veggr en die Gotiese waddjus.[3] Weeluis sluit dan ook aan by die Noorse veggedyr, die Deense væggelus en die Sweedse vägglus.

Dieselfde weegluis het ook die vorme weechluys en weekluis gehad en is nouliks verwant aan walluus en wantluus/wandluys, laasgenoemdes die voorgangers van wandluis [4][5] Die vorm weekluis word ná die 17de eeu slegs nog as gewestelik in Vlaams-België gebesig.[6]

Bedwants is reeds in 1858 as Germanisme in die Moderne Nederlandse taal opgeteken:

In de jongere taal als term in de dierkunde, waarin "wants" uit het Hoogduitsch is overgenomen; in zuiver Nederlandsch zegt men weegluis, ook wandluis. [7]

So ook in 1873:

De beruchte beddewants of weegluis (lat. cimex lectularius) … (houdt) in reten van muren en houtwerk haar verblijf, van waar zij 's nachts te voorschijn komt om het bloed van slapende menschen of dieren te zuigen [8]

Verwysings
  1. [Outeurs is nie gelys nie] (1996). "Oeciacus hirundinis (Lamarck, 1816)" (in Engels). Integrated Taxonomic Information System. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 31 Desember 2018. Besoek op 15 September 2010.
  2. Etimologie Woordeboek van Afrikaans Supplement (2004)
  5. .
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.