Walter Sisulu

Albertina Sisulu is in 1944 met Walter getroud. Evelyn Mase is links en Anton Lembede is regs van die bruid. Nelson Mandela is ver links. Rosabella Sisulu kyk uit oor die paartjie.[1]

Walter Sisulu is op 18 Mei 1912 op Engcobo in die Transkei gebore as die seun van Alice Mase Sisulu, 'n Xhosa-vrou en huishoudster, en Victor Dickinson, 'n wit staatsamptenaar.[2] Hy het by sy ma se familie in Qutubeni en Cofimvaba grootgeword, waar hy op vyftienjarige leeftyd standerd vier voltooi het aan die sendingskool waar hy 'n leerling was. Hy het hierna, in 1928, na Johannesburg vertrek om as 'n mynwerker te gaan werk.

Hy was egter te jonk om in diens geneem te word en het een werk ná die ander gehad voordat hy 'n eiendomsagentskap op die been gebring het wat hom onafhanklik gemaak het. Die agentskap het mettertyd ontwikkel in 'n plek waar desperate swartmense aangeklop het om hulp en waar baie vir weerstandsorganisasies gewerf is. Nelson Mandela was een van die mense wat by Sisulu opgedaag het om hulp te soek. Sisulu het die jong Mandela onder sy vlerk geneem en 'n lewenslange vennootskap is gebore wat 'n sentrale rol in die stryd teen apartheid sou speel.

Hy is in 1944 met Albertina getroud. Die egpaar het vyf kinders van hulle eie gehad en nog vier ander aangeneem. Sisulu se vrou en kinders het ook aktief deelgeneem aan die vryheidstryd teen apartheid. Sedert 1994 is van sy kinders in hoë poste aangestel, onder andere by die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie en in die kabinet.

In 1940 het hy by die ANC aangesluit en in 1943 het hy, Nelson Mandela en Oliver Tambo die ANC-jeugliga gestig. Hy het ook 'n beplanningsrol gespeel in die militante beweging Umkhonto we Sizwe ("Spies van die Nasie"). In 1949 het hy die ANC se eerste voltydse sekretaris-generaal geword toe dié organisasie sy militante program van aksie aanvaar het. In 1952 was Sisulu saam met Yusuf Cachalia gesamentlike sekretaris van die Nasionale Aksieraad, wat die "Defiance Campaign" (uitdagingsveldtog) van stapel laat loop het. Hy sou later aangekla word vir sy deelname aan die veldtog.

In 1952 is Sisulu 'n opgeskorte vonnis opgelê vir sy rol in die beplanning van die "Defiance Campaign". Daarna reis hy deur Europa en besoek die USSR en China as ambassadeur van die ANC. Gedurende die volgende tien jaar is hy sewe keer in die tronk gegooi.

Op 12 Junie 1964, na die Rivonia-verhoor (1963–1964), is hy, Mandela, en ander senior ANC-lede tot lewenslange gevangenisskap gevonnis en op Robbeneiland opgesluit.

Van 1956 tot 1961 het hy tereggestaan op aanklagte van hoogverraad (dit sluit in sy aanhouding sonder verhoor in 1960). In 1961 is hy as eerste politieke kommissaris tot die beheerraad van die nuut gestigte Umkhonto WeSizwe verkies. In die volgende twee jaar is hy verskeie kere in hegtenis geneem of onder huisarres geplaas voordat hy tot ses jaar gevangenisstraf veroordeel is. Op 19 April 1963 het hy egter ondergronds gegaan hangende 'n appèl teen die vonnis, maar is op 11 Julie van daardie jaar is hy saam met agt ander leiers van die vryheidstryd by Lilliesleaf Farm in Rivonia in hegtenis geneem en onder die 90-dae-wet van destyds aangehou.

Intussen het hy ook verder begin studeer en geskryf – insluitende artikels oor nasionale helde vir die swart pers – met die oog daarop om massaveldtogte op 'n landwye skaal te beplan en om strategieë vir die teenstaan van apartheid te formuleer.

Sy grootste oomblik was ongetwyfeld tydens die Rivonia-verhoor van 1963/1964, toe die beskuldigdes besluit het dat Sisulu die aangewese persoon was om die gevreesde staatsaanklaer Percy Yutar as hoofgetuie vir die verdediging aan te durf. Sisulu het hom onder die vyf-dae-lange kruisverhoor so goed van sy taak gekwyt dat die regter, wat aanvanklik openlik aan die kant van die aanklaer was, die gewisse doodsvonnis vir agt van die tien hoofaangeklaagdes versag het tot lewenslange tronkstraf (die ander twee is vrygespreek).

In 1964 is Sisulu saam met Mandela en andere na Robbeneiland gevlieg, waar hy byna drie dekades lank aangehou is. Hy is later oorgeplaas na die Pollsmoor-gevangenis, vanwaar hy in Oktober 1989 vrygelaat is. Daarna het hy by die ANC se hoofkwartier, Shell House, gewerk saam met onder andere die destydse sekretaris-generaal, Cyril Ramaphosa. In 1991 het hy 'n versoeningsrol gespeel toe hy by die ANC se kongres in Durban vir die amp van ondervoorsitter van die ANC gestaan het, sodat 'n verdeling tussen Thabo Mbeki en Chris Hani – die ander kandidate vir die amp – omseil kon word.

Onder Sisulu se leiding het die ANC in 'n goed georganiseerde en doeltreffende vryheidsbeweging verander – wat die onderdrukking deur die apartheidsregering uitgelok het; wat die ANC ondergronds sou dryf; en die begin van die einde van die apartheidsbewind aangekondig het. Saam met sy kollegas het hy die "Freedom Charter" (Vryheidshandves) help opstel. Hy het ook 'n kultuur van openlike debat in die Nasionale Uitvoerende Komitee van die ANC bevorder. Sy statuur as nasionale leier is versterk deur sy reputasie as 'n man van onbesproke integriteit, waardigheid en toewyding aan die beginsels van demokrasie.

In 1992 het die ANC aan hom hulle hoogste eerbewys, die Isitwalandwe Seaparankoe toegeken vir sy bydrae aan die vryheidstryd in Suid-Afrika.

Die regering van Indië het in 1998 aan hom 'n "Padma Vibhushan", die tweede hoogste siviele orde van die Republiek van Indië, toegeken.

In 2004 behaal hy die 33ste plek in 'n stemming op SAUK3 om die "grootste Suid-Afrikaners van alle tye" te bepaal.

Hy is op 5 Mei 2003 oorlede en is op 17 Mei 2003 tydens 'n "spesiale amptelike begrafnis" begrawe.

Walter Sisulu is volgens 'n besluit van die President, in oorleg met kabinetsministers, tydens 'n spesiale amptelike begrafnis by die Croesus-begraafplaas buite Soweto begrawe. Die begrafnis is bygewoon deur Suid-Afrikaanse politici en veterane van die "struggle", staatsmanne en hoogwaardigheidsbekleërs vanoor die hele Afrika, asook verskeie hooggeplaastes uit die buiteland. Voor die begrafnis het sy liggaam in staatsie gelê in die Uncle Tom-saal in Soweto, waar duisende mense hulde aan hom kom bring het. Die begrafnis is ook voorafgegaan deur 'n begrafnisrede by die Orlandostadion en gedenkdienste landwyd.

'n Gedenkdiens vir "Tata Sisulu" is ook by die kerk van St Martin-in-the-Fields in Londen gehou, terwyl die Britse minister van buitelandse sake, Jack Straw, tydens sy besoek aan Suid-Afrika 'n gedenkdiens in Pretoria bygewoon het. In sy huldeblyk het oud-president Mandela gesê dat 'n deel van hom met "Xhamela" se dood weggeval het, terwyl president Thabo Mbeki hom beskryf het as "Suid-Afrika se geliefde vriend en staatsman van bevryding".

Sisulu het self gesê dat hy graag onthou sou wou word as 'n man wat hom toegewy het aan die stryd vir die mense. Dat hy wel hierdie ideaal bereik het, word weerspieël in die verklaring van die ANC met sy dood dat Walter Sisulu een van die reuse van die stryd teen apartheid was. By sy begrafnis het die Amerikaanse sangeres Brenda Joyce die lied My Living Shall Not Be In Vain gesing – 'n lied wat ook by die begrafnis van die Afro-Amerikaanse burgerregteleier Martin Luther King jr. gesing is.

• (en) Sisulu, Walter Max; Houser, George M.; Shore, Herb (2001). I Will Go Singing: Walter Sisulu Speaks of His Life and the Struggle for Freedom in South Africa. Robben Island Museum.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Walter Sisulu.

• "Obituary: Walter Sisulu" – Lewensskets van oorledene, BBC-nuus, gedateer Maandag, 5 Mei 2003
• "Anti-apartheid fighter Sisulu dies" – BBC-nuusartikel, gedateer Dinsdag, 6 Mei 2003
• "South Africa mourns Sisulu" – BBC-nuusartikel, gedateer Dinsdag, 6 Mei 2003
• "Nelson Mandela's tribute to Walter Sisulu" – BBC-nuusartikel, gedateer Dinsdag, 6 Mei 2003