Voyeurisme

Die Amerikaanse Psigiatriese Vereniging het sekere voyeuristiese fantasieë, drange en gedragspatrone in die Diagnostiese en Statistiese Handleiding (DSM-IV) as ’n parafilie geklassifiseer indien ’n persoon volgens hierdie drange optree of die seksuele drange of fantasieë groot angs of interpersoonlike probleme veroorsaak.[3] Dit word in die ICD-10 beskryf as ’n steuring van seksuele voorkeur.[4] Die DSM-IV definieer voyeurisme as die kyk na "niksvermoedende individue, gewoonlik vreemdelinge, wat nakend is, besig is om uit te trek of in ’n seksuele daad betrokke is".[5] Dit geld nie vir mense wat tipiese seksuele opwekking ervaar slegs deur naaktheid of seksuele aktiwiteit te sien nie. Om met voyeuristiese steuring gediagnoseer te word moet simptome langer as ses maande duur en die persoon moet ouer as 18 jaar wees.[6]

Daar is relatief min akademiese navorsing oor voyeurisme. Toe ’n oorsig in 1976 gepubliseer is, was daar net 15 beskikbare bronne.[7] Voyeurs was mense wat baie betaal het om mense deur gate dop te hou in veral Paryse bordele, ’n kommersiële uitvinding wat in 1857 al beskryf is. Dit het egter eers in die 1880's algemeen bekend geword en in die 1890's amptelike medies-forensiese erkenning gekry.[8] Die term voyeur word gewoonlik deur die publiek gebruik vir enigiemand wat die intieme lewe van ander dophou, selfs buite ’n seksuele verband.[9] Dit word veral gebruik in veband met werklikheidstelevisie en ander media wat mense toelaat om na die persoonlike lewe van ander te kyk. Dit is ’n afwyking van die historiese perspektief, wat die term gebruik het om ’n spesifieke bevolking in besonderhede te beskryf, na een waar die algemene bevolking vaagweg beskryf word.

Een van die min historiese teorieë oor die oorsake van voyeurisme is die psigoanalitiese teorie dat voyeurisme die gevolg is van ’n gebrek om kastrasieangs te aanvaar en ’n gevolglike onvermoë om met die vader te identifiseer.[5]

Voyeurisme is algemeen in die meeste bevolkings wat al bestudeer is. Aanvanklik is geglo dit kom net in ’n klein deel van die bevolking voor. Dié siening het verander toe Alfred Kinsey ontdek het dat 30% van mans seks verkies met die lig aan.[5] Dié gedrag word nie volgens die moderne definisie as voyeurisme beskou nie, maar daar was destyds min onderskeid tussen normale en patologiese gedrag. Daaropvolgende navorsing het getoon 65% van mans het al iemand afgeloer, wat daarop dui dat dié gedrag dwarsdeur die bevolking algemeen is.[5] In ander navorsing is ook bevind voyeurisme is die algemeenste wetsoortreding in beide kliniese en algemene bevolkings.[10] In dieselfde studie is bevind 42% van universiteitstudente wat nog nooit aan ’n misdaad skuldig bevind is nie, het al ander in seksuele situasies dopgehou. ’n Vroeëre studie het aangedui 54% van mans het voyeuristiese fantasieë en dat 42% al voyeurisme besproef het.[11]

In ’n nasionale studie in Swede is bevind 7,7% van die bevolking (beide mans en vroue) het al die een of ander tyd voyeurisme beoefen.[12] Voyeurisme kom vermoedelik tot 150 keer meer voor as wat uit polisieverslae blyk.[12] Laasgenoemde studie het ook bevind daar is ’n groot oorvleueling tussen voyeurisme en ekshibisionisme, en dat 63% van voyeurs ook ekshibisionistiese gedrag rapporteer.[12]

Vanweë die hoë voorkoms van voyeurisme in die gemeenskap is mense wat dit beoefen uiteenlopend. Daar is egter sekere neigings oor wie waarskynlik voyeuristiese gedrag sal openbaar. Dié statistieke is net van toepassing op mense wat volgens die definisie in die DSM as voyeurs kwalifiseer, en nie volgens die breër begrip van die term nie.

Vroeë navorsing dui daarop dat voyeurs geestelik gesonder is as ander mense met parafilies.[7] Daar is bevind dit is onwaarskynlik dat voyeurs alkoholiste of dwelmgebruikers is. Meer onlangse navorsing het egter getoon dat voyeurs, in vergelyking met die res van die bevolking, effens meer geneig is om sielkundige probleme te hê, alkohol en dwelms te gebruik en ’n belangstelling in seks te hê.[12] Dié studie het getoon voyeurs het meer seksmaats per jaar en is meer geneig as die algemene bevolking om al ’n seksmaat van dieselfde geslag te gehad het.[12] Ouer én nuwer navorsing dui daarop dat voyeurs op ’n latere ouderdom hulle eerste seksuele ondervinding gehad het.[7][12] In ander navorsing is egter geen verskil in die seksuele geskiedenis van voyeurs en nievoyeurs gevind nie.[11] Voyeurs wat nie ook ekshibisionistiese gedrag toon nie, is geneig om ’n hoër sosiaal-ekonomiese status te hê as dié wat wel ekshibisionistiese gedrag toon.[12]

Volgens navorsing is voyeurisme, nes feitlik alle ander parafilies, meer algemeen onder mans as onder vroue.[12] Rofweg ewe veel mans en vroue rapporteer egter dat hulle hipoteties voyeurisme sal beoefen.[13] As die geleentheid hom voordoen, is daar blykbaar ’n groter verskil tussen die geslagte. Baie min navorsing is gedoen oor voyeurisme in vroue, en daarom is kennis daaroor beperk. Een van die min studies wat gedoen is, was van ’n vrou wat ook skisofrenie gehad het. Dit beperk die mate waarin die bevindings op die algemene publiek van toepassing gemaak kan word.[14]

Daar is ’n teorie dat voyeurisme bestaan omdat die dophou van naakte mense ondergeskikte seksuele gedrag in ’n primêre seksuele daad verander.[13] Dit lei tot ’n verskuiwing van seksuele begeerte en maak dat die dophou van ander mense die belangrikste metode van seksuele bevrediging word.

Voyeurisme is ook al verbind met obsessief-kompulsiewe steuring (OKS). Wanneer dit op dieselfde manier as OKS behandel word, neem voyeuristiese gedrag aansienlik af.[15]

Historiese voyeurisme is op ’n verskeidenheid maniere behandel. Psigoanalitiese, groeps- en skokterapie is al gebruik, met beperkte sukses.[7] Daar is ’n klein bewys dat pornografie gebruik kan word as ’n manier van behandeling. Dit word gebaseer op die feit dat lande met pornografiesensuur ’n groter voorkoms van voyeurisme het.[16] Deur voyeurs na grafiese pornografie of foto's in Playboy te laat kyk, is al suksesvol gebruik om hulle van voyeuristiese gedrag ta laat afsien.[17] Dié studies toon pornografie kan gebruik word om voyeuristiese begeertes te bevredig sonder om die wet te oortree.

Voyeurisme is ook al suksesvol behandel met ’n mengsel van middels teen psigose en depressie. Die pasiënt het in dié gevallestudie egter verskeie ander geestesprobleme gehad. Intense farmaseutiese behandeling is dalk vir die meeste voyeurs nie nodig nie.[18]