Vlag van Denemarke

Die kleurskema word hieronder gelys:

	Rooi	Wit
RGB	198/12/48	255/255/255
Heksadesimaal	#CE1126	#F9F9F9

Die vlag van Denemarke tydens die Olimpiese Somerspele 2008 in Beijing se medaljeseremonie

Die vlag van Denemarke toon op ’n rooi veld ’n wit Skandinawiese kruis. Die twee rooi vierkantige velde aan die vlagpaalkant is twaalf dele breed. Die wit kruis is vier dele breed. Die twee rooi reghoeke is twaalf dele in hoogte en 21 dele in lengte. Dit vorm ’n totale hoogte van 12+4+12 = 28 dele en ’n breedte van 12+4+21 = 37 dele.

Die rooi op die koningshuis se vlae en op die oorlogsvlag is ’n donkerder rooi as die sogenaamde Dannebrogsrot (RGB-Hex-kode E31836) en staan bekend as Krapprooi (RGB-Hex-kode AC0234).

Die swawelstert is ’n nasionale embleem en word net deur die koningshuis, openbare instellings, die weermag en gekose private persone (veral van die jagklub Kongelig Dansk Yachtklub) gebruik.

In 1748 is in ’n regulasie die korrekte lengte van die twee laaste velde in die vlag as ⁶⁄₄ bepaal.[12] In Mei 1893 het ’n nuwe regulasie aan alle polisiehoofde bepaal dat, as die twee laaste velde van die vlag langer as ⁶⁄₄ is en solank dit nie ⁷⁄₄ oorskry nie, die polisie nie moes ingryp nie (indien dit die enigste oortreding is). Hierdie regulasie is vandag nog van krag en dus is die wettige verhoudings van die nasionale vlag vandag 3:1:3 in wydte en iets tussen 3:1:4.5 en 3:1:5.25 in lengte.

Daar bestaan geen amptelike beskrywing van “Dannebrog rød” nie. Die private maatskappy Dansk Standard, regulasienommer 359 (2005), bepaal die vlag se rooikleur as Pantone 186c.

Dannebrog val uit die lug gedurende die Slag van Lyndanisse, 15 Junie 1219. In 1809 geskilder deur Christian August Lorentzen en gehuisves in die Statens Museum for Kunst, Denemarke.

’n Tradisie wat in die 16de eeu opgeneem is, spoor die oorsprong van die vlag terug na die kampanjes van Waldemar II van Denemarke (regent van 1202 tot 1241). Die oudste daarvan is in Christiern Pedersen se “Danske Krønike” wat ’n opvolg is van Saxo se Gesta Danorum, wat in 1520–1523 geskryf is. Hier het die vlag uit die lug geval gedurende Waldemar se Russiese kampanje. Pedersen noem ook dat daardie einste vlag in 1440 deur Erik van Pommere in ballingskap geneem is.

Die tweede bron is die geskrifte van Petrus Olai (ook Peder Olsen, oorlede in 1570) van Roskilde, ’n Fransiskaanse monnik. Hierdie optekening beskryf die slag in 1208 naby Fellin gedurende die Estiese kampanje van Koning Waldemar II. Die Dene is so te sê verslaan toe ’n banier van lamsvel, waarop ’n wit kruis uitgebeeld is, uit die lug geval en ’n wonderbaarlike sege vir die Dene tot gevolg gehad het. In ’n derde vertelling, ook deur Peder Olsen in “Denemarke se Twaalf Heerlikhede” (Danmarks Tolv Herligheder), waar in die negende heerlikheid dieselfde storie byna verbatim oorvertel word, met ’n paragraaf wat ingevoeg is waarin die jaartal as 1219 gekorrigeer is. Nou val die vlag uit die lug gedurende die Slag van Lyndanisse, ook bekend as die Waldemarslag (Deens: Volmerslaget) naby Lindanise (Tallinn) in Estland op 15 Junie 1219.

Dit is hierdie derde vertelling wat die invloedrykste was en sommige historici beskou dit as die primêre vertelling wat uit ’n (verlore) bron opgeneem is wat uit die eerste helfte van die 15de eeu dateer.

In Olai se relaas het die veldslag sleg verloop en ’n neerlaag was haas onvermydelik. Die Deense biskop Anders Sunesen (ook Andreas Sunesøn), wat op ’n heuwel gestaan en die slag aanskou het, het met sy arms opgehef tot God gebid, wat beteken het dat die Dene nader aan ’n sege gekom het hoe meer daar gebid is. Wanneer sy arms opgehef was, het die Dene die oorhand gehad en wanneer sy arms weens moegheid laat sak is, het die Este die oorhand begin kry. Diensdoeners het vorentoe gesnel en sy arms weer opgelig en die Dene het weer momentum gekry. Nogmaals het sy arms so moeg geword dat hy dit laat sak sodat die Dene al hoe nader aan ’n neerlaag gekom het. Hy het twee soldate benodig om sy hande opgehef te hou en toe die Dene op die punt van die neerlaag gestaan het, het ‘Dannebrog’ op wonderbaarlike wyse uit die lug geval waarop die koning dit opgetel het, dit aan die soldate gewys het en hulle harte so met moed gevul is dat die Dene uiteindelik die slag gewen het.

Die moontlike historiese kern agter hierdie oorspronglegende is in die 19de en 20ste eeue breedvoerig deur Deense historici bespreek. Jørgensen (1875) is van mening dat Biskop Theoderich die oorspronklike aanstigter was van die nasporing in 1218 van Albert van Buxhoeveden aan koning Waldemar II wat gelei het tot die Deense deelname aan die Baltiese kruistogte. Jørgensen spekuleer dat biskop Theorerich die ridder Hospitaller se banier in die slag van 1219 vertoon het en dat “die vyand gedag het dat dit die koning se simbool was en per abuis biskop Theorerich se tent bestorm het. Hy beweer dat die oorsprong van die legende van die vallende vlag ontspring uit hierdie verwarring tydens die slag.”[13]

L. P. Fabricius (1934),[14] die Deense kerkhistorikus, skryf die oorsprong toe aan die Slag van Fellin in 1208, nie die Slag van Lyndanisse in 1219 nie. Dit is gebaseer op die vroegste beskikbare bron oor die verhaal. Fabricius spekuleer dat dit aartsbiskop Anders Sunesen se persoonlike kerklike banier of selfs die vlag van aartsbiskop Absalon was, onder wie se inisiatief en toesig verskeie kleiner kruistogte reeds in Estland gevoer is. Die banier sou dan reeds in Estland bekend gewees het. Fabricius herhaal Jørgensen se voorstel van dat die vlag voor Biskop Theoderich se tent geplant is, wat per abuis aangeval is met die idee dat dit die koning se tent is.

’n Ander teorie word vlugtig deur Fabricius aangeroer en deur Helge Bruhn (1949) uitgebrei. Bruhn interpreteer die verhaal in die konteks van die wydverspreide tradisie van die wonderbaarlike verskyning van kruise in die lug in Christelike legendes. Hy vergelyk dit spesifiek met ’n soortgelyke gebeure wat in die slag van 10 September 1217 naby Alcazar plaasgevind het, waarvan gesê word dat ’n goue kruis op ’n wit veld in die lug verskyn het om ’n oorwinning vir die Christene te gee.[15]

In Sweedse nasionale historiografie van die 18de eeu is ’n vertelling wat soortgelyk aan die Deense legende is, waarin ’n goue kruis in die blou lug verskyn tydens ’n veldslag in Finland in 1157.

Wapenboek Gelre (fol. 55v), die inskrywing vir die Deense koning met ’n wit-op-rooi kruis afgebeeld

Die wit-op-rooi embleem het in die tyd van die kruistogte ontstaan. Dit is in die 12de eeu ook gebruik as oorlogsvlag van die Heilige Romeinse Ryk.

In die Wapenboek Gelre wat uit c. 1340–1370 dateer word so ’n banier naas die wapenskild van die koning van Denemarke aangedui.[16] Dit is die vroegste onbetwiste kleurweergawe van die Dannebrog. In naastenby dieselfde tyd vertoon Waldemar IV van Denemarke ’n kruis in sy wapenskild op sy Danælog-seël (Rettertingsseglet van 1356). Die afbeelding in die Wapenboek Gelre is feitlik identies aan ’n beeld wat in ’n 15de eeuse wapenskildboek gevind is wat tans in die Sweedse Ryksargief is. Die seël van Erik van Pommere (1398) as koning van die Kalmarunie toon die wapen van Denemarke regs in die skildhoof by drie leeus. In hierdie weergawe hou die leeus ’n Dannebrog-banier was.

• 
  Oorlogsvlag van die Heilige Romeinse Ryk
• 
  Die koninklike banier van die Deense konings op die koninklike wapenskild
• 
  Seël van Erik van Pommere as koning van die Kalmarunie, 1398. ’n Klein Dannebrog-banier word afgebeeld waar dit deur die drie Deense leeus vasgehou word (bo-links)

Die rede waarom die konings van Denemarke in die 14de eeu die kruisbanier in hul wapenskilde begin gebruik het, is onduidelik. Caspar Paludan-Müller (1873) is van mening dat dit moontlik ’n banier weergee wat deur die pous aan die Deense koning gestuur is ter ondersteuning van die Baltiese lande.[17] Adolf Ditlev Jørgensen (1875) identifiseer die banier as dié van die Hospitallerridders, van die orde van Malta wat in die 12de eeu in Denemarke teenwoordig was.[13]

Verskeie munte, seëls en beelde van die 13de tot 15de eeue en vroeër, binne- en buitelands, bestaan waarop heraldiese ontwerpe soortgelyk aan Dannebrog naas die koninklike wapenskild (drie blou leeus op ’n goue skild) afgebeeld word.

Die Deense vlag op die voorblad van Christiern Pedersen se weergawe van Saxo se 'Gesta Danorum, 1514 (groter weergawe)

Daar is rekords wat voorstel dat die Deense leër in die 16de eeu ’n “hoofbanier” gehad het. So ’n banier word in 1570 deur Niels Hemmingsøn genoem in die konteks van ’n slag in 1520 tussen Dene en Swede naby Uppsala en dat die banier byna deur die Swede verower is, maar deur die heldedade van die banierdrae Mogens Gyldenstierne en Peder Skram behoue gebly het. Die legende wat die wonderbaarlike oorsprong van die vlag aan die kampanjes van Waldemar II van Denemarke (regeer tussen 1202 en 1241) toeskryf, is in die 1520’s deur Christiern Pedersen en Petrus Olai opgeteken.

Hans Svaning se Geskiedenis van Koning Hans van 1559 tot 1559 en Johan Rantzau se Geskiedenis van die laaste Dithmarschenoorlog van 1569 het die verdere lot van die Deense “hoofbanier” opgeteken: Volgens hierdie tradisie is die oorspronklike vlag van die Slag van Lyndanisse gebruik in die klein kampanje van 1500 toe koning Hans Dithmarschen (in Wes-Holstein in Noord-Duitsland) probeer verower het. Die vlag is op 17 Februarie 1500 verloor in ’n verpletterende nederlaag by die Slag van Hemmingstedt . In 1559 het koning Frederik II dit tydens sy eie kampanje na Dithmarschen herower.

In 1576 het Henrik Rantzau, seun van Johan, ook oor die oorlog en die lot van die vlag geskryf en genoem dat dit in ’n slegte toestand teruggekeer het. Hy skryf ook dat die vlag, nadat dit aan Denemarke teruggegee is, in die katedraal van Schlweswig gehuisves is. Ulrik Petersen, Schlweswigse historikus (1656–1735) het in die vroeë 17de eeu die teenwoordigheid van die banier bevestig en opgeteken dat dit teen ongeveer 1660 byna totaal verkrummel het.

Kontemporêre vertellinge van die Slag van Hemmingstedt verwys nie na die verlies van die oorspronklike Dannebrog nie, hoewel, volgens die kapitulasie, alle Deense baniere wat in 1500 verloor is teruggegee moet word. In ’n brief gedateer 22 Februarie 1500 aan Oluf Stigsøn beskryf koning Hans die slag maar noem egter nie die verlies van die belangrike vlag nie. Die hele brief gee trouens die indruk dat die verlore slag nie baie belangrik was nie. In 1598 het Neocorus geskryf dat die banier wat in 1500 verower is, na die kerk in Wöhrden geneem is en vir 59 jaar daar vertoon is tot dit as deel van die vredesooreenkoms in 1559 aan die Dene terugbesorg is.

Deense soldate keer na Kopenhagen terug na die Slag van Fredericia (1849), ’n Deense oorwinning oor Duitse insurgente in Holstein en Schleswig in die Eerste Duits-Deense Oorlog (deur Otto Bache in 1894)

Sigaretkaart van 1890 waarop die koninklike standaard van Deens-Wes-Indië uitgebeeld word

Die Dannebrog word sedert die 16de eeu as vlootvlag gebruik, in 1785 is dit as regimentele vlag in die Deense leër begin gebruik en in 1801 vir die burgerwag (landeværn). Van 1842 af is dit vir die hele weermag gebruik.[18]

Samelopend met die ontwikkeling van romantiese nasionalisme in ander Europese lande gedurende die eerste helfte van die 19de eeu, is die militêre vlag toenemend gesien as verteenwoordigend van die volk. Gedigte van hierdie tyd wat die Dannebrog oproep is geskryf deur o.m. B.S. Ingemann, N.F.S. Grundtvig, Oehlenschläger, Chr. Winther en H.C. Andersen.[18] Teen die 1830’s het die militêre vlag baie gewild geword as nieamptelike vlag en die gebruik daarvan deur privaat indiwidue is op 7 Januarie 1834 onwettig verklaar.

In die nasionale entoesiasme na afloop van die Eerste Duits-Deense Oorlog gedurende 1848–1850 is die vlag steeds wyd vertoon en die verbod op privaat gebruik is in ’n regulasie van 7 Julie 1854 herroep. Hierdeur is Deense burgers vir die eerste maal toegelaat om die Dannebrog (maar nie die swawelstertvariant Splitflag nie) te vertoon.[19] Spesiale toestemming om die Sprlitflag te gebruik is aan enkele instellings en privaat maatskappye toegestaan, veral na 1870. Op 10 April 1915 is die hys van enige ander vlag op Deense grondgebied verbied.[20] In 1886 het die oorlogsministerie ’n regulasie bekendgestel wat aandui dat die vlag op dertien gespesifiseerde dae, insluitend koninklike verjaardae, die datum waarop die grondwet onderteken is (5 Junie 1849) en dae ter herinnering aan militêre veldslae, vertoon moet word. In 1913 het die vloot sy eie lys van vlagdae vrygestel. Van 1939 tot 2012 het die jaarboek Hvem-Hvad-Hvor ’n lys van vlagdae ingesluit. Sedert 2019 kan vlagdae by die "Ministerie van Justisie (Justitsministeriet)" asook "Die Denemarke-vereniging (Danmarks-Samfundet)" gesien word.

Die grootte en form van die burgerlike vaandel (“Koffardiflaget”) vir handelskepe word in die regulasie van 11 Junie 1748 as volg weergegee: “’n Rooi vlag met ’n wit kruis sonder gesplete punt. Die wit kruis moet ¹⁄₇ van die hoogte van die vlag wees. Die eerste twee velde moet vierkantig wees en die buitenste twee velde moet ⁶⁄₄ van daardie lengte wees.” Die verhouding is dus 3:1:3 op die vertikale as en 3:1:4,5 op die horisontale as. Hierdie definisie is tot vandag die absolute verhouding vir die Deense nasionale vlag, te wete die burgerlike weergawe van die vlag (“Stutflaget”) asook die handelsvlag (“Handelsflaget”). Die burgerlike vlag en die handelsvlag is identies in kleur en ontwerp.

'n Regulasie wat in 1758 deurgevoer is het vereis dat Deense skepe wat in die Middellandse See vaar die koninklike monogram in die middel van die vlag moet hê om dit te onderskei van Maltese skepe weens die ooreenkoms met die vlag van die Soewereine Militêre Orde van Malta.

Volgens die regulasie van 11 Junie 1748 was die kleur eenvoudig rooi, wat vandag algemeen bekend staan as “Dennabrog rød” (“Dannebrogrooi”). Die enigste beskikbare kleurstof in 1748 is gemaak van krapwortel (’n beetagtige plant) wat verwerk kan word om ’n helderrooi kleurstof te verkry (wat ook gebruik is om die baadjies van Britse soldate te kleur). ’n Regulasie van 1927 herhaal dat Deense handelskepe vlae moet vertoon volgens die regulasie van 1748.

Die eerste regulasie omtrent die Splitflag dateer ui 27 Maart 1630 waarin koning Christiaan IV beveel dat Noorse gewapende handelskepe slegs die Splitflag mag gebruik indien hulle in Deense oorlogsdiens staan. In 1685 noem ’n bevel wat aan ’n aantal stede in Schlweswig gestuur is, dat alle skepe die Deense vlag moet vertoon, en in 1690 word alle handelskepe verbied om die Splitflag te vertoon met die uitsondering van skepe wat in Oos-Indië, Wes-Indië en langs die kus van Afrika vaar. In 1741 is dit bevestig dat die regulasie van 1690 steeds geld; dat handelskepe nie die Splitflag mag vertoon nie. Terselfdertyd word die Deense Oos-Indiese Kompanjie toegelaat om die Splitflag te vertoon wanneer dit die ewenaar oorgesteek het.

’n Mate van verwarring het moontlik bestaan betreffende die Splitflag. In 1696 het die admiraliteit ’n voorstel aan die koning gedoen vir ’n standaard wat die grootte en vorm van die Splitflag reguleer. In dieselfde jaar definieer ’n koninklike resolusie die verhouding van die Splitflag, wat in hierdie resolusie die koningsvlag (Kongeflaget) genoem word, soos volg: Die kruis moet ¹⁄₇ van die hoogte van die vlag wees. Die eerste twee velde moet vierkantig wees met die sye drie maar die breedte van die kruis. Die buitenste twee velde is reghoekig en moet 1 ¹⁄₂ van die vierkantige velde wees. Die swawelsterte is die lengte van die vlag. Hierdie syfers, hoewel effens aangepas, is die basis vir die Splitflag, of Orlogsflag vandag. Die term Orlogsflag dateer uit 1806 en dui gebruik deur die Deense Vloot aan.

Van ongeveer 1750 tot die vroeë 19de eeu het ’n aantal skepe en maatskappye waarin die regering ’n belang het, toestemming ontvang om die Splitflag te gebruik.

In die koninklike resolusie van 25 Oktober 1939 vir die Deense Vloot word genoem dat die Orlogsflag ’n Splitflag is met ’n dieprooi (“dybrød”) of kraprooi (“kraprød”) kleur. Soos die nasionale vlag word geen nuanse verskaf nie, maar in die moderne tyd word dit as 195U gegee. Voorts is die grootte en vorm in hierdie resolusie soos volg gekorrigeer: “Die kruis moet ¹⁄₇ van die vlag se hoogte wees. Die eerste twee velde moet vierkantig met ’n hoogte van ³⁄₇ van die vlag se hoogte wees. Die twee buitevelde is reghoekig en ⁵⁄₄ van die lengte van die vierkantige velde. Die swawelsterte is ⁶⁄₄ die lengte van die reghoekige velde.” Indien dit dus met die standaard van 1696 vergelyk word, het die reghoekige velde en die swawelsterte effens kleiner geword.

Die vorm van die Splitflag en Orlogsflag is eners, maar in verskillende groottes en skakerings van rooi. Dit is volgens wet twee verskillende vlae. Die Splitflag is ’n Deense vlag met ’n swawelstert in Dannebrogrooi en word op land gebruik. Die Orlogsflag is ’n uitgerekte Splitflag met ’n donkerder rooi kleur en word op see gebruik.

Die skoon Orlogsflag, sonder enigeiets op, mag slegs deur die Koninklike Deense Vloot gebruik word. Daar is egter ’n paar uitsonderings op hierdie reël. ’n Paar instansies het toestemming om die skoon Orlogsflag te vertoon. Dieselfde vlag met merke van welke aard ook al op, is deur die jare goedgekeur vir gebruik deur ’n handvol maatskappye en instansies.

Voorts word die Orlogsflag slegs beskryf asof daar geen bykomende merke op aangebring is nie. Enige swawelstertvlag, ongeag die kleur word ’n Splitflag genoem gegewe dat daar bykomende merke op aangebring is.

Die huidige weergawe van die koninklike standaard is op 16 November 1972 bekendgestel toe die destydse koningin ’n nuwe weergawe van haar persoonlike wapenskild aanvaar het. Die koninklike standaard is die vlag van Denemarke met ’n swawelstert en waarop die monarg se wapenskild in ’n wit vierkant aangebring is. Die wit vierkant is 32 dele in ’n vlag met die verhouding 56:107.

’n Wapperende vlag van Denemarke

’n Deense vlag by ’n kerk in Denemarke

In Denemarke word die vlag op die volgende dae gehys: