Verkleurmannetjie

'n Opvallende kenmerk van die verkleurmannetjie is sy klewerige tong, wat in die meeste gevalle net so lank as die dier se liggaam is en waarmee hy insekte vang. Sommige groter spesies eet ook voëls, klein soogdiere en akkedisse. Die tong het 'n knoetsvormige punt en kan blitssnel met behulp van kringspiere in die rigting van die prooi geskiet word. Die prooi kleef dan aan die tong vas en word ewe vinnig in die dier se bek teruggetrek.

Verkleurmannetjies is boombewoners en hulle pote is uitstekend by die lewenswyse aangepas: die voorpote se tone is in 2 opponeerbare bundels van 3 (na binne) en 2 (na buite) vergroei. By die agterpote is dit net andersom. By die spesies van die genus Chamaeleo dien die stert as gryporgaan. Verkleurmannetjies het eienaardige uitpeuloë wat deur 'n ooglid bedek word, buiten 'n klein opening in die middel wat die pupil oop laat.

Hulle het boonop 'n gesigsveld van 360° omdat die oë so ver uit die oogkaste steek en ook omdat die oë onafhanklik van mekaar beweeg kan word. Verkleurmannetjies kan nie enige kleur aanneem nie: elke spesie het 'n bepaalde kleurpatroon wat by sy omgewing aangepas is. Oor die algemeen is die kleurpatrone bedags donkerder as in die nag en dragtige wyfies word geleidelik donkerder.

Die kleurpatroon word grootliks deur die gemoedstoestand van die dier bepaal. Sommige verkleurmannetjies soos die reuseverkleurmannetjie (Chamaeleo oustaleti) kan nie drasties van kleur verander nie, maar wissel van bruin tot roomkleurig, soos ook by die meeste kortstertverkleurmannetjies die geval is. By die meer kleurryke verkleurmannetjies soos dié van die genus Chamaeleon is daar 4 lae kleurstofselle (chromatofore) onder die deurskynende vel wat die dier daartoe in staat stel om van kleur te verander.

Die buitenste pigmentlaag bevat rooi en geel kleurstofselle wat kan uitsit en inkrimp. Daaronder lê 2 reflekterende lae wat onderskeidelik blou en wit weerkaats. Die vierde laag bevat selle (melanofore) met 'n donkerbruin pigment (melanien). Die kleurstofselle vertak na die boliggende lae en kan dit sodoende donkerder kleur. Die 4 lae saam kan 'n verskeidenheid van kleurskakerings veroorsaak, wat wissel van geel, oranje en rooi tot groen, blou, pers en swart.

Verkleurmannetjies het hulle eie, afgebakende jaggebiede wat net in die paartyd oorvleuel mag word. Die meeste spesies lê hul eiers wat hulle in die grond begrawe en wat na 8 of 9 maande uitbroei.

'n Paar Suider-Afrikaanse spesies is ovovivipaar (eierlewendbarend), met ander woorde die eiers ontwikkel in die wyfie se liggaam en die kleintjies word in 'n deurskynende vlies gebore, en hulle is onmiddellik selfstandig.

• Flapnekverkleurmannetjie (Chamaeleo dilepis)
• Kaapse dwergverkleurmannetjie (Bradypodion pumilum)
• Knysna-dwergverkleurmannetjie (Bradypodion damaranum)
• Smith se dwergverkleurmannetjie (Bradypodion taeniabronchum)

• 
  'n Namaqua-verkleurmannetjie in die Namibwoestyn in Namibië.
• 
  'n Namaqua-verkleurmannetjie in die Namibwoestyn in Namibië.
• 
  'n Namaqua-verkleurmannetjie naby Swakopmund, Namibië.
• 
  'n Verkleurmannetjie in Tanzanië.
• 
  Verkleurmannetjie in Madagaskar.
• 
  Verkleurmannetjies kamoefleer hulself om met die omgewing saam te smelt.
• 
  Die een is swart nadat hy homself boeglam geskrik het.
• 
  Die oog van 'n verkleurmannetjie.
• 
  Verkleurmannetjie in Botswana.
• 
  Verkleurmannetjie in Indië.

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409699, volume 28, bl. 118, 119

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Verkleurmannetjie.
• Wikispecies het meer inligting verwant aan Verkleurmannetjie
• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir verkleurmannetjie.
• "Verkleurmannetjies". Mieliestronk. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Mei 2021.
• Die Wonderwêreld van Reptiele