Bors
Die bors of toraks (laasgenoemde van die Griekse θώραξ thorax, "borsplaat, borsharnas, borsstuk")[1] is ’n deel van die anatomie van mense en verskeie ander diere. Dit is tussen die nek en abdomen geleë.[2] Die bors sluit die borsholte en borswand in. Dit bevat organe soos die hart, longe en timusklier, sowel as spiere en verskeie ander interne strukture. Baie siektes tas die bors aan, waarvan borspyn een van die bekendste simptome is.
- Hierdie artikel gaan oor die toraks. Vir ’n artikel oor die kliere by primate, sien Borste.
| Bors | ||
| Inligting en eksterne bronne | ||
 | ||
| Die bors is no. 2 op dié skets. Die abdomen is no. 3. | ||
 | ||
| ’n X-straalplaat van ’n menslike bors. | ||
| Inligting | ||
| Latyn | thorax | |
| Grieks | θώραξ | |
| Aangeheg | Ribbekas Werwelkolom | |
| Werking | Bevat en beskerm organe soos die hart en longe, sowel as spiere, ribbes en verskeie ander interne strukture | |
| Eksterne bronne | ||
| MeSH | D013909 | |
| FMA | 9576 | |
Struktuur
In mense en ander hominiede is die bors die deel van die liggaam tussen die nek en abdomen, met sy organe en ander inhoud ingesluit. Dit word deur die ribbekas, ruggraat en skouergordel beskerm en ondersteun.
Inhoud
Die inhoud van die bors sluit in organe (die hart, longe en timusklier), spiere (die groot en klein borsspier, monnikskapspier en nekspier) en interne strukture (soos die middelrif, slukderm, lugpyp en ’n deel van die borsbeen bekend as die ensiforme kraakbeen). Are en slagare is ook teenwoordig (die aorta, boonste holaar, onderste holaar en longslagaar), asook bene (die skouerpotjie, wat die boonste deel van die boarmbeen bevat, bladbeen, borsbeen, die borsgedeelte van die ruggraat, sleutelbeen en die ribbekas en sweefribbes).
Vorm
Die vorm van die bors stem nie ooreen met die borsholte alleen nie, maar sluit ook die skouers, oksels en die bokant van die boarmbene in. Bo in die middel kan die keelgroef gesien word, en op ’n breedte van sowat drie vingers daaronder kan ’n dwars rif gevoel word; dit is bekend as die sternale hoek en dui die plek aan waar die boonste deel en die res van die borsbeen byeenkom. Gelyk met dié lyn sluit die tweede ribbes by die borsbeen aan; as dit gevind word, kan die laer ribbes dikwels getel word. By die laer deel van die borsbeen, waar die sewende of laaste ware ribbes vaskom, begin die ensiforme kraakbeen, en net daarbo is dikwels ’n induiking bekend as die krop van die maag.
Bene
Die bene van die bors, bekend as die borsskelet, is deel van die aksiale skelet. Die borsskelet bestaan uit die ribbes en borskas. Die ribbes word in stygende orde genommer van 1-12. Ribbes 11 & 12 is bekend as swewende ribbes, want hulle is nie soos 1-7 aan die borsbeen geheg nie. Ribbes 8-10 word vals ribbes genoem, want hulle is aan die borsbeen vas met die kraakbeen van die ribbes bo hulle.
Kliniese belang
Verskillende soorte siektes kan die bors aantas, soos borsvliesontsteking, atelektase en borspyn, die algemeenste klagte. Dié toestande kan oorerflik wees of deur geboortedefekte of trauma veroorsaak word. Enige toestand wat die vermoë om diep asem te haal of te hoes aantas, word as ’n borssiekte of -toestand beskou. Borsbeserings lei tot ’n kwart van alle sterftes weens fisieke trauma in die Verenigde State.[3]
Borspyn kan verskeie oorsake hê, soos asemhalings-, spysverterings en spierskeletprobleme. Nie alle borspyn word met die hart verbind nie, maar dit moenie ligtelik opgeneem word nie. Simptome kan verskil na gelang van die oorsaak van die pyn.[4] Verskillende mense ervaar pyn weens dieselfde toestand ook verskillend.
Borspyn kan ook die gevolg van ’n hartaanval wees. In dié geval sal ongemak in die bors ervaar word soos wanneer ’n swaar gewig op die liggaam geplaas word. Die persoon kan ook sweet, kort van asem wees en ’n onreëlmatige hartklop ondervind. In die geval van ’n hartaanval word die grootste skade binne die eerste ses uur aangerig en dit is dus belangrik om so gou as moontlik behandel te word. Sommige mense, veral bejaardes en diabeteslyers, kan ander simptome as die tipiese borspyn hê.
’n Toename in aktiwiteit kan ook tot borswandpyn lei. Ander moontlike pyn kan deur infeksie, gordelroos en verskeie ander toestande veroorsaak word.
Ander diere
By vierpotiges
By soogdiere is die torak die streek van die liggaam wat gevorm word deur die borsbeen, borswerwels en ribbes. Dit strek van die nek tot by die middelrif en sluit nie die boonste ledemate in nie. Die hart en longe is in die borsholte geleë, asook baie bloedvate. Die binneste organe word deur die ribbekas en borsbeen beskerm. Borswerwels word ook by voëls aangetref, maar nie by reptiele nie.
By geleedpotiges
By insekte en skaaldiere is die toraks een van die drie hoofdele (of tagmata) van die liggaam; elk bestaan weer uit verskeie segmente. Dit is die deel waar die insek se vlerke en pote aan die liggaam geheg is. By die meeste insekte is die toraks self in drie segmente verdeel: die protoraks of voorborsstuk, mesotoraks of middelborsstuk, en metatoraks of agterborsstuk. By huidige insekte het die protoraks nooit vlerke nie, hoewel pote altyd by volgroeide insekte aanwesig is. Vlerke (indien daar is) is beperk tot die mesotoraks, metatoraks of albei. By die Apocrita (bye, miere en perdebye), ’n suborde van die Vliesvlerkiges, is die eerste abdominale segment met die metatoraks saamgesmelt en vorm dit die propodeum. Die toraks is dus in vier dele verdeel en word gewoonlik die "mesosoma" genoem om dit van die "toraks" van ander insekte te onderskei.
Verwysings
- θώραξ, Henry George Liddell, Robert Scott, A Greek-English Lexicon, on Perseus Digital Library
- thorax by Dorland's Medical Dictionary
- Shahani, Rohit, MD. (2005). Penetrating Chest Trauma. eMedicine. Besoek op 2005-02-05.
- Chest Diseases Geargiveer 16 Desember 2014 op Wayback Machine Besoek op 2010-1-26
Eksterne skakels
- Sam Gon III. "A guide to the Orders of Trilobites". Besoek op 23 Augustus 2005.
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Bors.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia