Toon van den Heever

François Petrus van den Heever is op 29 November 1894 in Heidelberg, Transvaal, gebore. Hy studeer regte aan die Universiteit van Pretoria waarna hy 'n landdros word.

Hy het op Montagu skoolgegaan en aan die Hoërskool Ermelo gematrikuleer, waarna hy aan die Transvaalse Universiteitskollege gaan studeer het. Hy was aanvanklik onderwyser, maar het na voltooiing van private studie in die regte as advokaat in Windhoek gepraktiseer. Daarna was hy regter in Windhoek en Bloemfontein en in 1948 het hy appelregter geword. As regsman het hy hom beywer vir die gebruik van Afrikaans op die regbank.

Van den Heever het in die Bondelswart-opstand in die destydse Suidwes-Afrika geveg. Hy was 'n bekwame violis en musikus. Sy skryftalent het hom die Hertzog-prys in 1951 besorg. Hy het hom as vlieënier bekwaam en die land in sy privaat vliegtuig deurkruis. As gevolg van sy belangstelling in die lugvaart is hy tot erekolonel in die lugmag benoem. Hy was ook 'n kranige boogskutter en 'n goeie rolbalspeler.

Sy eerste digbundel, Gedigte, het in 1919 verskyn en is later met sekere weglatings en toevoegings weer onder die titel Eugene en ander gedigte (1931) gepubliseer. In hierdie werk kom die digter na vore as die twyfelende mens wat teen die wette van God in opstand kom en sinies sy toevlug soek in die kortstondige, sinlike genot. In 1948 het sy prosabundel Gerwe uit die erfpag van Skoppensboer, verskyn, wat hoofsaaklik beelde van die Hoëveldse plaaslewe en jeugherinneringe bevat.

Die titel van sy tweede digbundel, Die speelman van Dorestad (1949), is ontleen aan die geskiedenis van die Noormanne wat in die 9e eeu 'n strooptog op die stad Dorestad aan die monding van die Ryn uitgevoer het. 'n Siklus in die bundel is op die gebeure gebaseer. Ander verse in hierdie bundel, veral die sonnet te, word oor die algemeen as heelwat swakker as die werk in sy eerste bundel beskou.

Die Toon van den Heeverprys vir Regswetenskap wat deur die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns toegeken word, is na Van den Heever genoem.

Hy is op 29 Januarie 1956, op 61-jarige ouderdom in Bloemfontein, waar hy die appèlregter was, in die Oranje-Vrystaat oorlede.[2] Hoewel Van den Heever min geskryf het, word hy as die leidende figuur onder die Afrikaanse digters van na die Eerste Wêreldoorlog beskou.

Enkele van sy boeke:

• Gerwe uit die erfpag van Skoppensboer, Afrikaanse pers-boekhandel, 1948
• Die speelman van Dorestad, APB, 1949
• Eugene en ander gedigte, J.L. Van Schaik, 1961

• Lys van Afrikaanse digters

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409699, volume 28, bl. 11